تندروها مخالفان اصلی حضور اتحادیه اروپا در تهران

به گزارش پایگاه اطلاع رسانی دیده بان ایران؛ در روزهای اخیر بحث تاسیس دفتر اتحادیه اروپا در ایران حاشیه ساز شده است و اقوال مختلفی پیرامون آن بویژه از سوی طیف رادیکال وابسته به اصولگرایان مطرح شده است؛ آن ها معتقدند تاسیس این دفتر در راستای پروژه نفوذ است و حتی می تواند به یک لانه جاسوسی تبدیل شود.

در مقابل، برخی دیگر معتقدند تاسیس دفتر مزبور با توجه به شرایط پسابرجام و رفت و آمدهای بالای هیئت‌های سیاسی و تجاری اروپایی به ایران اجتناب‌ناپذیر است و راهی برای تعامل هر چه بیشتر و مطلوب‌تر میان ایران و طرف اروپایی محسوب می شود.

در فروردین ماه 93 در شرایطی که هنوز سند برجام منعقد نشده بود، کمیته روابط خارجی پارلمان اروپا پیش‌نویس قطعنامه راهبردی اتحادیه اروپا در قبال ایران را به تصویب رساند و بر تاسیس دفتر این اتحادیه در تهران به منظور پیشبرد بهتر امور تاکید کرد.

در همان زمان، در واکنش به تصمیم اتحادیه اروپا مبنی بر افتتاح دفتر در ایران، صداهای مخالف در داخل به آسمان بلند شد؛ طیف‌های تندرو مخاف دولت پیشگام جنجال آفرینی و غوغاسالاری در این زمینه بودند؛ آنها کار را به جایی رساندند و فضا را به حدی متشنج کردند که حتی امام جمعه تهران هم به آن واکنش نشان داد؛ آیت الله موحدی کرمانی در خطبه نماز جمعه 15 فروردین 93 تهران اعلام کرد که "مردم اجازه نمی‌دهند، اتحادیه اروپا در تهران جاسوسخانه راه اندازی کند". 

تاریخچه تاسیس دفتر اتحادیه اروپا 

کار تاسیس  دفتر اتحادیه اروپا در تهران اگر چه قرار بود تا پایان سال 2014 میلادی تکمیل شود اما به دلایل مختلف این اتفاق به تعویق افتاد، تا اینکه در فروردین ماه سال جاری در جریان سفر فدریکا موگرینی مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا به ایران پیرامون آن به بحث و رایزنی پرداخته شد.

همچنین در شهریورماه سال جاری در حاشیه مجمع عمومی سازمان ملل در دیداری که بین محمد جواد ظریف وزیر امور خارجه کشورمان و فدریکا موگرینی مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا برگزار شد، طرف اروپایی با توجه به گسترش حجم مبادلات و مراودات سیاسی و اقتصادی با ایران بر دایر کردن دفتری در تهران تاکید ورزید؛ در همان زمان مجید تخت روانچی معاون اروپا-آمریکای وزارت امور خارجه طی مصاحبه‌ای اعلام کرد: در حال حاضر دو نفر به نمایندگی از اتحادیه اروپا در سفارت هلند جهت پیگیری امور مربوط به این اتحادیه مشغول به فعالیت هستند و امور مربوط به ایران و اتحادیه اروپا را پیگیری می‌کنند. 

اما بهرام قاسمی سخنگوی وزارت امور خارجه کشورمان در نشست خبری هفته گذشته خود نیز به موضوع تاسیس دفتر اتحادیه اروپا در ایران گریزی زد و این امر را خواست اروپایی‌ها دانست و افزود: "بحث در ارتباط با این موضوع تمام شده و قطعی نیست؛ این موضوع در سطح کارشناسی و بعد در سطح عالی‌تر پیگیری می‌شود و این تصور که در کوتاه‌مدت چنین دفتری در تهران ایجاد شود، موضوع بعیدی است".  

از سویی دیگر محمدرضا خرمیان معاون دفتر امور مجلس وزارت خارجه اخیرا طی مصاحبه‌ای اعلام داشته که تاسیس دفتر اتحادیه اروپا در ایران 3 الی 4 ماه زمان می برد؛ وی این را هم گفته که این موضوع باید در مجلس مطرح شود و مورد تصویب نمایندگان ملت نیز واقع شود. 

اما به موازات مطرح شدن بحث تاسیس دفتر اتحادیه اروپا در ایران که بنا به گفته مسئولان وزات خارجه هنوز زمان قطعی آن مشخص نیست، برخی شخصیت ها و طیف های منتسب به اصولگرایان، انتقادات و مخالفت‌‌هایی را در این زمینه مطرح کرده‌اند. محمد کاظم انبارلویی از اعضای حزب موتلفه طی یادداشتی در روزنامه رسالت، سند راهبردی اتحادیه اروپا در قبال ایران که افتتاح دفتر این اتحادیه در تهران از جمله مفاد آن است را نوع پیشرفته‌ای از کاپیتولاسیون دانست.

مخالفان تاسیس دفتر اتحادیه اروپا 

 همچنین حسین نقوی حسینی سخنگوی کمیسیون امنیت ملی مجلس نیز طی مصاحبه‌ای با اشاره به احتمال تاسیس دفتر اتحادیه اروپا در ایران، گفته است:"سابقه آمریکایی‌ها و اروپایی‌ها در طول دوره‌های مختلف به ملت ما نشان داده است که اینها با تاسیس چنین دفاتری اهداف دیگری به غیر از گسترش روابط با ایران را دنبال می‌کنند." 

اما اعتراضات به تاسیس دفتر اتحادیه اروپا در ایران، تنها به شخصیت ها و کنشگران اصولگرا منحصر نماند و این اعتراضات به تریبون نماز جمعه هم کشیده شد؛ آیت الله اسدالله ایمانی در خطبه‌های نماز جمعه شیراز گفت: افتتاح دفتر اتحادیه اروپا که این روزها از زبان این و آن شنیده می‌شود خطری است بزرگ که جامعه ما را تهدید می‌کند.

اما در شرایطی که شخصیت‌ها و طیف‌های وابسته به اصولگرایان نگاه بد ببینانه‌ای به قضیه افتتاح دفتر اتحادیه اروپا در ایران دارند، برخی شخصیت های اعتدالی و اصلاح طلب به این رویکرد اتحادیه اروپا نگاه مثبتی دارند و این امر را برای توسعه روابط ضروری می دانند.

در همین رابطه علی مطهری نایب رئیس مجلس معتقد است:"نباید از بازگشایی دفتر اتحادیه اروپا در ایران ترسی داشته باشیم، چرا که حکومتی که پایگاه مردمی خوبی دارد، از ایجاد اینگونه دفاتر نگران نیست".

وی همچنین می گوید: "ممکن است اروپایی‌ها انتقاداتی نسبت به رعایت حقوق بشر در ایران داشته باشند که به اعتقاد من برخی از آنها درست است". البته مطهری که با ایلنا مصاحبه می‌کرد بر این موضوع تاکید کرده که احکام شرعی در مذاکرات حقوق بشری قابل بحث نیست.

نایب رئیس مجلس همچنین به نگرانی برخی شخصیت ها مبنی بر رصد مغرضانه حقوق بشر در ایران از سوی دفتر اتحادیه اروپا بر مبنای معیارهای غربی هم اینگونه پاسخ داده که این امکان متقابلا برای ایران هم فراهم است.

اما علیرغم جنجال آفرینی برخی نیروهای تندرو پیرامون افتتاح دفتر اتحادیه اروپا در ایران، به نظر می رسد که این اقدام متضمن منافع طرفین باشد؛ اقدامی که از لحاظ عرف دیپلماتیک یک گام مثبت و روبه جلو تلقی می شود و حکایت از آن دارد که اتحادیه اروپا قدرت و توانمندی ایران را به رسمیت شناخته است؛ مضاف بر اینکه تاکید برخی افرا در داخل مبنی بر تضییقاتی که با تاسیس این دفتر از ناحیه مسائل حقوق بشری به ایران وارد می شود باعث شده است تا مزایای تجاری، صنعتی و سیاسی تاسیس چنین دفتری مغفول بماند. 

همچنین با تاسیس دفتر اتحادیه اروپا در تهران، جمهوری اسلامی نیز می‌تواند در اقدامی متقابل در بروکسل که مقر اتحادیه اروپاست و یا در استراسبورگ که مقر پارلمان اروپاست مبادرت به تاسیس دفتر کند و ضمن پیگیری مشکلات و معضلات حقوقی و سیاسی چندین هزار ایرانی مقیم اروپا، بر نحوه رعایت موازین حقوق بشری و نوع برخورد با مسلمانان و ایرانیان در قاره سبز نظارت کند؛ بویژه آنکه به نظر می رسد در سال های اخیر تمایلات ملی گرایانه افراطی و نژادپرستانه در قاره اروپا تشدید شده است.

در آخر نباید از نظر دور راند که با روی کارآمدن دونالد ترامپ در آمریکا روند واگرایی در دو سوی آتلانتیک شتاب بیشتری گرفته است و به موازات دور شدن آمریکا از اروپا در عصر ترامپ، اروپاییان تلاش خواهند کرد تا با عدول از برخی مواضع گذشته خود، متحدان و شرکای جدیدی بیابند.