طرح گفتگوی ملی خانواده و جنبه های نوآورانه آن

به گزارش پایگاه خبری و تحلیلی دیده بان ایران ؛ سیامک زندرضوی * در یادداشتی نوشت؛ یکی ازمسایل اساسی در جامعه ما این است که، خانواده و گروه های خویشاوندی دیگر نمی‌توانند یگانه پناهگاه افراد جامعه باشند. جامعه پر از رسانه ها و پیام هاست و با با انواع مشکلات و تعارضات دست به گریبان است. چنین وضعیتی بسیاری از خانواده ها را در حمایت از اعضایشان درمانده ساخته است .این در شرایطی است که از یک طرف شهروندان در گروه های گوناگون سنی، جنسیتی، اجتماعی و درآمدی انتظار دارند در همه ابعاد جسمی، روانی و اجتماعی در سلامت زندگی کنند و اطمینان داشته باشند که فرزندان شان نیز در سلامت، رفاه و آسایشی، حتی بهتر از خودشان زندگی خواهند کرد. ز طرف دیگر، دستگاه های سیاست گذاری و اجرایی مرتبط با امور خانواده، به شدت بخشی و مرکز گرا بوده و در شناسایی، اولویت بندی و جستجوی راه حل و مداخله، نگاهی ازبالا به پایین و یکسان ساز دارند؛ و همزمان، با محدودیت در نیروی انسانی چالاک و انعطاف پذیر و بودجه کافی روبرو هستند؛ و مجموعاً از ورود علمی و پایدار به ابعاد گوناگون مسائل خانواده در جامعه امروز ایران ناتوان هستند.

این در حالی است که یافته های دانش جامعه شناسی نشان می دهد کم هزینه ترین و موثرترین راه ورود به شناسایی و حل بنیادی مسائل اجتماعی و از جمله امور خانواده در ایران امروز، ایجاد بستر دائمی برای گفتگوی چهره به چهره، مهربان، متین و مستدل در میان گروه ها اجتماعی گوناگون است. گفتگویی در مقیاس محلی و محله ای میان: والدین و فرزندان، زنان و شوهران، مربیان وکودکان، معلمان و دانش آموزان، سالخوردگان وجوانان، و... . در چنین شرایطی ایجاد ساز و کارهای مناسب برای گفتگوی ملی خانواده، اولین گام اساسی است که مرحله اول آن، به مسئله یابی مشارکتی در جهت شناسایی و اولویت بندی مسائل خانواده در مراکز استان ها اختصاص داشت.

این طرح از ابتدای سال 1397، برمبنای تفاهم نامه شماره 168086، انجمن جامعه شناسی ایران با معاونت امور زنان وخانواده ریاست جمهوری آغاز شد، و مرحله اول آن در سی و یک مرکز استان ودو شهرستان سرپل ذهاب وسقز به پایان رسیده و مرحله دوم آن در سال جاری آغاز خواهد شد.

این طرح از جنبه های زیر نوآورانه است:

اول)شفافیت، در سایت انجمن جامعه شناسی ایران صفحه ای به طرح اختصاص داده شده و تمام اسناد طرح شامل، اسناد مالی، پروتکل واسناد اجرایی، فهرست مجریان، یافته ها، گزارش ها وکتاب های منتشر شده، برای همگان در دسترس است. (

دوم)هم افزایی حرفه ای، نزدیک به 40 جامعه شناس (اکثرا دکتری جامعه شناسی) شامل؛ مدیران دفاتر انجمن و مجریان طرح، پس از حضور در دوکارگاه در سطح کشور، بطور مستقیم درهمه فرایندها مشارکت فعال دارند، و در تهیه الگو ها و روش های کار و اجرا در تماس دایمی هستند.

سوم) تحکیم همکاری، کار دانشگاهی با کار کارشناسان در میدان؛ در هر یک از 33 شهر مذکور، جامعه شناس مجری به عنوان تسهیلگر اجتماعی، در فرایندی کارگاهی کمک کرده است صدای حداقل 30 کارشناس میدانی مرتبط با خانواده در عرصه های گوناگون شنیده شود و در پژوهشی مشارکتی در هر شهر، دیدگاه های آنان در یک کتاب منتشر شود. از طرف دیگر، حقوق همه مشارکت کنندگان به عنوان نویسنده همکار به رسمیت شناخته می شود.

چهارم) ایجاد حداقلی ازاستاندارهای ضروری و الگویی عملی در اجرای فعالیت ها و پژوهش های مشارکتی اجتماع محور. سال ها است که طرح های اجتماع محور، توسط کارفرمایان دولتی وخصوصی سفارش داده می شود ومجریان آن ها در درون و بیرون دانشگاه کار را به سرانجام می رسانند. مجموعه فعالیت های چهارگانه فوق کمک می کند از این پس مرجعی برای سنجش صفر تا صد فعالیت های اجتماع محوری در دسترس همگان باشد.

پنجم) ارائه الگویی موفق از گفتگو و همکاری صاحبنظران دانشگاهی، کنشگران حوزه عمومی و جامعه مدنی، و کارشناسان و مدیران دستگاه های اجرایی با محوریت و تسهیل گری یک انجمن علمی، برای چاره اندیشی مسائل اجتماعی در سطح محلی و ملی.

*عضو هیات مدیره و مدیر کمیته دفاتر استانی انجمن جامعه شناسی ایران و عضو هیات علمی دانشگاه شهید باهنر کرمان