چراغ سبز شورای انقلاب فرهنگی برای ادغام سازمان‌های تبلیغات، اوقاف و دفتر تبلیغات؟

به گزارش سایت دیده بان ایران؛ تبلیغ دین از جمله موضوعات و مقولاتی است که در سال‌های اخیر خصوصاً با افزایش ابزارهای ارتباطی دچار چالش‌هایی شده و برخی کارشناسان معتقدند جریان تبلیغ همگام با تحولات خصوصاً با فناوری‌های نوین ارتباطی پیش نرفته و جوابگوی بمباران تبلیغاتی غرب نیست.

تشکیل نهادی واحد برای این امر از جمله راهکارهایی است که برخی کارشناسان پیشنهاد می‌دهند تا از این رهگذر یک نهاد تبلیغی قوی به صورت واحد به سیاست‌گذاری در این زمینه بپردازد و از کارهای جزیره‌ای و پراکنده جلوگیری کرده و اقدامات کلان و بزرگ و با استفاده از همه ظرفیت‌ها و فناوری‌ها صورت گیرد.

ادغام نهادهای تبلیغی مانند سازمان‌های تبلیغات اسلامی و اوقاف، دفتر تبلیغات حوزه علمیه قم و... در نگاه اول شاید اتفاق خوبی به نظر برسد، اما این کار قطعاً نیازمند کارشناسی گسترده و استخراج محاسن و معایب و رفع موانع و همچنین در نظر گرفتن شرایط از جمله امکانات، بودجه‌ها و نیروهای انسانی است.

برای بررسی بیش‌تر روند جریان تبلیغ در کشور و محاسن و مشکلات آن با حسن بنیانیان رئیس کمیسیون فرهنگی و اجتماعی شورای عالی انقلاب فرهنگی و رئیس سابق حوزه هنری سازمان تبلیغات اسلامی به گفت‌وگو نشستیم.

انقلاب اسلامی را امام از دل نظام تبلیغی با قدمت ۱۴۰۰ سال بیرون آورد 

جریان تبلیغات دین از جمله اتفاقاتی است که از زمان پیامبر (ص) توسط علما و مسلمین انجام و این جریان طی قرن‌ها دستاوردهای زیادی داشت، اما طی دهه‌های اخیر با رشد فناوری‌ها نتوانسته آن‌گونه که باید همگام با دنیا پیش برود. چرا نظام تبلیغی با این سابقه در سال‌های اخیر کم‌اثر شده و آن کارایی لازم را ندارد؟

موضوع تبلیغ وقتی مورد بحث قرار می‌گیرد، ذهن به سمت نظام تبلیغاتی می‌رود که دین اسلام خصوصاً تشیع طی ۱۴۰۰ سال با موفقیت آن را به زمان حال منتقل کرده است. تا جایی که امام از دل آن یک انقلاب به وجود می‌آورد و نظامی با بهره‌گیری از آن تشکیل می‌دهد که مقابل همه ابرقدرت‌های جهان می‌ایستد و جریان مقاومت از دل آن شکل گرفته و به دیگر بلاد هم صادر می‌شود.

شناخت این نظام خیلی مهم است؛ زیرا این خطر وجود دارد که ما آرام آرام این نظام تبلیغی را از نظام بودن خارج کنیم. آن زمان شاید ظاهر نظام حفظ شده باشد، اما کارایی لازم را دیگر ندارد. مثل ماشینی که ظاهر آن سالم و چشم‌نواز است اما اشکالاتی در آن وجود دارد که توان حرکت را از ماشین می‌گیرد.

نظام تبلیغی اسلام در طول ۱۴۰۰ سال خیلی موفق بوده اما در ۲۰۰ سال اخیر که ساختارهای مدرن از غرب وارد شد، آرام آرام این نظام تبلیغی تضعیف شد که البته بخشی از آن ارادی و بخشی غیر ارادی است

این نظام در طول ۱۴۰۰ سال خیلی موفق بوده اما در ۲۰۰ سال اخیر که ساختارهای مدرن از غرب وارد شده، آرام آرام شروع به تضعیف این نظام تبلیغی کرده است که البته بخشی از آن ارادی و بخشی غیر ارادی است. یک زمان مکتب‌خانه وجود داشت که در آن به بچه‌ها خواندن یاد می‌دادند که بتوانند قرآن بخوانند و انسان خوبی شوند. شاگرد مکتب با قرآن کار را یاد می‌گرفت، سپس به حوزه می‌‌رفت و هرچه سوادش بیشتر می‌شد روحیه تواضع، تقوا و خدمت‌گذاری‌اش بیشتر می‌شد و اینگونه نفوذ معنوی و اخلاقی او روی آحاد جامعه بیشتر می‌شد، زیرا برکات وجودش را مردم احساس می‌کردند. البته استثناهایی هم وجود داشت اما غالب حوزه‌های علمیه و خروجی‌های آن اینگونه بودند.

نماد‌های نظام تبلیغی از مسجد و هیأت تا وقف و نذر

درباره نظام تبلیغی که اشاره کردید، بیشتر توضیح دهید و بگویید شامل چه موضوعات و نماد‌هایی می‌شود؟

اولین نماد مهم و مؤثر در جریان تبلیغ حوزه‌های علمیه هستند که توسط امام جعفر صادق (ع) پایه‌گذاری شدند. از دل حوزه‌های علیه شبکه‌ای از روحانیت خارج می‌شود که به منظور تبلیغ در جامعه پخش می‌شوند.

مسجد دیگر نماد تبلیغی مؤثر است که خداوند بسیار به آن تأکید دارد. در کنار حوزه‌های علمیه، روحانیت و مسجد، بقاع متبرکه امامزادگان وجود دارند که مردم به آنجا پناه می‌برند. به موازات اینها، ایامی داریم که نقطه‌های اوج توجه به دین است مثل محرم، صفر، اعیاد قربان، فطر، غدیر، ماه رمضان و ... در کنار این‌ها مقوله‌های خمس، زکات، صدقه وجود دارد که ظاهر اقتصادی و باطنی معنوی دارند. در کنار اینها خمس و زکات، نذورات، صدقه، وقف و... به عنوان نماد‌ها و مظاهر نظام تبلیغ دین وجود دارند.

حال اگر همه اینها را کنار هم بچینیم به یک نظام تبلیغی تبدیل می‌شود که اگر با هر کدام ارتباط برقرار کنید وارد حلقه دین می‌شوید. مثلاً ممکن است به حرم امام رضا (ع) بروید و معنویت آنجا شما را تحت تأثیر قرار دهد و مسیر زندگی‌تان را تغییر دهد.