از "کاروانسراهای موفق" دیروز تا مجتمع‌های "بین راهی" نامطلوب امروز
مراکز بین راهی در ایران دارای پیشینه تاریخی است و از گذشته برای رفع خستگی و تأمین نیازهای کاروانیان مورد استفاده قرار می‌گرفت اما با این پیشینه و قدمت هنوز نتوانسته به خاطر نبود سرویس‌های بهداشتی استاندارد و عدم نظارت کافی برعرضه مواد غذایی در این اقامتگاه‌ها رضایت گردشگران و مسافران را جلب کند.
به گزارش سایت دیده‌بان ایران؛ با توجه به افزایش روزافزون حمل و نقل جاده ای و جابجایی مسافران بین شهری و در برخی موارد خیلی نادر حضور توریست‌ها در ایران، متاسفانه شرایط و امکانات مناسب بین راهی وجود ندارد. در حالی که سرعت پیشرفت و توسعه شهرها و تسهیلات رفاهی به ویژه برای مسافران و رانندگان در بسیاری از کشورهای دنیا زبانزد و مثال زدنی است اما این روند در ایران مانند سایر موضوعات دیگر سیر نزولی و فرسایشی دارد.
واضح است که وضعیت مجتمع‌های تفریحی و بین راهی برای خیلی از مسافران جاده‌های بین شهری وضعیت مساعد و قابل قبولی نیست به طوری که بخش زیادی از مراکز بین راهی که به عنوان مکانی برای آرامش چند ساعته مسافران در نظر گرفته شده، نتوانسته است رضایت متقاضیان را جلب کنند .
به طور یقین، احداث مجتمع‌های خدماتی بین‌راهی برای فراهم کردن آسایش بیشتر رانندگان و مسافران با ارائه خدمات متمرکز و مناسب، کاهش میزان تصادفات جاده‌ای و افزایش ضریب ایمنی جاده‌ها، کاهش مزاحمت‌های ترافیکی و روان‌ساختن ترافیک جاده‌ها، ارائه اطلاعات جاده‌ای، توریستی و زیارتی به‌صورت شبکه سراسری، تقویت جاذبه‌های توریستی و تفریحی درکشور، ایجاد بستری مناسب جهت اشتغال‌زایی و ... برای کشوری مانند ایران به عنوان گذرگاه بین‌المللی ضرورت دارد اما مهمترین نکته حائز اهمیت که همان رعایت مسایل بهداشتی در این مجتمع‌ها است؛ بسیار نادیده گرفته شده و نظارتی بر نحوه عملکرد این مجتمع‌ها وجود ندارد تا حدی که توالت‌های بین‌راهی از بهداشت بویی نبرده و بسیاری از مجتمع‌های خدماتی فقط منحصر به غذا خوردن است هرچند در خصوص پذیرایی مسافران هم ابهامات و نگرانی‌های بسیاری از لحاظ کیفیت و رعایت بهداشت مواد غذایی وجود دارد که بدون شک وقتی ارگان نظارتی و مسوول به وظایف خود پایبند و متعهد نیستند هرنوع سرویس دهی در این مجتمع‌ها دور از انتظار نیست.
سفر به استان‌های مختلف کشور به ویژه مناطق شمالی صحت و درستی مطالب فوق را به طور کامل تایید می‌کند به طوری که با تمام وجود بی مسوولیتی و بی نظارتی احساس می‌شود در صورتی‌که بی تفاوتی نسبت به مشکلات مذکور منطقی و عقلانی نیست.
درست است که مشکلات زیادی برای ساخت مجتمع‌های گردشگری به علت عدم سرمایه‌گذاری وجود دارد و بخش خصوصی رغبتی و تمایلی برای سرمایه گذاری در این بخش به دلایل مختلف از جمله عدم امنیت انجام و اجرای پروژه اقتصادی ندارد اما نکته قابل تامل این است که در موقعیت کنونی امکانات موجود بازسازی و بهسازی شود زیرا که این مجتمع‌ها به عنوان اتاق‌های پذیرایی وظیفه میزبانی از مسافران و میهمانان را برعهده دارند بنابراین نباید در این حد، مورد بی‌مهری و بی توجهی قرار بگیرند زیرا که ایجاد فضای مناسب می تواند منجر به افزایش ایمنی جاده‌ها شود.
به نظر می‌رسد در برخی از مناطق کشور مانند مسیر تهران به قم بیش از نیاز مجتمع های خدماتی- رفاهی تاسیس شده اما مکان‌هایی که بیشتر اتوبوس‌ها به هر دلیلی توقف دارند بسیار نامناسب بوده و درخور و شایسته مسافران نیست به طوری‌که حتی آب گرم برای شست و شوی دست و مایع دستشویی وجود ندارد و وسایل موجود در این مکانها بسیار فرسوده و غیربهداشتی است درحالی‌که آلودگی محیط و غیربهداشتی بودن مجتمع‌ها می تواند مسبب انتشار بسیاری بیماری‌ها و معضلات فردی و اجتماعی شود.
همچنین صحیح است که مجتمع های خدماتی- رفاهی از لحاظ درآمدی وضعیت خوبی ندارند اما هیچ بهانه ای درست یا غلط نمی‌تواند توجیهی برای ادامه شرایط موجود باشد. مراکز بین راهی در ایران دارای پیشینه تاریخی است و از گذشته برای رفع خستگی و تأمین نیازهای کاروانیان مورد استفاده قرار می‌گرفت اما با این پیشینه و قدمت هنوز نتوانسته به خاطر نبود سرویس‌های بهداشتی استاندارد وعدم نظارت کافی برعرضه مواد غذایی در این اقامتگاه‌ها رضایت گردشگران و مسافران را جلب کند.
سرویس‌دهی مورد قبول در این واحدها مانند نظافت مداوم و ضدعفونی کننده‌ها، وجود آبگرم، تامین مایع دستشویی، دستمال کاغذی و سطل زباله از حق و حقوق مسافران به شمار می‌رود این در حالی است که با مراجعه به این مراکز حس عقب ماندگی و حقارت به شدت محسوس است و استمرار این نواقص و کمبودها زیبنده ایران و ایرانی نیست .
به نظر می رسد رغبت سرمایه گذاران جدید به خاطر نبود امنیت سرمایه‌گذاری و عدم برگشت سود کافی به خاطر بحران اقتصادی کشور برای احداث و راه‌اندازی مکان‌های رفاهی بین شهری به ویژه برای مسیرهای منتهی به شمال بعید است اما ضرورت نظارت مهندسان و بازرسان برای بازسازی و کنترل موادغذایی و بهداشتی به شدت احساس می‌شود هرچند طی چندین سال اخیر حضور و ایفای نقش بازرسان در هر زمینه‌ای بسیار کمرنگ بوده و متخلفان به راحتی و بدون هیچ نگرانی و ترسی به کار خود ادامه می‌دهند اما این بی‌مسوولیتی و کم‌کاری منجر به آسیب‌های جدی سلامت جسمی و روانی افراد جامعه شده و خواهد شد که دولت‌ها باید در قبال آن بهای سنگینی پرداخت کنند.
در چنین وضعیتی، بهانه‌هایی مبنی بر مشکلات مجتمع‌های بین‌راهی کشور ناشی از نداشتن درآمدزایی کافی برای توجیه نواقص و مشکلات موجود دردی را درمان نمی‌کند بنابراین عملی کردن تصمیمات کارشناسی شده با حضور متخصصان مربوطه ضرورت دارد هرچند به طور یقین این معضلات کاملا شناخته و مطرح شده و تمامی دست‌اندرکاران و مسوولان نیز به تمامی مشکلات واقفند ولی سوال مهم و اساسی این است چرا تحول و تغییری بنیادی در این زمینه انجام نمی‌شود و تیم بازرسی ذیربط اقدامات لازم را انجام نمی‌دهد شاید چنین مسوولیتی اصلا تعریف نشده و مردم انتظار و توقع بیهوده و واهی دارند ؟
نویسنده: اکرم قدرت_سایت دیده‌بان ایران
