زهرا نژادبهرام: کلمه پیادهروفروشی کلمه خوبی نیست/ لایحه ساماندهی پیاده‌روها همان لایحه نشاط شهری است
عضو شورای شهر تهران: «البته این لایحه هنوز به صحن آورده نشده و در کمیسیون‌ها در حال بررسی است؛ اما من از آن دفاع می‌کنم. البته اشکالاتی دارد که برطرفش می‌کنیم. این مسئله در یک‌سری صنوف خاص، در یک‌سری پیاده‌روهای خاص و با یک هدف خاص اجرا می‌شود».
به گزارش دیده بان ایران؛ لایحه نشاط شهری و ساماندهی پیاده‌روها، به محل مناقشه میان مخالفان و موافقانش بدل شده، مسئله‌ای که از سال‌های گذشته درباره‌اش بحث و جدل وجود داشته است، شورای شهر تهران لایحه‌ای را در دست بررسی دارد که مطابق آن یک‌سوم از پیاده‌روهای بالای شش متر را می‌توان به صنوف اغذیه اجاره داد؛ اما این طرح که منتقدان، به آن پیاده‌فروشی می‌گویند، می‌تواند در تعارض با عمومی‌بودن معابر و خیابان‌ها تلقی شود. طبق ماده 55 قانون شهرداری‌ها همه خیابان‌ها، پیاده‌روها و معابر عمومی شهر متعلق به مردم است و هرگونه ایجاد سد معبر یا نصب دکه یا هر چیزی که باعث اخلال در رفتوآمد مردم شود، خلاف قانون است؛ اما با وجود همین قانون می‌بینیم که هنوز که خبری از ساماندهی نیست، بسیاری از کسبه با گرفتن بخشی از پیاده‌رو رفتوآمد را برای مردم سخت کرده‌اند و با تملک بخشی از پیاده‌روهای تنگ مردم را برای پیاده‌روی روانه خیابان‌ها می‌کنند. از یک طرفی هم موافقان این طرح می‌گویند این طرح و ایده در بیشتر کشورهای دنیا اجرائی شده و باعث حضور بیشتر مردم در شهر می‌شود و از طرفی می‌تواند درآمدی برای شهرداری ورشکسته باشد. حالا علی اعطا، سخنگوی شورای اسلامی شهر تهران، در روزهایی که این لایحه در حال بررسی در کمیسیون‌های شوراست، از منتقدان و طرفداران این طرح دعوت کرده تا درباره‌اش گفت‌وگو کنند. این گزارش نگاهی دارد به موافقان و مخالفان لایحه‌ای که معلوم نیست در تهران با معماری نه‌چندان درست و درمانش اجراشدنی است یا نه.
ساماندهی یا فروش؟
زهرا نژادبهرام در گفت‌وگو با «شرق»، درباره لایحه ساماندهی پیاده‌روها می‌گوید: «کلمه پیادهروفروشی کلمه خوبی نیست. ما در ادبیات ذهنی‌مان کلمه فروش مفهوم و بار منفی دارد. برای همین بار منفی است که مسئله پیاده‌روها شده مثل تراکم‌فروشی و شهرفروشی و برای همین ادبیات منفی با خودش می‌آورد؛ بنابراین باید از این ادبیات فاصله بگیریم؛ چرا‌که وقتی بحث فروش می‌آید، چیزی منفی و از رده خارج و منفور است و نباید راجع به آن بحث کرد. به‌همین‌خاطر من می‌گویم ساماندهی پیاده‌روها. لایحه‌ای که در دست داریم، لایحه ساماندهی پیاده‌روهاست (عنوان اصلی‌اش نشاط شهری و ساماندهی پیاده‌روها بود) که کمی درباره‌اش توضیح می‌دهم. موضوع اصلی این لایحه نشاط شهری است. ما اگر امروز سری به خیابان بزنیم و اگر بخواهیم در کافی‌شاپی استراحت کنیم، اگر کافه فضای بیرونی هم داشته باشد، ترجیح می‌دهیم در بیرون بنشینیم. این مسئله درباره رستوران‌ها هم صدق می‌کند. همین بیرون‌نشستن باعث نشاط شهری و تعامل می‌شود. جاهایی که آدم‌ها به صورت مداوم استفاده می‌کنند، می‌تواند باعث تعامل شود. این ماجرا هم صرفا درباره صنوف غذایی است و هیچ ارتباطی به صنوف دیگر ندارد. این مسئله اولا پیادهروفروشی نیست؛ بلکه ساماندهی پیاده‌روهاست. در ساماندهی مفاهیمی مثل نشاط شهری، تعامل، اعتماد مشترک و شهر انسان‌محور معنادار می‌شود. دوم اینکه این مسئله درباره برخی پیاده‌روهای دارای ظرفیت اجراشدنی است. کدام پیاده‌روها؟ پیاده‌روهای بالای شش متر. سوم اینکه چه صنفی می‌تواند از این طرح استفاده کند؟ صنوفی که مربوط به تغذیه هستند. آبمیوه‌فروشی، رستوران‌ها و کافی‌شاپ‌ها. همین و بس».
او در ادامه افزود: «البته این لایحه هنوز به صحن آورده نشده و در کمیسیون‌ها در حال بررسی است؛ اما من از آن دفاع می‌کنم. البته اشکالاتی دارد که برطرفش می‌کنیم. این مسئله در یک‌سری صنوف خاص، در یک‌سری پیاده‌روهای خاص و با یک هدف خاص اجرا می‌شود». او در پاسخ به این سؤال که آیا این لایحه در ایران اجراشدنی است، گفت: «به نظرم وقتی ما در شهرسازی شروطی را برای پیاده‌روسازی گذاشته‌ایم، یک‌سری از پیاده‌روها حتما شرایطش را دارند؛ مثلا پیاده‌روهای خیابان ولیعصر یا پیاده‌روهای منطقه 2 این ظرفیت را دارند و البته همین الان مرسوم است که برخی کسبه از پیاده‌رو برای کسب‌وکارشان استفاده می‌کنند؛ اما یک‌سری پیاده‌روها اصلا امکان استفاده ندارند. ممکن است من جگرکی داشته باشم؛ اما پیاده‌رو جلویش حتی یک متر هم نباشد. طبیعت چنین فضایی اصلا امکان این اتفاق را ندارد». نژادبهرام تصریح کرد: «پیشنهاد خود من این است که این برنامه به صورت پایلوت در یکی، دو منطقه اجرائی شود و آثارش را ببینیم و گسترش بدهیم». او در پاسخ به این سؤال که آیا مبلغی برای استفاده کسبه از پیاده‌رو در نظر گرفته شده، گفت: «بله، در نظر گرفته شده. مطابق مصوبه سال 1359 شورای انقلاب، شهرداری‌ها مالکیت پیاده‌روها و معبرهای موجود در شهر را برعهده دارند و بر‌اساس این مصوبه شهرداری می‌تواند در این حوزه درآمد داشته باشد. شهرداری می‌تواند یک‌سوم پیاده‌روهای بالای شش متر را اجاره بدهد. رقم اجاره متفاوت است و بستگی به منطقه و شرایط صنف و نوع آن دارد». نژادبهرام در پایان خاطرنشان کرد: «برای بررسی یک موضوع باید نگاهی همه‌جانبه به آن داشت. اول باید دید این کار به چه صورتی انجام شود، دوم اینکه نتایجش در شاد‌سازی شهری چیست؟ سوم اینکه آیا شهرداری مجاز است؟ آیا قرار است درباره همه صنوف باشد و همه پیاده‌روها؟ این کار در دنیا مرسوم است. از اواخر دهه 80 که شهرها شکل ماشینی به خود گرفتند و این بیشتر ماشین‌ها هستند که حاکمیت بر شهر می‌کنند، شهرسازان از این رویکرد استقبال کردند و فکر کردند این رویکرد می‌تواند انسان را به بدنه عمومی شهر پیوند بدهد»./ شرق
