باروری ابرها/ وقتی کوزه گر از کوزه شکسته آب می خورد!
سازمان جهانی هواشناسی، اخیرا از حاکم شدن شرایط کم‌آبی فوق‌حاد بر دو سوم جهان تا سال 2025 میلادی خبر داد که همین موضوع باعث شد تا طرح 'باروری ابرها' مورد توجه کشورها بویژه در آسیا و خاورمیانه قرار گیرد.
امارات متحده عربی به دلیل شرایط خشک اقلیمی و نیاز زیاد به تامین آب از طریق باران و برف، در سال 2015 حدود 11 میلیون دلار برای بارورسازی ابرها هزینه کرد و این در حالیست که ایران که قدیمی ترین کشور مجری این طرح در آسیاست با دارا بودن کمترین تعداد هواپیمای ویژه باروری ابرها از این قافله عقب مانده با وجود آنکه حتی متخصصان باسابقه و با تجربه ای در اختیار دارد .
باروری ابرها، تکنیکی است که برای تحریک تشکیل باران در یک ابر مورد استفاده قرار می‌گیرد، در این طرح که معمولا با انتقال ذراتی مناسب به داخل ابرهای حاوی آب بسیار سرد انجام می‌شود میزان بارندگی ها افزایش و حتی نوع نزولات جوی آسمانی را هم تغییر می کند.
** ایران مرکزی، پایگاه اصلی اجرای طرح باروری ابرها
مدیر مرکز ملی تحقیقات و مطالعات باروری ابرها، مستقر در استان یزد به خبرنگار ایرنا گفت: این طرح، پیشتر به صورت سنتی در استان های فارس، اصفهان، کرمان، یزد، چهارمحال و بختیاری و کهگیلویه و بویراحمد به دلیل مشکلات فراوان آب انجام می شد ولی با توجه به ملی بودن کار ، طرح هایی برای سایر استان ها نیز تعریف شد.
فرید گلکار افزود: این طرح در سال 1395 در استان های مرکزی همچون فارس ، اصفهان ، یزد و چهارمحال و بختیاری و برای نخستین بار در کرمانشاه ، آذربایجان شرقی و غربی و خراسان جنوبی و به صورت آزمایشی در استان های رضوی و شمالی انجام و حدود 2 میلیارد مترمکعب، به میزان بارش مؤثر کشور افزوده شد.
مدیر مرکز ملی تحقیقات و مطالعات باروری ابرها درباره اهمیت اجرای این طرح و تأثیر آن در افزایش بارندگی ها اظهار کرد: استان خراسان جنوبی و شهرستان های محتلف آن در سال گذشته، بهره زیادی از این طرح بردند و امسال نیز درخواست های زیادی از سوی استانداری برای انجام باربری داشته اند.
گلکار با بیان اینکه این طرح در استان یزد هرسال اجرا شده گفت: در سال گذشته به دلیل نامناسب بودن شرایط آب و هوایی از 46 سوتی پرواز برای اجرای این طرح تنها 2 سوتی در یزد اجرا شد.
** نیمه دوم پاییز، زمان مناسب طرح باروری ابرها
وی تصریح کرد: میزان تأثیرگذاری عملیات باروری بسیار متغیر و با ارزیابی‌های صورت گرفته در هرماه و هر منطقه، بسیار متفاوت بوده است از این رو اگر بتوانیم در ماه به 15 الی 20 درصد افزایش بارش دست‌یابیم نتیجه خیلی خوب و مطلوبی در پی خواهد داشت.
گلکار با بیان اینکه برای باوروی ابرها امکان سنجی در تمامی استان ها انجام شده، اضافه کرد: زمان اجرای طرح در مناطق مختلف و حوزه های مختلف آبریز کشور تفاوت دارد ولی عمدتا و بهترین زمان از نیمه دوم پاییز آغاز و تا نیمه نخست بهار به دلیل وضعیت هوا و ابرها و نیز وضعیت مناسب دما برای موفقیت باروری ادامه می یابد.
** قدمت و تجربه از ما، پیشرفت در کشورهای همسایه!
مدیر مرکز ملی تحقیقات و مطالعات باروری ابرها به فعالیت های گسترده این طرح در کشورهای همسایه ایران و نیز کشورهای اروپایی و آمریکایی اشاره کرد و گفت: با وجود سابقه باروری ابرها قبل از انقلاب تاکنون و همچنین وجود نیروهای متخصص و توانمند در این مرکز، به دلیل کمبود نقدینگی ، بدهی های سال قبل ،کمبود هواپیما و فرسودگی تجهیزات، از کشورهای همسایه همچون امارات ، عربستان و حتی سوریه نیز عقب افتاده ایم.
وی با بیان اینکه در طول 10 سال گذشته بیش از 10 کشور به کشورهای اجرا کننده طرح باروری ابرها اضافه شده گفت: هم اکنون این طرح در 52 کشور جهان به‌صورت خیلی گسترده در حال انجام است ولی در ایران با 2فروند هواپیما با عمر 34 ساله و اجاره ای انجام می شود.
گلکار افزود: خیلی از کشورهایی که مساحت آنها حتی به اندازه یک استان ایران نیست تعداد هواپیماهایشان بسیار بیشتر از ایران است مثلا سوریه قبل از جنگ با 6 فروند هواپیما باروری ابرها را انجام می داد در حالی که مساحتش خیلی کمتر از ایران است.
وی به اجرای این طرح در امارات متحده عربی نیز اشاره کرد و گفت: در این کشور که شاید به اندازه استان یزد مساحت نداشته باشد و تنها 5 یا 6 روز بارانی نیز بیشتر ندارد 6 فروند هواپیما به صورت دائمی طرحهایی را در این بخش اجرا می کنند.
این مسئول اظهار کرد: البته طرح باروری ابرها در این کشورها از سوی خارجی ها انجام می شود اما در ایران، نیروهای متخصص داخلی این کار را انجام می دهند.
وی تصریح کرد: اهمیت اجرای این طرح ها تا جایی است که تایلند که مساحتش حدود نصف ایران است برای آن 26 فروند هواپیما یعنی 13 برابر ایران بکار گرفته و میزان بارش این کشور هم 9 برابر ایران اعلام می شود.
مدیر مرکز ملی تحقیقات و مطالعات باروری ابرها درباره اجرای این طرح در اروپا نیز گفت: در این کشورها از این طرح برای بهبود بارش استفاده می شود یعنی به دلیل بارش های زیاد تگرک و خسارت های زیاد آن سعی می کنند نوع بارش را با باروری ابرها تغییر دهند.
گلکار در ادامه با اشاره به فرسودگی و قدیمی بودن تجهیزات موجود افزود: تخصیص های سال گذشته بسیار اندک و تقریباً 10درصد از کل پیش بینی شده بوده که بنیه مالی مجموعه را ضعیف و تحت‌فشار شدید قرار داده ضمن آنکه بخشی از اعتبارات امسال به پرداخت بدهی‌های گذشته اختصاص‌یافته است.
** امسال باروری ابرها نداریم!
به گفته وی، امسال با توجه به این مشکلات که وزارت نیرو درحال پیگیری برای حل آن است امکان اجرایی شدن بارورسازی ابرها وجود ندارد و یا اینکه با تأخیر انجام خواهد شد.
گلکار درباره هزینه هر سورت پرواز برای انجام عملیات هم اظهار کرد: این هزینه ها متغیر است و بستگی به شرایط دارد اما به طور میانگین هر پرواز 120 الی 130 میلیون تومان هزینه دارد که شامل کرایه هواپیما، هزینه بیمه، مواد باروری و سایر موارد است.
