صدور پرندگان با نام مبهم فنچ/ بلبل خرما در چه شرایطی صادر می‌شود؟
مسئول کمیته ثبت پرندگان وحشی ایران می‌گوید: برای صادرات بلبل خرما به عنوان گونه‌ای وحشی و حمایت شده باید امضای مدیرکل حیات وحش و آبزیان سازمان محیط زیست کشور زیر مجوز صدور وجود داشته باشد.
به گزارش سایت دیده بان ایران؛ مدتی پیش جامعه ۲۴ گزارشی با عنوان «امضای نماینده سازمان محیط زیست پای صادرات پرندگان کمیاب ایرانی به کویت! / شبیخون به حیات وحش خوزستان! + سند» منتشر کرد. بر اساس سند موجود در این گزارش مجوز صادرات ۸۵۰ بال پرنده مختلف از جمله بلبل خرما به مقصد کویت از طریق یک شرکت به مقصد کویت با امضای مدیرکل محیط زیست خوزستان صادر شده بود، مساله‌ای که نگرانی‌هایی را برای فعالان محیط زیست خوزستان ایجاد کرد. همان زمان مباحث مختلفی پیرامون اینکه آیا اساسا پرنده‌های ذکر شده در این نامه قابلیت صدور را داشته‌اند یا اینکه حفاظت شده بوده‌اند مطرح شد.
در آن زمان سازمان محیط زیست خوزستان نیز جوابیه‌ای خطاب به جامعه ۲۴ صادر و طی آن از عملکرد رئیس این اداره دفاع کرده و توضیح داد که از نظر قوانین محیط زیست، بلبل خرما از زمره گونه‌های (غیر حمایت شده که از جمعیت مناسبی برخوردارند و خطری نسل آن‌ها را تهدید نمی‌کند) می‌باشد و با موافقت سازمان حفاظت محیط زیست امکان ورود و یا خروج از کشور را دارند؛ بنابراین صدور مجوز برای این تعداد بلبل خرما که از نوع پرورشی بوده، غیر قانونی نیست.
این ماجرا مربوط به دو ماه پیش است، اما از آنجایی که اولا همچنان درباره مجوز صادر شده ابهاماتی وجود داشت و دوم آنکه حفاظت از حیات‌وحش کشور همچنان با اما و اگر‌هایی مواجه هستند و هرازگاهی اخباری مبنی بر کشف موارد مرتبط با قاچاق حیات وحش کشور، شرایط نامناسب حیوانات در باغ‌وحش‌ها و مرگ دردناک آن‌ها یا شکار حیوانات به صورت غیرمجاز می‌شنویم این نیاز احساس شد که با دقت بیشتری به صادرات این پرندگان نگاه کنیم که می‌تواند مشتی نمونه خروار از عملکرد متولیان محیط زیست در کشور باشد.
در راستای زیرذره‌بین قرار دادن هر چه بیشتر عملکرد سازمان محیط زیست در گوشه و کنار کشور و در این مورد خاص و همچنین افزایش اطلاعات شهروندان درخصوص صادرات پرندگان با دکتر ابوالقاسم خالقی‌زاده، مسئول کمیته ثبت پرندگان وحشی ایران و پرنده‌شناس و پژوهشگر در حوزه حیات وحش گفتگو کردیم.
صدور پرندگان با نام مبهم فنچ
خالقی‌زاده درباره مجوز صادر شده از سوی مدیرکل اداره محیط زیست خوزستان مبنی بر صادرات تعدادی از پرندگان می‌گوید: در این نامه هم گونه‌های وحشی و هم پرنده‌های قفسی و پرورشی وجود داشتند. به عنوان مثال جوجه شتر مرغ پرورشی است، اما بلبل خرما گونه بومی جنوب کشورمان است و در سال‌های گذشته البته در شمال کشور هم مشاهده شده‌اند. این گونه، وحشی و حمایت شده بوده و برای صادرات آن شرایطی مدنظر است.
وی ادامه می‌دهد: همچنین در این نامه نام فنچ آورده شده است درحالی‌که به بسیاری از گونه‌های پرندگان ممکن است به صورت عامیانه فنچ بگویند. ما از سازمان محیط زیست و ادارات زیرمجموعه آن انتظار داریم که نام گونه‌ها به‌ویژه در نامه‌های رسمی با دقت بیشتری آورده شود. نام مبهم به لحاظ قانونی نیز با ایراد وارد است. برای صدور مجوز باید به صورت دقیق نام گونه را مشخص کنند حتی در برخی موارد باید نژاد هم مشخص شود. فنچ عنوان گنگی است چرا که برخی از افراد به سهره پیشانی سرخ که از گونه بومی کشور هستند نیز فنچ می‌گویند گونه‌هایی که به شدت مورد صید واقع می‌شوند.
مسئول کمیته ثبت پرندگان وحشی ایران با بیان اینکه اگر گونه‌ای تحت حمایت کنوانسیون سایتیس باشد قابل صادرات نیست، عنوان می‌کند: دستورالعملی در حوزه محیط زیست وجود دارد مبنی بر اینکه دستور صدور گونه‌های جانوری با امضای مدیرکل حیات وحش و آبزیان سازمان محیط زیست کشور می‌تواند انجام شود، اما در نامه‌ای که منتشر شد تنها امضای مدیرکل محیط زیست استان خوزستان را دیدیم. البته تفویض اختیاراتی به استان‌ها انجام شده است، اما امضای صادرات گونه‌های جانوری در این تفویض اختیارات نبوده است؛ لذا به نظر می‌رسد که این امضا برای صدور گونه‌های وحشی از کشور وجاهت نداشته باشد؛ بنابراین برای صادرات بلبل خرما به عنوان گونه‌ای وحشی و حمایت شده باید امضای مدیرکل حیات وحش و آبزیان سازمان محیط زیست کشور زیر مجوز صدور وجود داشته باشد.
وی خاطرنشان می‌کند: تا جایی که ما می‌دانیم موضوع صادرات گونه‌های پرورشی مانند شتر مرغ نیز باید با تایید سازمان دامپزشکی باشد به این دلیل که در بحث دام و طیور باید این نهاد تایید کند که این گونه‌ها دارای بیماری مانند آنفلوآنزای پرندگان و... نیستند، چرا که موضوع آبروی کشور در میان است.
این کارشناس محیط زیست می‌افزاید: طی سالیان قوانین در حال تکمیل است و قانون بهره‌برداری از تنوع زیستی را هم داریم که دو سال پیش تصویب شده و موضوع بهره‌برداری از گونه‌های وحشی و صدور آن‌ها مورد اشاره قرار گرفته است. در این مورد هم این بحث مطرح است که آیا اجازه صدور گونه‌ها به مدیرکل استان‌ها داده شده است یا خیر و اینکه آیا این گونه‌های پرورشی مجوز دامپزشکی داشتند یا نداشتند؟
بلبل خرما در چه شرایطی صادر می‌شود؟
خالقی‌زاده می‌گوید: برخی از مسئولان سازمان محیط زیست اینگونه توضیح داده‌اند که بلبل خرما گونه پرورشی است این درحالی است که بلبل خرما در قفس نگهداری می‌شود، اما اینکه بگوییم این گونه در شرایط قفس زادآوری داشته و پرورش یابد مشکل بوده و این سوال پیش می‌آید که آیا بلبل خرما‌های صادر شده پرورشی بوده یا از طبیعت گرفته شده‌اند که شنیده‌هایی نیز مبنی براینکه از طبیعت گرفته شده‌اند هست که در این صورت باید مجوز‌های صید قانونی را داشته باشند که امیدواریم چنین باشد.
وی توضیح می‌دهد: برخی گونه‌ها مانند بلبل خرما یا مینا و... هم جمعیت وحشی دارند و هم جمعیت در قفس، اما اینکه چنین گونه‌ای در قفس نگهداری شود نیز اصل موضوع را که بومی بودن و وحشی بودن گونه است را از بین نمی‌برد؛ در چنین مواقعی برای صدور گونه‌ها، رجوع ما به قوانین مصوب محیط زیست است.
دبیر کمیته ثبت پرندگان کشور در ادامه گفتگو با جامعه ۲۴ با بیان اینکه باید به این نکته توجه شود که ایران کنوانسیون تنوع زیستی را پذیرفته است، خاطرنشان می‌کند: موضوع حفاظت ژنتیکی از گونه‌ها و زیرگونه‌ها بسیار مهم است که اگر این موضوع را برای بلبل خرما در نظر نگیریم قطعا دستورالعمل‌ها و مجوز‌های قانونی برای صدور گونه‌های وحشی مانند بلبل خرما باید رعایت شود و صدور گونه‌های مرتبط با دامپزشکی نیز باید مورد تایید این نهاد قرار بگیرد.
وی اظهار می‌کند: سازمان حفاظت محیط زیست و دوستداران محیط زیست باید به لحاظ فکری به یکدیگر نزدیک شده و در کنار یکدیگر قرار گیرند. بزرگ‌ترین آرزوی من این است که علاقه‌مندان به حفظ محیط زیست و طبیعت که بدون دریافت هزینه کمک می‌کنند شنیده و دیده شوند و سازمان محیط زیست که ممکن است به لحاظ نیروی انسانی یا بودجه با کمبود‌هایی مواجه باشد از فعالان محیط زیست به عنوان یک پشتوانه قوی برای حفاظت از تنوع زیستی کشور بهره بگیرند.
خالقی‌زاده خاطرنشان کرد: هدف ما از بیان این مطالب به عنوان دوستدار محیط زیست همراهی است و ضروری می‌دانم که برای رفع خطا و در راستای حفظ تنوع زیستی کشورمان به یکدیگر کمک کنیم. حفاظت از محیط زیست، از اصول قانون اساسی ماست به علاوه اینکه محیط زیست میراث آیندگان است و استفاده از علاقه‌مندان و افراد موثر در این حوزه بسیار خوب خواهد بود.
