فاضلی: جامعه تمنای عقل دارد/ انجام گفت‌‌‌وگو کار دشواری نیست/ جنبش کنونی تنها متعلق به دهه ۸۰ نیست
یک جامعه شناس با تحلیل وضعیت کنونی ایران گفت:در فرآیند ۴۰ساله سازماندهی‌زدایی از جامعه ایران، حکومت آن را تبدیل به یک جامعه اتمیزه کرده است. اکنون با چه کسانی باید حرف زد؟ در چنین جامعه‌‌‌ای، سازوکاری برای حل بحران‌ها نداریم؛ چرا که پشتوانه اجتماعی را از دست داده‌‌‌ایم.
به گزارش سایت دیده‌بان ایران؛ محمد فاضلی در یک میزگرد کارشناسی، گفت: «در تحلیل و بررسی شرایط کنونی باید نگاه چندبعدی داشت. تحلیل‌‌‌های دهه ۹۰ نشان می‌دهد اقتصاد ایران تصویر آینده را تیره کرده است. پس این نسل حق دارد در مورد آینده معترض باشد.» به گفته او نسل جوان کنونی فراماده‌‌‌گرا شده است؛ به این معنا که خواسته‌‌‌هایش از امنیت و اقتصاد گذر کرده و ارزش‌‌‌هایی مانند حقوق زنان، محیط‌‌‌زیست و حیوانات را مورد توجه قرار داده است. این نسل با گفتمان جهانی نیز به‌واسطه اینترنت آشنا شده و دغدغه گرم‌شدن زمین را مانند همه دنیا دارد.
فاضلی با بیان اینکه جنبش کنونی تنها متعلق به دهه ۸۰ نیست، گفت: «این نسل به نمایندگی از سایر گروه‌‌‌ها به خیابان آمده و وکالت آنها را دارد؛ چرا که بی‌‌‌پرواتر است.» به گفته او آنچه اکنون در خیابان مطالبه می‌شود، پیش‌تر در خانواده‌‌‌ها در مورد آن بحث و بررسی شده و به نوعی اکنون تقسیم کار پنهان در میان این نسل‌‌‌ها انجام شده است.
این جامعه‌‌‌شناس در مورد اولویت‌‌‌ها در اعلام درخواست‌‌‌ها گفت: «معنی اولویت را نمی‌‌‌دانم، اما انسان بعد از آب و غذا، نیازمند احترام و امنیت است. قابلیت و قدرت دفاع از خواسته‌‌‌هایش را می‌‌‌خواهد و در بحث بین‌المللی، وجهه و عزت بین‌المللی می‌‌‌خواهد. مردم از جایگاه اعتبار پاسپورت ایرانی حالشان بد است. چطور می‌‌‌توانیم وضعیت اقتصادی مناسبی ایجاد کنیم، بدون بهبود وضعیت جایگاه و اعتبار پاسپورت ایرانی؟ این اصلاح، امکان‌‌‌پذیر نیست. چه کسی گفته وضعیت اقتصادمان می‌‌‌تواند بهتر شود، بدون آنکه مشکل سازمان‌‌‌دهی جامعه و احترام و منزلت شهروندان رعایت شود؟»
او با اشاره به واکنش‌‌‌های رسمی که نسبت به اعتراضات در بیش از ۴۰ روز گذشته رخ داده، آنها را بنزینی دانست که بر خشم عمومی ریخته شده و گفت: «به معترضان می‌‌‌گویند شما از بیرون تحریک شده‌‌‌اید. چیزی نمی‌‌‌دانید، این نگاه، تحقیرآمیز است.»
فاضلی در مورد امکان گفت‌‌‌وگو در شرایط کنونی گفت: «هدف نهایی گفت‌‌‌وگو چیست؟ تمنای جامعه ما عقل است. همه مباحث، با تمنای عقل به پایان میرسد. این موضوع از کند‌و‌کاوهای مخابرات در آسفالت خیابان شروع می‌شود و تا سیاست خارجی ادامه پیدا می‌کند. عقل یک وضعیت پیدایی ناشی از توازن بین سه نیروی جامعه، بازار و حکومت است که به صورت متوازن و متقابلی همدیگر را کنترل کنند. تا لحظه‌‌‌ای که توازن بین نیروها شکل نگیرد، عقل بروز نمی‌‌‌کند. عقل مقوله‌‌‌ای جامعه‌‌‌شناختی و محصول توازن نیروهاست. عقل محتوایی اکنون در جامعه ایران نیز وجود دارد، اما در ایران نه نیروی جامعه و نه نیروی بازار بخش خصوصی، قادر به کنترل سیاستگذار نیستند. به همین دلیل است که می‌‌‌تواند در بازار و قیمت‌گذاری مداخله کند. علت آن هم قدرت غیرمتوازن دولت و حاکمیت بر مردم و بازار است.»
به گفته او، انجام گفت‌‌‌وگو کار دشواری نیست، اما حاصل آن چطور باید به نیروی محرکه‌ای که بر عرصه سیاست عمومی اثر بگذارد، تبدیل شود؟ برای تحقق این موضوع، نیازمند حزب سیاسی، اتاق بازرگانی قدرتمند و بخش خصوصی هستیم. این گفت‌‌‌وگو باید با چه کسی انجام شود؟ باید فرد یا حزبی باشد که دارای منشأ اثر و اعتبار باشد. پشتوانه مردمی داشته باشد. اتفاقی که در سال ۷۶ و با انتخاب میلیونی آقای خاتمی، می‌‌‌توانست رخ دهد. حزب مشارکت، در آن زمان پشتوانه اجتماعی بالایی داشت.
فاضلی در ادامه افزود:«در فرآیند ۴۰ساله سازماندهی‌زدایی از جامعه ایران، حکومت آن را تبدیل به یک جامعه اتمیزه کرده است. اکنون با چه کسانی باید حرف زد؟ در چنین جامعه‌‌‌ای، سازوکاری برای حل بحران‌ها نداریم؛ چرا که پشتوانه اجتماعی را از دست داده‌‌‌ایم.» راه‌‌‌حل پیشنهادی این جامعه‌‌‌شناس در شرایطی که دو سوی آن نسبت به هم بی‌‌‌اعتماد هستند، در صورتی که قصد حل آن را داشته باشند، «بازی نشانه‌‌‌ها» است.
او گفت: «این بازی به معنای امتیاز دادن و ارسال سیگنال‌‌‌های معنادار است که به‌تدریج امتیازات بزرگ‌تر را شامل می‌شود. در این بازی هر سوی ماجرا، یک گام به جلو حرکت می‌کند. برای آنچه امروز در جامعه در حال وقوع است، یک نسبت قدرت و مسوولیت هم وجود دارد. کسی مسوولیت بیشتری برای شکل دادن یک معامله دارد که قدرت بیشتری هم دارد. بخشی که رسانه، پول و قدرت تصمیم‌گیری نیز دارد. اما همین بخش می‌‌‌گوید مسوولیت من به اندازه شما معترضان است، نه، نمی‌‌‌توان این حرف را پذیرفت.»
به گفته او، اخباری که از تریبون‌‌‌های رسمی بیرون می‌‌‌آید، اصلا در راستای بازی نشانه‌‌‌ها نیست، بلکه در جهت خلاف آن حرکت می‌کند، در بازی نشانه‌‌‌ها که نخبگان سیاسی دو طرف باید آن را شکل دهند، بازی باید در رفتار حکومت دیده شود. او با اشاره به بحران خشکسالی که ایران را تهدید می‌کند، گفت: «حکومت با چه سرمایه اجتماعی می‌‌‌خواهد در مقابل این تکانه‌‌‌ها بایستد؟ تکانه‌‌‌ها یک روز در قالب بحران آب از راه میرسد و روزی در قالب مهسا امینی. طرف مقابل است که باید سیگنال‌‌‌های خود را آماده کند و ارائه دهد.»
منبع: دنیای اقتصاد
