کد خبر: 29917
A
وجود ۸هزار گونه گیاه در ایران است

حجم ۱۰۰میلیارد دلاری تجارت گیاهان دارویی دنیا

بر اساس یافته‌های وزارت جهاد کشاورزی، ایران دارای ۸۰۰۰ گونه از ۴۲۲ هزار گونه مختلف گیاهی دنیا است و حجم تجارت جهانی گیاهان دارویی در جهان سالی ۱۰۰ میلیارد دلار است.

حجم ۱۰۰میلیارد دلاری تجارت گیاهان دارویی دنیا

به گزارش پایگاه خبری تحلیلی دیده بان ایران، تولید فرآوری و تجارت بین‌المللی گیاهان دارویی یکی از مهم‌ترین عرصه‌های اقتصادی است که در عصر حاضر توجه خاصی به آن صورت می‌گیرد. یکی از ابعاد مهم این پدیده فرآوری و صنایع مرتبط با گیاهان دارویی است که رونق آن به سرمایه‌گذاری مناسب در این عرصه نیازمند است. شناخت موقعیت ایران در این زمینه و دست یافتن به رویکردهای مناسب برای سرمایه‌گذاری در صنایع فرآوری، هدف این گزارش می‌باشد که با روش توصیفی ـ تحلیلی به انجام رسیده است. نتایج حاصل از این پژوهش به‌اختصار عبارتند از:

- از 422 هزار گونه گیاهی جهان حدود 8 هزار گونه آن در ایران وجود دارد که تعداد 1728 گونه به‌طور انحصاری فقط در ایران می‌روید.

- توسعه سرمایه‌گذاری در زمینه صنایع گیاهان دارویی در وهله اول منوط به زمینه‌سازی و توسعه استفاده از گیاهان دارویی و فرآورده‌های آن در داخل کشور است.

- صادرات گیاهان دارویی و فرآورده‌های آن نقش تعیین‌کننده‌ای در توسعه سرمایه‌گذاری در صنایع گیاهان دارویی دارد.

- بیش از 95 درصد سهم تولید گیاهان دارویی را مصرف داخلی کشور تشکیل می‌دهد و بقیه صادر می‌شود.

ظرفیت مغفول مانده تولید و صادرات گیاهان دارویی و فرآورده‌های آن در ایران قابل احیا و توسعه است و می‌تواند در افزایش تولید ناخالص داخلی و ملی، ایجاد فرصت‌های شغلی و افزایش صادرات اثربخش باشد.

- صنعت گیاهان دارویی در حوزه‌های تولید، فرآوری و بسته‌بندی و بازاریابی نیازمند سرمایه‌گذاری است که هر یک با چالش‌های خاص خود مواجه هستند.

- آمار سازمان‌ بهداشت جهانی گویای این است که بیش از 75 درصد مردم کشورهای در حال توسعه نیازهای اولیه بهداشتی و درمانی خود را با استفاده از گیاهان دارویی و مواد طبیعی مرتفع می‌کنند و در سال‌های اخیر استفاده از داروهای گیاهی و سنتی در کشورهای صنعتی و توسعه‌یافته نیز به شکل چشم‌گیری افزایش یافته است، ازاین‌رو با نگاه آینده‌پژوهی و برنامه‌ریزی برای استفاده از فرصت‌های اقتصادی و تولیدی آتی و بازار روبه توسعه گیاهان دارویی، توسعه صنایع فرآوری گیاهان دارویی باید مورد توجه خاص قرار گیرد.

- اگرچه ایران در سال 2014 بر اساس گزارشات رسمی یازدهمین کشور جهان پس از کشورهای چین، هند، آمریکا، ژاپن، آلمان، برزیل، کره جنوبی، انگلستان، فرانسه، ایتالیا در زمینه پژوهش و ارائه مقالات علمی در مورد گیاهان دارویی و فرآورده‌های آن قرار داشته، اما متأسفانه در بین کشورهای مطرح تولید‌کننده و صادرکننده گیاهان دارویی و فرآورده‌های آن جایی ندارد و در زمینه تجاری‌سازی محصولات خود توفیقی نداشته است.

- بر اساس آمار رسمی وزارت جهاد کشاورزی، سطح زیرکشت گیاهان دارویی 156 هزار و 339 هکتار و مجموع تولید آنها 173 هزار و 605 تن بوده است.

تخمین زده می‌شود، حدود 3500 تن از محصولات جنگلی و مرتعی در زمره گیاهان دارویی قرار داشته و به شکل وحشی و خودرو سالانه در ایران تولید می‌شود.

- حجم تجارت گیاهان دارویی در جهان در سال 1996 حدود 60 میلیارد دلار بوده که در سال 2010 به 100 میلیارد دلار رسیده و بانک جهانی پیش‌بینی کرده که این رقم در سال 2050 به 5000 میلیارد دلار خواهد رسید.

- به دلیل نظام گزارش‌دهی گمرک ایران از صادرات و واردات و همچنین عدم شفافیت و نقایص آماری در گزارشات سازمان‌های مسئول نمی‌توان به‌طور دقیق جایگاه ایران را از نظر تجارت خارجی و مقدار صادرات گیاهان دارویی در جهان مشخص نمود.

- کشورهای چین، هند، آمریکا و آلمان بازیگران اصلی تولید و تجارت گیاهان دارویی و فرآورده‌های آن در جهان هستند. این کشورها نه‌تنها در تولید گیاهان دارویی بلکه در صادرات و نیز هم‌زمان در واردات آن جزو کشورهای نخست جهان می‌باشند.

- ظرفیت اسمی تولید اسانس و عصاره گیاهی کشور حدود 200 هزار تن است.

چالش‌ها

- مهم‌ترین چالش‌ سرمایه‌گذاری در زمینه صنایع گیاهان دارویی فقدان تقاضای کافی و مؤثر برای تشویق و توجیه سرمایه‌گذاری است.

- دومین چالش سرمایه‌گذاری در صنایع گیاهان دارویی ناکافی و ناپایدار بودن تولید گیاهان دارویی به‌عنوان نهاده اولیه برای مصرف در صنایع فرآوری است.

- سومین چالش سرمایه‌گذاری در صنایع گیاهان دارویی ناکافی بودن همکاری‌ بین‌المللی ایران برای صادرات و سرمایه‌گذاری مشترک و مشکل تحریم‌های بانکی و اقتصادی.

- تولید خرد و کوچک مقیاس کشت زراعی گیاهان دارویی و در برخی موارد تکیه صرف بر ذخایر طبیعی آنها و پایین بودن کیفیت ماده مؤثره برخی از آنها، همچنین بالا بودن هزینه تولید و قیمت تمام‌شده گیاهان دارویی در ایران از مهم‌ترین معضلات و موانع سرمایه‌گذاری در زمینه صنایع گیاهان دارویی هستند.

- سیاست‌های حمایتی از تولیدکنندگان، سرمایه‌گذاران و صنایع مرتبط با گیاهان دارویی ناکافی و مؤثر هستند.

در این گزارش پیشنهاد شده است:

- مستندسازی علمی و دقیق استفاده از گیاهان دارویی و فرآورده‌های آن و استانداردسازی ویژگی‌های شیمیایی و فرآیند تولیدی گیاهان دارویی و فرآورده‌ها و داروهای گیاهی برای توسعه تولید و حضور رقابت‌پذیر در بازارهای داخلی و خارجی این محصولات اقدامی لازم و ضروری است که تاکنون توجه لازم به آن نشده است.

- ایجاد فرآیند تضمین‌کننده سلامت و پایداری تولید و عرضه محصولات گیاهان دارویی به بازار باید مورد اهتمام جدی‌تری قرار گیرد.

- با توجه به اهمیت سلامت محصولات،‌ هرگونه سرمایه‌گذاری موفق مستلزم و نیازمند عاری‌سازی گیاهان دارویی و فرآورده‌های آن از هر نوع باقیمانده کود شیمیایی و سم و فلزات سنگین و سایر آلودگی‌های فیزیکی و محیطی است، اما در حال حاضر برخی محصولات و مواد اولیه گیاهان دارویی فاقد تضمین‌ لازم در این موارد برای عرضه به صنایع فرآوری هستند.

- عرضه گیاهان دارویی و داروهای گیاهی غیرترکیبی با مقدار ماده مؤثره بالا باید مورد تأکید و اهتمام قرار گیرد.

- باید برای استانداردسازی، ترویج مصرف استفاده از داروهای گیاهی و گیاهان دارویی و فراهم آوردن زمینه‌های قانونی آن و تجویز استفاده از داروهای گیاهی و گیاهان دارویی توسط پزشکان برنامه‌ریزی عملیاتی صورت گیرد، محورهای این برنامه‌ریزی عملیاتی عبارتند از:

الف ـ توسعه کشت گیاهان دارویی و تجاری‌سازی آنها.

ب ـ ثبت گیاهان دارویی و داروهای گیاهی در فارماکوپه‌ها.

ج ـ پذیرش هزینه‌ داروهای گیاهی و گیاهان دارویی توسط بیمه‌های درمانی.

د ـ حمایت از کشت و صنعت‌های گیاهان دارویی و ایجاد واحدهای کشت و صنعتی که قادر باشند ذخایر شیمیایی دارویی خاص موجود در گیاه را با به‌کارگیری اصول و شیوه‌های علمی افزایش دهند و ارقام و بذرهای مرغوب‌تری تولید نمایند.

ـ پرهیز از پراکندگی در سرمایه‌گذاری بر روی تمامی صنایع گیاهان دارویی و اولویت دادن به سرمایه‌گذاری در دصنایع گیاهان دارویی که بیشترین بازار و ارزش افزوده و زمینه توسعه و ارتقای تولید را دارند و توجه خاص به سرمایه‌گذاری بر روی پرتقاضاترین گیاهان دارویی ایران که در حال حاضر شامل زعفران، شیرین‌بیان، زیره، آنغوزه، باریجه، گشنیز، آویشن، مرزه و گل‌محمدی است.

ـ حمایت‌های مالی از واحدهای موجود جهت ارتقا فن‌آوری از طریق:

الف) اتخاذ سیاست‌های پولی و مالی در جهت تأمین نیازمندی‌های اعتباری صنعت گیاهان دارویی.

ب) ارائه تسهیلات بانکی ارزان‌قیمت به واحدهای فراوری سنتی جهت تجهیز و نوسازی ماشین‌آلات

ج) حمایت از شرکت‌های تولیدکننده داروهای گیاهی از طریق برخورداری آنها از معافیت‌ها و تخفیفات عوارضی و مالیاتی و ارائه تسهیلات صادراتی؛ حداقل مشابه و هم‌تراز با شرکت‌های واردکننده دارو.

د) ایجاد تسهیلات و کمک برای حضور تولیدکنندگان گیاهان دارویی و داروهای گیاهی در نمایشگاه‌های بین‌المللی دارویی و تسهیل دسترسی آنها به فناوری موردنیاز و تحولات بازار بین‌المللی.

ـ حمایت از ایجاد واحدهای فرآوری پیشرفته جدید و توسعه قطب‌های تولید داروهای گیاهی در کشور.

ـ کمک به توسعه آزمایشگاه‌های استاندارد جهت کنترل کیفی (کیفیت مواد مؤثره، آلودگی‌ها، باقیمانده سموم) جهت تولید محصولات سالم و عاری از باقیمانده سموم و کودهای شیمایی به صورتی که هزینه‌های انجام این‌گونه آزمایشات برای تولیدکنندگان مقرون به‌صرفه باشد.

ـ مکانیزه کردن مزارع گیاهان دارویی در مراحل کشت، داشت و برداشت.

ـ توسعه کشت زراعی گونه‌های بومی منحصربه‌فرد داخلی و نیز توسعه کشت گیاهان دارویی بر تقاضای غیربومی قابل کشت در ایران.

ـ حمایت و تسهیل مقررات مربوط به سرمایه‌گذاری خارجی و مشترک و فراهم‌سازی زمینه تشکیل شرکت‌های مشترک با شرکت‌های صاحب‌نام بین‌المللی فعال در زمینه گیاهان دارویی و داروهای گیاهی.

ـ اتخاذ راهکارهای مؤثر برای رفع یا مقابله با تحریم‌های اقتصادی و بانکی.

 

کانال رسمی دیدبان ایران در تلگرام

اخبار مرتبط

ارسال نظر