تاکید مسئولان بر لزوم افزایش باروری جمعیت، نشان از نگرانی حرکت جمعیت کشور به سمت سالمندی داشته و دارد، موضوعی که با توجه به نرخ موالید و مقایسه‌ی آن با نرخ سالمندی جامعه، می‌توان مدعی بود که به‌خوبی مورد توجه قرار نگرفته است.
بررسی نتایج کلی سرشماری سال 95 در قالب 8 سرفصل کلیدی، آخرین جزئیات ترکیب جمعیتی را مشخص و تشریح کرد؛ براساس این بررسی مشخص شد که در فاصله سال‌های 90 تا 95، جمعیت و خانوار به ترتیب با رشد سالانه 1.24 درصد و 3.3 درصد همراه بود اما نرخ رشد سالانه جمعیت، نشان از تداوم شیب منفی آغاز شده از سال 85 داشت؛ درحالی‌که شیب رشد سالانه تعداد خانوار بعد از صعود در فاصله 85 تا 90 طی 5 سال بعد از آن کاهشی شد.
یکی از مباحث مهمی که در تحلیل نتایج سرشماری سال 95 مطرح و بر آن تاکید شده در مورد نسبت جمعیتی کشور بود؛ موضوعی که به اعتقاد کارشناسان باید مورد توجه سیاست‌گذاران و تصمیم‌سازان در ابعاد مختلف قرار گیرد.
آمارها حاکی از افزایش سهم جمعیت سالمند با سن بیش از 65 سال از 5.7 درصد در سال 90 به 6.1 درصد در سال 95 است؛ افزایشی که در گروه میانسالان یعنی افراد 30 تا 65 ساله هم مشهود است.
براساس آمار سرشماری سال 95 سهم میانسالان از کل جمعیت کشور به 44.8 درصد رسیده و با در نظر گرفتن سهم سالمندان، نمود این واقعیت است که حدود 51 درصد از کل جمعیت ایران را میانسالان و سالمندان تشکیل می‌دهند !!
این واقعیت انکار ناپذیر به آن معنی است که صدای پیرشدن جمعیت ایران به گوش می‌رسد و کشور در ابعاد مختلف نیازمند تصمیم‌سازی‌ها و سیاست‌گزاری‌های متناسبی با این جمعیت است؛ جمعیتی که نمود آن را در میانگین سنی مسئولان کشور در سطوح بالایی و میانی، به‌خوبی می‌توان دید.
رئیس گروه سالمندان و میانسالان دانشگاه علوم پزشکی شیراز در گفت‌وگو با ایسنا با اشاره به اینکه سالمندی به سن بالای 60 سال اطلاق می‌شود، گفت: در دنیا سوق جمعیت به سمت سالمندی است و این روند در کشورهای در حال توسعه سریع‌تر و در کشورهای توسعه یافته به ندرت اتفاق می‌افتد .
نگار درویش خاطرنشان کرد: در کشور ما به سرعت افزایش جمعیت سالمندی به دو دلیل کاهش نرخ باروری و افزایش امید به زندگی در حال افزایش است.
وی با بیان اینکه از 30 سال گذشته تاکنون نرخ باروری از 7 درصد به 1.7 درصد کاهش یافته است، افزود: در حال حاضر امید به زندگی در کشور 74.5 برای آقایان و 75.5 برای خانم‌ها تعریف شده است.
رئیس گروه سالمندان و میانسالان دانشگاه علوم پزشکی شیراز ادامه داد: امید به زندگی در کشور ما نزدیک به کشورهای توسعه یافته است ولی ما سالمندان سالمی نسبت به آنها نداریم.
این متخصص پزشکی اجتماعی با بیان اینکه سالمندی در ایران در سه گروه سالمندی توام با سلامت، سالمندی همراه با بیماری و سالمندی طبیعی تعریف می‌شود، گفت: متاسفانه اکثر سالمندان در کشور ما در گروه سالمندی همراه با بیماری قرار دارند.
درویش اظهار کرد: سالمندان در کشور ما دارای مجموعه‌ای از بیماری‌ها هستند که پیش‌بینی می‌شود تا سال 1410 بیش از 20 در صد جمعیت کشور را سالمندان تشکیل دهند.
وی با عنوان اینکه سالمندان جمعیت مولدی نیستند و حدود 40 درصد از بستری‌های بیمارستانی را تشکیل می‌دهند، بر ضرورت ایجاد زیر ساخت‌های رفاهی، اجتماعی، اقتصادی و.. برای این قشر از جامعه تاکید کرد.
درویش ادامه داد: وزارت بهداشت در حال حاضر دو برنامه در قالب مراقبت‌های ویژه در خصوص بیماری‌های شایع در سالمندان و آموزش شیوه زندگی مربوط به آموزش‌هایی از نظر سواد سلامت برای آنها در نظر گرفته است.
وی اختلال در فشار خون، چربی خون، دیابت، بیماری‌های قلبی و عروقی، تغذیه، خطر سقوط و... به عنوان بیماری‌های شایع در سالمندان معرفی کرد.
این متخصص پزشکی اجتماعی با بیان اینکه هر فرد بالای 60 سال می‌تواند با مراجعه به پزشک خانواده خود بسته مراقب سلامت را به صورت رایگان دریافت کند، تاکید کرد : این خدمات بعد پیشگیری داشته و برای شناسایی و جلوگیری از بروز عوارض بعدی است.
درویش یکی از مسائل مهم در خصوص سالمندان را نحوه برخورد با آنها بیان کرد و گفت: خانواده‌ها باید با سالمندان ارتباط متفاوتی داشته باشند و حتی‌الامکان فضای خانه را متناسب با نیازهای آنها مهیا کنند.
رئیس گروه سالمندان و میانسالان دانشگاه علوم پزشکی شیراز خاطر نشان کرد: بیش از 10 درصد از جمعیت دانشگاه علوم شیراز را سالمندان تشکیل می‌دهند که از این تعداد 80 درصد بسته مراقب سلامت را دریافت کرده‌اند.
درویشی ادامه داد: از سال گذشته با انعقاد تفاهم‌نامه‌ای میان بهزیستی، کمیته امداد، معاونت سواد آموزی آموزش و پرورش و شهرداری حدود 400 مربی در دو حیطه تغذیه و فعالیت جسمی آموزش دیده‌اند.
وی با اشاره به اینکه با فراهم شدن زیر ساخت‌ها جمعیت سالمندی نه تنها تهدید نیست بلکه فرصت محسوب می‌شود، گفت: تجریبات کشورهای دیگر نشان دهنده اهمیت رسیدگی همه جانبه از سوی سازمانهای مختلف نسبت به مشکلات سالمندان در بعدهای متفاوت است، چراکه دورانی نیست که دیر یا زود گریبان گیر همه کشور‌ها می‌شود.
معاون امور توانبخشی اداره‌کل بهزیستی استان فارس نیز جمعیت سالمندان استان را بالغ بر 400 هزار نفر اعلام کرد و افزود : حدود 26 هزار 729 نفر از ادارات بهزیستی خدمات دریافت می‌کنند.
حمید گودرزی گفت: در سطح استان 11 شهرستان دارای کانون جهاندیدگان و بنیاد فرزانگان است که تحت نظر بهزیستی در قالب طرح‌هایی که به آنها واگذار می‌شود به سالمندان خدماتی ارائه می‌دهند.
گودرزی خاطرنشان کرد: شهرستان‌های آباده، ارسنجان، اقلید، بوانات، جهرم، سپیدان، شیراز، فسا، فیروزآباد، کازرون و نی‌ریز دارای کانون جهاندیدگان و بنیاد فرزانگان هستند.
وی با بیان اینکه دو مرکز شبانه‌روزی نگهداری از سالمندان در شهرستان آباده و لار و 4 مرکز در شیراز است، افزود: 9 مرکز نگهداری از سالمندان به صورت روزانه در شهرستان‌های اقلید، بوانات، جهرم، شیراز، فسا، فیروزآباد، کازرون، نی‌ریز مشغول به فعالیت هستند.
وی به تعداد 216 سالمندان بلا صاحب و مجهول‌الهویه در مراکز نگهداری اشاره و خاطرنشان کرد: یکی از مشکلات این افراد شناسنامه و دفترچه بیمه است.
معاون امور توانبخشی اداره‌کل بهزیستی استان فارس همچنین با اشاره به اینکه تمام مراکز نگهداری سالمندان در سطح استان خصوصی است، گفت: بهزیستی به ازای هر سالمند مبلغی را به عنوان یارانه به مراکز پرداخت می‌کند.
گودرزی یکی از گزینه‌های تمدید مجوز در سرای سالمندان را مناسب و استاندارد سازی فضا خواند و اظهار کرد: در مراکز شبانه‌روزی علاوه بر خدمات توانبخشی، خدمات پزشکی و پرستاری بنا بر تشخیص پزشک عمومی، پزشک متخصص بر اساس نیاز به سالمندان ارائه می‌شود.
وی به طرح توانبخشی مبتنی بر خانواده که مدتی است در برخی از استان‌ها ارائه شده و در سال 97 در استان فارس نیز اجرایی می‌شود هم اشاره و در این باره خاطرنشان کرد: به ازای هر نفر سالمند مبلغی به صورت یارانه برای آموزش، مراقبت و نگهداری از سالمند در اختیار خود مراقب سلامت ( شخصی از اعضای خانواده ) قرار داده می‌شود.
وی تصریح کرد: سال گذشته در شورای ساماندهی سالمندان مصوب شد تا برای تمام سالمندان استان کارت منزلت صادر شود که در مرحله اول حدود 5 هزار سالمند در شیراز برای دریافت این کارت ثبت نام کردند.
شهردار شیراز نیز در گفت و گو با ایسنا بیان کرد: شهر باید به گونه‌ای توسعه یابد که فضای توام با آرامش و ر‌فاه شامل همه اقشار شود.
حیدر اسکند پور یادآور شد: در کلیات برنامه شهرداری طراحی پارک‌ها، بزرگراه‌ها، پل‌ها و حتی صدور پایان کار برای املاک تجارب باید با مراقبت و اقدامات لازم انجام شود.
اگرچه در فرهنگ ایرانی سالمندی و پیری، ناخوشایند نبوده و به‌عنوان کمال و خردمندی مد نظر قرار داشته و دارد اما جامعه‌ی سالمند نیازمند الزاماتی است که باید آن الزامات را فراهم کرد.
این واقعیت را باید پذیرفت که سالمند با ضعف و سستی و محدودیت در بعد فیزیکی و حرکتی همراه بوده و جامعه‌ی سالمند در استفاده از مسکن، معابر پیاده، وسایل حمل و نقل و .... تفاوت‌های کلانی با جمعیت جوان دارد.
نگرانی از پیشی گرفتن سرعت سالمندی جمعیت نسبت به سرعت تغییرات عمرانی، رفاهی و ... در شهرهای کشور، نظیر شیراز به آن دلیل جدی است که هنوز مسئولان در عمل نشان نداده‌اند که صدای پیر شدن جامعه را به‌شکلی واضح شنیده‌اند و در مورد الزامات آن چاره‌اندیشی کرده‌اند./ایسنا
