نماینده ادوار مجلس: افغانستانِ بی‌ثبات برای «جمهوری اسلامی» ضرر دارد
کارشناس مسائل افغانستان درباره دلایل اصرار ایران بر تشکیل دولت فراگیر در افغانستان گفت: وقتی افغانستان دچار بی‌ثباتی می‌شود علاوه بر سیل مهاجرت به ایران، شرارت‌های مرزی، قاچاق مواد مخدر، قاچاق انسان و قاچاق اسلحه گسترش پیدا می‌کند و حتی زمینه برای نفوذ دشمنان ایران در افغانستان فراهم می‌شود، لذا ایران همواره از تشکیل یک دولت فراگیر در افغانستان به معنی مشارکت همه اقوام بر اساس رأی مردم افغانستان در قدرت حمایت می‌کند.
به گزارش دیده بان ایران؛ نشست وزرای امور خارجه کشورهای همسایه افغانستان طی روزهای ۱۰ و ۱۱ فروردین با حضور وزرای امور خارجه و نمایندگان جمهوری اسلامی ایران، پاکستان، روسیه، تاجیکستان، ترکمنستان و ازبکستان و سرپرست وزارت امور خارجه طالبان در چین برگزار شد و مسئله تشکیل دولت فراگیر در افغانستان و برقراری ثبات و امنیت در این کشور مورد تأکید اعضا قرار گرفت.
حسین امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه کشورمان، نیز در این نشست در سخنانی با بیان اینکه ریشه اصلی مشکلات افغانستان را باید در اشغال طولانی مدت این کشور و سیاست‌های غلط آمریکا جست‌وجو کرد، گفت: باید تلاش کنیم فضای گفتمان سیاسی در جامعه افغانستان تقویت شود تا هیأت حاکمه سرپرستی افغانستان و گروه‌های مختلف قومی، سیاسی و اجتماعی بیشتر و بهتر همدیگر را درک کنند و در اداره کشور مشارکت داشته باشند. پیام واحد و اقدام منسجم کشورهای همسایه افغانستان می‌تواند علاوه بر کمک به برون رفت افغانستان از وضعیت کنونی، نقش مهم و سازنده‌ای در ترسیم نظام امنیت منطقه‌ای نیز داشته باشد.
نوذر شفیعی، عضو هیئت علمی گروه روابط بین‌الملل دانشگاه اصفهان و کارشناس مسائل افغانستان، درباره دلایل اهمیت تشکیل دولت فراگیر در افغانستان و تأکید فراوان کشورهای همسایه افغانستان از جمله جمهوری اسلامی ایران بر این موضوع گفت: تشکیل دولت فراگیر در افغانستان یک ضرورت ملی برای جامعه افغانستان و یک ضرورت منطقه‌ای برای کشورهای منطقه و حتی یک ضرورت بین‌المللی است.
سطوح سه‌گانه ضرورت تشکیل دولت فراگیر در افغانستان
وی درباره ملی بودن این ضرورت برای جامعه افغانستان گفت: جامعه افغانستان یک جامعه خاص است. این کشور موزائیکی از اقوام است. دو رویکرد برای اینکه این جامعه موزائیکی در قدرت سهیم باشد وجود دارد؛ یک رویکرد، دموکراسی انجمنی است، به این معنا که برپایه جمعیت هر گروه قومی نمایندگانی از آن گروه در قدرت سهیم شوند. رویکرد دوم، رویکرد دموکراتیک است که یک انتخابات با حضور مردم برگزار شود و هر شخصی رأی آورد آن فرد بتواند رئیس دولت، نماینده پارلمان یا هر موقعیت دولتی دیگر شود. اگر غیر از این دو وضعیت باشد افغانستان روی ثبات نخواهد دید. افغانستان امروز با افغانستان گذشته که یک نفر یا یک گروه به تنهایی بتواند بر آن حکومت کند تفاوت دارد. بنابراین طالبان باید این واقعیت را بپذیرد و اگر آن را نپذیرد نمی‌تواند یک حکومت باثبات در افغانستان داشته باشد.
شفیعی درباره ضرورت منطقه‌ای تشکیل دولت فراگیر در افغانستان گفت: تنها در پرتو یک دولت فراگیر متشکل از همه گروه‌ها و اقوام در افغانستان که ثبات در این کشور برقرار شده و یک دولت باثبات در افغانستان به نفع منطقه است. در حالی که یک افغانستان بی‌ثبات برای کلیه کشورهای منطقه زیان‌بار است و آثار ناامنی در افغانستان خواه ناخواه به کشورهای منطقه سرایت می‌کند.
این کارشناس مسائل افغانستان پیرامون بعد بین‌المللی ضرورت وجود دولت فراگیر در افغانستان اظهار کرد: امروزه برای اینکه یک حکومت مورد شناسایی سایر کشورها قرار بگیرد باید دو کارکرد داشته باشد؛ اول اینکه خودش را به عنوان یک حکومت اثبات کند و قدرت را در کشور در دست داشته باشد و دوم اینکه موازین بین‌المللی را رعایت کند. بخشی از موازین بین‌المللی مربوط به قلمرو داخلی یک کشور است مانند حقوق بشر و آزادی‌های اساسی و جامعه بین‌المللی هم بدون در نظر گرفتن این دو عنصر طالبان را به رسمیت نمی‌شناسد.
شفیعی بیان کرد: اگر طالبان می‌خواهد از سوی جامعه بین‌المللی به رسمیت شناخته شود نه تنها باید حضور خود را در قدرت اثبات کند که اثبات کرده بلکه باید به موازین بین‌المللی مانند حقوق بشر، دموکراسی و غیره احترام بگذارد. جامعه بین‌الملل امروز بر روی این مقولات حساس است و به همین خاطر است که تشکیل یک دولت فراگیر در افغانستان یک ضرورت بین‌المللی است.
وی تصریح کرد: وقتی صحبت از دولت فراگیر می‌شود منظور این نیست که طالبان تعیین کنند چه کسانی در قدرت سهیم شوند یا نشوند بلکه بدین معناست که گروه‌های قومی مختلف در نتیجه یک انتخابات آزاد نمایندگان خود را در قدرت تعیین کنند.
دو رویکرد متفاوت در طالبان نسبت به دولت فراگیر
شفیعی در پاسخ به این سؤال که آیا چنین تلقی و تعریفی از دولت فراگیر مورد پذیرش طالبان است یا خیر، گفت: در طالبان حداقل دو گروه میانه‌رو و تندرو وجود دارد. شاخه میانه‌رو این تلقی عمومی از دولت فراگیر را پذیرفته و به نظر می‌رسد بی‌میل نیست که حتی یک دولت موقت تشکیل شده و انتخاباتی برگزار کند و نمایندگانی از مردم افغانستان به عنوان حاکمان این کشور برگزیده شوند اما جریان تندرو که عمدتا وابسته به شبکه حقانی است دارای یک قدرت نظامی مؤثر است و این شاخه یک عامل بازدارنده برای تحقق تشکیل دولت فراگیر است.
وی ابراز کرد: کشورهای منطقه و جامعه بین‌المللی سعی می‌کنند به تدریج بر روی آنها تأثیر بگذارند و با یک سیاست تهدید و تطمیع آنها را در یک مسیر درست هدایت کنند. به همین دلیل است که برخی کشورها علائم مثبتی به طالبان نشان دادند و بخشی از دارایی‌های افغانستان در مؤسسات مالی بین‌المللی به تدریج در حال آزاد شدن است. لذا جامعه بین‌المللی در حال فرصت دادن به طالبان است تا در مسیر درست در جهت تشکیل دولت فراگیر حرکت کند. البته این فرصت خیلی هم زیاد نیست و الان توپ در زمین طالبان است که چگونه به حسن نیت جامعه بین‌المللی برای تثبیت خودشان در قدرت در شکل پایدار پاسخ دهد.
ابعاد خطرات امنیتی تداوم وضعیت فعلی افغانستان برای ایران
شفیعی درباره خطرات تداوم وضعیت فعلی افغانستان برای امنیت جمهوری اسلامی ایران گفت: ایران، افغانستان، پاکستان و کشورهای آسیای مرکزی یک مجموعه امنیتی منطقه‌ای را شکل می‌دهند و پویش‌های امنیتی در هر یک از این کشورها می‌تواند بر سایر کشورهای این حوزه تأثیر بگذارد. به عبارت دیگر این کشورها یک سیستم منطقه‌ای را تشکیل می‌دهند و بی‌ثباتی در یک عضو سیستم، آثارش را بر دیگر اعضا به جا می‌گذارد.
این عضو هیئت علمی دانشگاه اصفهان یادآور شد: به همین دلیل وقتی افغانستان دچار بی‌ثباتی می‌شود با سیل مهاجرت‌ها به ایران و پاکستان و گسترش ناامنی در کشورهای آسیای مرکزی و حتی ناامنی در منطقه سین کیانگ چین مواجه می‌شویم. در مورد ایران علاوه بر مهاجرت، شرارت‌های مرزی، قاچاق مواد مخدر، قاچاق انسان و قاچاق اسلحه گسترش پیدا می‌کند و حتی زمینه برای نفوذ دشمنان ایران در افغانستان فراهم می‌شود.
وی در پایان تأکید کرد: از همین منظر جمهوری اسلامی ایران همواره به دنبال این است که یک افغانستان باثبات و توسعه‌یافته شکل بگیرد زیرا تهدیدات یک افغانستان توسعه‌یافته و باثبات برای ایران بسیار اندک و فرصت‌های آن بسیار زیاد است و لذا ایران همواره از تشکیل یک دولت فراگیر در افغانستان به معنی مشارکت همه اقوام بر اساس رأی مردم افغانستان در قدرت حمایت و بر آن در همه اجلاس‌ها تأکید می‌کند.
