بنیاد مستضعفان آثار تاریخی را به حراج می گذارد/ معاون سازمان میراث فرهنگی : بنیا د مستضعفان لیست اموال خود را ارائه نمی دهد برای تهیه لیست اموال نهادها به سازمان بازرسی متوسل شدیم

به گزارش پایگاه خبری و تحلیلی دیده بان ایران؛ کاخ سعدآباد و نیاوران، کاخ ثابت پاسال، کاخ گچسر، خانه میناسیان، موزه دفینه، بناهای تاریخی خیابان ویلا و بسیاری بناهای دیگر هر بار به بهانه‌ای خودشان را به صدر اخبار می‌رسانند تا باز هم سوال‌های افکار عمومی و رسانه‌ها از بنیاد مستضعفان بی‌جواب بماند. این روزها شورای عالی معماری و شهرسازی و میراث فرهنگی تنها ارگان‌هایی هستند که در خصوص اقدامات این بنیاد در مواجهه با بناهای تاریخی واکنش نشان می‌دهند و یک‌سویه پاسخگوی رسانه‌ها هستند اما طرف دیگر این ماجرا خود را چندان ملزم به پاسخگویی نمی‌داند. در سال‌های اخیر بنیاد مستضعفان بیش از پیش چوب حراج بر بناها و آثار ارزشمندی که در اختیار دارد زده است. بناهایی که از منظر تاریخی، هویت شهری و معماری دارای ارزش بسیار بالایی هستند، اما به نظر می‌رسد این بنیاد نه تنها به اهمیت و ارزش این بناها واقف نیست، که حاضر هم نیست توصیه‌های کارشناسان میراث فرهنگی برای حفاظت از این بناها را جدی بگیرد. کشمکش میان میراث فرهنگی و بنیاد مستضعفان و بی‌پاسخ ماندن سوال‌های رسانه‌ها در زمینه اتفاقاتی که در بناهای تحت تملک این بنیاد در هفته‌های اخیر افتاد، حواشی ایجاد شده برای کاخ ثابت پاسال و از همه مهم‌تر موضوع مالکیت کاخ‌های سعدآباد و نیاوران که این روزها بنیاد به طور جدی‌تری پیگیر آن است، بهانه‌ای شد برای نشستی که روز گذشته با حضور محمدحسن طالبیان  معاون میراث فرهنگی کشور، نعمت احمدی حقوقدان، فرهاد نظری مدیرکل دفتر ثبت آثار میراث فرهنگی و یحیی نقی‌زاده مدیرکل حقوقی سازمان میراث فرهنگی برگزار شد.

برای تهیه لیست اموال نهادها به سازمان بازرسی متوسل شدیم

محمد حسن طالبیان در ابتدای این نشست با اشاره به اینکه وظیفه نظارتی سازمان میراث فرهنگی ایجاب می‌کند که کار پایش آثار تاریخی را انجام دهد، گفت: «در سه سال گذشته درخواست‌مان را برای دستگاه‌ها و نهادهای مختلف ارسال کرده‌ایم و از آنها خواسته‌ایم که لیست اموال منقول و غیرمنقول فرهنگی و تاریخی خود را اعلام کنند. بعضی از این دستگاه‌ها پاسخ دادند اما نه به طور کامل؛ وزارت علوم و آموزش و پرورش بخشی از اموالی که در اختیار داشتند را اعلام کردند، اما بقیه دستگاه‌ها جوابی به ما ندادند. پیگیری ما از سازمان‌ها نتیجه نداشت به همین دلیل مجبور شدیم این موضوع را در شورای عالی میراث فرهنگی که با حضور آقای جهانگیری، معاون اول رییس‌جمهور تشکیل می‌شود مطرح کنیم. تعداد اموال منقول و غیرمنقولی که در اختیار دستگاه‌های مختلف است، بسیار زیاد است و تمام اینها باید مورد حفاظت قرار بگیرند، شناسنامه‌دار شوند و فهرست برایشان تهیه شود و این امر احتیاج به یکپارچه‌سازی و تهیه بانک اطلاعاتی دارد. بنیاد مستضعفان یکی از نهادهایی است که باید لیست اموالی که در اختیار دارد را به میراث فرهنگی ارایه کند، اما این اتفاق تا به حال نیفتاده. به همین دلیل از دکتر جهانگیری برای این امر کمک خواستیم ایشان هم بخشنامه‌ای به همه دستگاه‌ها ابلاغ کردند که همه دستگاه‌ها و نهادها طبق این بخشنامه ملزم به ارایه لیست اموال خود به میراث فرهنگی می‌شدند. اما بازهم نتیجه‌ای حاصل نشد به همین خاطر به سازمان بازرسی کل کشور متوسل شدیم و قرار بر این شد که مجددا نامه‌ای به دستگاه‌ها ارسال کنیم و مهلتی برای ارایه این لیست توسط دستگاه‌ها به میراث فرهنگی تعیین کنیم و چنانچه باز هم نتیجه نگرفتیم، سازمان بازرسی وارد عمل شود. این راهی است که ما برای در اختیار داشتن لیست اموالی طی کردیم که در اختیار دستگاه‌ها و نهادهایی است که حاضر نیستند اعلام کنند چه اموالی در اختیارشان است. »

از بعد قانونی سعدآباد و نیاوران باید زیرنظر میراث فرهنگی باشد

نعمت احمدی، که به عنوان کارشناس حقوقی در این نشست حاضر شده بود تا ابعاد حقوقی اتفاقات مربوط به بناهای در اختیار بنیاد مستضعفان را بررسی کند، با اشاره به ادعای مالکیت کاخ‌های سعد‌آباد و نیاوران توسط این بنیاد گفت: «در صاحبقرانیه نیاوران فرمان مشروطه امضا شده است، چطور امروز ادعا می‌کنند که این کاخ جزو اموال خاندان پهلوی قرار گیرد؟ سعدآباد هم همین شرایط را دارد، پلاک ثبتی این کاخ موجود این مجموعه کاخ در زمان احمدشاه خریداری شده است ودر دوره پهلوی به عنوان کاخ تشریفاتی و محل تشکیل جلسات دربار مورد استفاده بوده، این دو مجموعه متعلق به رژیم سابق است نه یک شخص خاص. در مورد این دو مجموعه از فردای پیروزی انقلاب تصمیم‌گیری شد. فرمان حضرت امام در این زمینه موجود است. در سال ٥٩ لایحه قانونی با عنوان «لایحه قانونی راجع به کاخ‌های نیاوران و سعدآباد و نحوه ارزیابی و نگهداری اموال آنها» از طرف مجلس در اختیار وزارت علوم قرار گرفت و بعد از تشکیل سازمان میراث فرهنگی در اختیار این سازمان قرار گرفت. این ادعای بنیاد خلاف نظر حضرت امام و قانون است. هم از جنبه تاریخی و هم از جنبه حقوقی شکی در این نیست که این بناها باید در اختیار میراث فرهنگی باشند.»

در این جلسه علاوه بر بحث‌هایی که پیرامون مالکیت کاخ سعد آباد و نیاوران مطرح شد، در خصوص ادعای اخیر چمران مبنی بر ساخت مسجد در زمین کاخ ثابت پاسال و همچنین اظهارات مدیرکل میراث تهران مبنی بر مذاکره با مالک بنا و ساخت هتل در بخشی از زمین این بنا هم صحبت‌هایی مطرح شد. طالبیان در خصوص طرحی که برای این بنای پرحاشیه ارایه شده است گفت: «طرح ارایه شده برای کاخ «ثابت پاسال» و تبدیل بخشی از زمین آن به هتل نهایی نیست و باید در شورای کمیسیون ماده ٥ و شورای عالی معماری و شهرسازی بررسی شود. ما در مورد مالک بنا اطلاعاتی نداشتیم، زمانی متوجه شدیم مالک بنا کیست که در خواست تخریب و بازسازی بنا به شهرداری ارایه شد. ‌از همان زمان هم با شهرداری و وزارت راه نامه‌نگاری و اعلام کردیم از نظر اجتماعی باید به این فضا اهمیت داده شود؛ اهمیتی که نشان‌دهنده لزوم حفظ این خانه است، چون طرح‌های تفصیلی باید به این موضوعات توجه کنند و این از وظایف شهرداری است.»

میراث تهران همکاری نکند، به طور مستقل برای ثبت عمل می‌کنیم

فرهاد نظری، مدیرکل دفتر ثبت آثار میراث فرهنگی هم در خصوص اظهارات روزهای گذشته در مورد تلاش برای ثبت ملی کاخ ثابت پاسال گفت: «روند ثبت این نوع آثار اینگونه است که نخست میراث فرهنگی استان تهران پرونده را تکمیل و به شورای فنی سازمان میراث فرهنگی ارسال کند. ما تا امروز مقدمات را برای ثبت آغاز کرده‌ایم، حتی اگر میراث تهران نخواهد با ما همکاری کند، به لحاظ قانونی ما این حق را داریم که به طور مستقل به این موضوع ورود کنیم و اقدامات مربوط به ثبت را انجام دهیم.»

تدوین قوانین جدید در حوزه میراث فرهنگی

یحیی نقی‌زاده، مدیرکل حقوقی سازمان میراث فرهنگی هم ضمن اشاره به چالش بزرگی که میراث فرهنگی در حوزه حقوقی با آن مواجه است، گفت: «بخشی از مشکلات سازمان در پیگیری پرونده‌های حقوقی به وضعیت قوانین موجود بر می‌گردد. قوانین هم مثل پدیده‌های اجتماعی، یک عمری دارند و به مرور زمان قدرت اجرایی و پاسخگویی خود را از دست می‌دهند. قوانین مربوط به میراث فرهنگی در حال بازنگری است و پیش نویس آن تهیه شده و مطالعات پایه سال گذشته به اتمام رسید و در حال حاضر به یک نسخه تنقیح شده از قوانین رسیده‌ایم و با همکاری معاونت حقوقی ریاست‌جمهوری در حال ویرایش نهایی است. این قوانین تکلیف ما را از بعد قوانین معتبر و منسوخ مشخص می‌کند. از سویی درخواست مان این است که پرونده‌های مربوط به میراث فرهنگی در محاکم تخصصی مورد بررسی و رسیدگی قرار گیرند. با کمک معاونت حقوقی قوه قضاییه نسبت به بازنگری قوانین کیفری و جرایم علیه میراث فرهنگی اقدام شده و اگر این قوانین در مجلس به تصویب برسد تحولات اساسی در حوزه حفاظت و صیانت از میراث فرهنگی صورت خواهد گرفت. در حوزه قوانین مربوط به میراث زیر آب، میراث ناملموس و میراث طبیعی و منظر آثار تاریخی و طبیعی که جزو خلأ‌های بزرگ در قوانین مربوط به میراث فرهنگی بود، در قوانین جدید مواردی در نظر گرفته شده است.»

اعتماد