مسکن مهر، منهای زیرسازی!

 دیده بان ایران: مناقشه درباره کیفیت مسکن مهر به وزیر محمود احمدی‌نژاد رسید. حالا در شرایطی که متولیان مسکن مهر از دولت گذشته تا دولت فعلی گوشی‌هایشان را خاموش کرده‌اند و حاضر به پاسخگویی به خبرنگاران نیستند. علی نیکزاد وزیر راه‌وشهرسازی دولت احمدی‌نژاد با دفاع از مسکن مهر گفته است؛ طرح این موضوع و سیاسی‌کاری در زمان امدادرسانی به زلزله‌زده‌ها درست نیست. البته علی بیت‌اللهی رئیس کارگروه ملی زلزله هم دیروز با بیان این‌که حتی یک واحد مسکن مهر اسلام‌آباد غرب سالم نمانده است، گفت: برای تسریع در زمان ساخت دیوارهای مسکن مهر بدون اتصال به ستون‌ها و حایل‌ها ساخته شده‌اند و شدت زلزله در حدی نبوده که ستون ریزش کند. مسلم بیات رئیس اداره کل استاندارد تهران هم گفته است؛ ٩٧‌درصد آسانسورهای مسکن مهر فاقد استاندارد است. البته سایر حرف‌های بیات هم نشان می‌دهد که این خانه از پای‌بست ویران است. مسلم بیات با اعلام این‌که نظام جامع ساخت‌وساز در کشور وجود ندارد، گفت: همین موضوع باعث شده تا قابلیت ردیابی ساختمان‌های فاقد استاندارد نیز وجود نداشته باشد. این موضوع درحالی رخ می‌دهد که واکنش جالب پیرموذن فعال سیاسی اصلاح‌طلب هم بسیار مورد توجه کاربران ایرانی قرار گرفته است. او در این مورد گفته است: در بند ٢٢٩ قانون حمورابی که ٤‌هزار‌ سال پیش به به تصویب رسیده، آمده که اگر معماری برای کسی خانه بسازد و آن خانه به دلیل محکم ساخته‌نشدن فرو ریخته و صاحبخانه بمیرد، آن معمار محکوم به مرگ است.

رئیس کمیسیون عمران مجلس: در مسکن مهر کوتاهی شده است

محمدرضا رضایی، رئیس کمیسیون عمران مجلس هم که معتقد به سهل‌انگاری در روند ساخت مسکن مهر است، تأکید می‌کند که مدیران دخیل در ساخت مسکن مهر متعلق به هر دولتی که باشند، باید در مجلس به مردم پاسخ دهند. مسکن مهری که بی‌مهری‌اش دامن صاحبان آنها را گرفته است. درحالی هنوز اقساط خانه‌های مسکن مهر تمام نشده که متقاضیانشان حالا باید اقساط تسهیلات مرمت و تعمیرات را هم بپردازند.

البته آن‌گونه که از گفته‌های دولتمردان برمی‌آید، داستان ساختمان‌های غیراستاندارد و نامقاوم تنها به حادثه زلزله کرمانشاه ختم نمی‌شود. حسن قربان رئیس سازمان نظام مهندسی تهران می‌گوید: ۹۰‌درصد ساختمان‌های استان تهران توسط افراد فاقد صلاحیت ساخته شده است. او با اشاره به این‌که ‌هزاربار در ‌سال گزارشات ساخت‌وساز بی‌کیفیت در استان تهران را به شهرداری اطلاع داده‌ایم، گفت: شهرداری اهمیتی نمی‌دهد، مگر در مواردی که گودبرداری‌های پرخطری انجام شده باشد. هزاربار در‌ سال گزارشات ساخت‌وساز بی‌کیفیت در تهران را به شهرداری اطلاع داده‌ایم، توجه نمی‌کند.

نظام مهندسی نظارتی به پروژه مسکن مهر ندارد

سازمان نظام مهندسی از دیگر سازمان‌هایی است که عملکردش این روزها بیش از هر زمان دیگر در سیبل انتقادات قرار گرفته است. هرچند بسیاری از کارشناسان بر این باورند که این سازمان باید مانع ساخت ساختمان‌های غیراستاندارد می‌شده که رئیس سازمان نظام مهندسی ساختمان استان تهران می‌گوید: نظارت بر ساخت مسکن مهر در زیرمجموعه سازمان نظام مهندسی نیست و دولت آن را نظارت می‌کند. برهمین اساس، ما نمی‌توانیم در رابطه با این ساختمان‌ها و کیفیت آنها اظهارنظری کنیم.او با بیان این‌که متاسفانه با وجود قانون شهرداری سازنده‌های ساختمان را مکلف به دریافت شناسه فنی و ملکی نمی‌کند، افزود: بیمه تضمین کیفیت نیز باید از سوی سازنده‌ها به مردم ارایه شود اما متاسفانه کارفرما خود را الزام به صدور این بیمه‌نامه نمی‌کند. سازمان نظام مهندسی حدود ٧٦ مورد گزارش از ساخت‌وسازهای فاقد استاندارد به شهرداری ارسال کرده اما باید بگویم، تمام این موارد منجر به توقف پروژه نشده است.

مسکن مهر، منهای زیرسازی

حیدر جهانبخش عضو هیأت رئیسه سازمان نظام مهندسی تهران  با بیان اینکه ساختمان به دو بخش کلی عناصر سازه ای و اسکلت بندی و عناصر معماری  تقسیم می شود، ادامه داد: نمی توان ادعا کرد که چون عناصر سازه ای ساختمان سالم مانده و تنها عناصر معماری(دیوار  و پنجره و اجزایی از این دست ) آسیب دیده اند، ساختمان های مسکن مهر ساختمان های استانداردی است. چرا که وقتی اسکه سالم می ماند ولی اجزای معماری آن آسیب می بیند یعنی که اشکالی را باید به روند کار متصور بود. او در ادامه سخنان خود نحوه اتصال  ساختمان ها به زمین را از دیگر شاخصه های استاندارد بودن ساخت و ساز دانست و گفت: تصاویر منتشر شده نشان می دهد که  ستون های طبقه های همکف و پایینی پیچیده شده  و این نشان دهنده  این است که ساختمان های ساخته شده مقاومت لازم را در برابر نیروهای افقی (زلزله)  وارده از زمین را نداشته و زیرسازی و  فونداسیون درستی را ندارند.  جابر نصیری دیگر  عضو سازمان نظام مهندسی استان تهران که از هرگونه اظهار نظر در رابطه با کیفیت ساختمان های مسکن مهر کرمانشاه تا  زمان بررسی کارشناسی خودداری می کند ،  به «شهروند» گفت: ساختمانی که بر اساس مبحث دوم مقررات ملی ساختمان ساخته شود ، ساختمان با کیفیت  و با دوامی خواهد بود . در این قانون بر استفاده از مصالح با کیفیت، رعایت استانداردهای ساختمان سازی ، لزوم نظارت اعضای سلازمان نظام مهندسی تاکید شده است .  

او در پاسخ به این سوال که آیا امکان سلب اختیار نظارت از سازمان نظام مهندسی به دولت وجود دارد گفت:  بر اساس قانون سازمان نظام مهندسی روند ساخت هر پروژه ای که بر اساس بودجه بخش خصوصی ساخته شده تحت نظارت سازمان نظام مهندسی است اما پروژه هایی که با اتکا به منابع بودجه ای دولت و هزینه‌های عمرانی صورت می گیرد نظام مهندسی هیچ دخل و تصرفی در نظارت بر آن ندارد.

نصیری ادامه داد: مسکن مهر بر اساس منابع دولتی ساخته شده و نظارت بر آن توسط خود دولت انجام می شده است به جز  شهرهایی همچون قزوین که توافقاتی بین سازمام نظام مهندسی این استان و وزارت راه و شهرسازی صورت گرفت.

 ٩٧‌درصد آسانسورهای مسکن مهر

فاقد استاندارد

«٩٦ تا ٩٧‌درصد آسانسورهای مسکن مهر فاقد استاندارد است»، مسلم بیات می‌گوید: سازمان استاندارد استان تهران به صورت خودجوش بازرسی‌هایی را از آسانسورهای این ساختمان‌ها انجام داده که نتیجه مطلوبی نداشته است.

او با اعلام این‌که نظام جامع ساخت‌وساز در کشور وجود ندارد، گفت: همین موضوع باعث شده تا قابلیت ردیابی ساختمان‌های فاقد استاندارد نیز وجود نداشته باشد. به‌عنوان نمونه در زلزله کرمانشاه ما با چالش‌های اساسی روبه‌رو هستیم. نخست این‌که علی‌رغم صحبت‌ها مدیریت بحران ما آمادگی کافی نداشت، ضمن این‌که استانداردی در ساختمان‌ها از ابتدا تا انتها اجرایی نشده است. مدیرکل سازمان استاندارد استان تهران از توقف پروژه‌های ساختمانی برای نخستین‌بار در کشور خبر داد و اعلام کرد: در مواردی که شرایط ساختمانی غیر استاندارد وجود‌داشته خواستار توقف عمرانی پروژه‌های ساختمانی شده‌ایم و شاهد هستیم که برای اولین‌بار با همکاری سازمان نظام مهندسی استان تهران و اداره کل استاندارد استان تهران توقف پروژه ساختمانی در این استان مد نظر قرار گرفته است.او همچنین از ایجاد بانک اطلاعاتی جامعی در ارتباط با مصالح ساختمانی خبر داد و گفت: پس از ایجاد این بانک اطلاعاتی جامع دیگر هیچ‌گونه تولیدکننده متخلفی اجازه فروش مصالح ساختمانی غیراستاندارد را ندارد و نیز مهندسان ناظری که فعالیت خود را به خوبی انجام نمی‌دهند، مشخص خواهند شد.

از ٣‌هزار واحد مسکن مهر اسلام‌آباد غرب حتی یک واحد هم سالم نماند

«از ٣‌هزار مسکن مهر اسلام‌آباد غرب حتی یک واحد هم پس از زلزله سالم باقی نمانده است.» آن‌گونه که رئیس بخش زلزله مرکز تحقیقات راه‌و‌شهرسازی اعلام کرده است برای کوتاه‌کردن زمان احداث ساختمان‌ها، دیوارهای حایل به تیر و ستون متصل نشدند و همین عامل ریزش دیوار بناها شده است.

علی بیت‌الهی ادامه داد: بیمارستان نوساز اسلام‌آباد غرب که ٥ ماه از تحویل آن می‌گذرد، پس از زلزله به ‌طور عمده تخریب شده است؛ به ‌طوری که دیوارهای حایل و نمای این بنا ریزش داشته و تعدادی از ستون‌های ساختمان شکسته است. این در حالی است که شتاب زلزله به قدری نبوده که باعث شکسته‌شدن ستون‌های یک ساختمان شود.به گفته این مقام مسئول، عمده‌ترین خرابی‌ها در ساختمان‌های مناطق زلزله‌زده به‌ویژه واحدهای مسکن مهر، ریزش دیوارهای حایل بوده است که متاسفانه طبق قوانین و مقررات ساخته نشده‌اند.

پرداختن به تسویه‌حساب سیاسی دور از جوانمردی است

اظهارات دو روز پیش اسحاق جهانگیری در رابطه با عملکرد دولت احمدی‌نژاد دیروز با واکنش علی نیکزاد، وزیر سابق راه‌و‌شهرسازی سابق مواجه شد. او که پرداختن به تسویه‌حساب سیاسی در شرایط فعلی را دور از جوانمردی می‌داند، خاطرنشان کرد: در حالی ‌که همه نیروهای لشکری و کشوری، امدادی و سایرین مشغول امداد‌ و ‌نجات و اسکان موقت زلزله‌زدگان هستند، برخورد سیاسی و جناحی و غیراخلاقی، جفا در حق مردم و زلزله‌زدگان است و سیاسیون از آب گل‌آلود ماهی می‌گیرند.

او ادامه داد: این‌که معاون اول محترم رئیس‌جمهوری برخلاف واقعیت اعلام کند که اکثر خانه‌های تخریب شده مربوط به مسکن مهر است، بسیار تأسف‌آور و پرداختن به اغراض سیاسی در چنین شرایط بحرانی دور از شأن مقامات عالیرتبه کشور است و در اولین ساعات وقوع زلزله بدون حضور میدانی چطور به این نکته کارشناسی رسیده است؟ جای بسی تعجب و حیرت است.به گفته نیکزاد، مسکن مهر، طرحی ملی و مبتنی بر قانون ساماندهی و تولید و عرضه مسکن (مصوب مجلس شورای اسلامی) است که در چارچوب مقررات و ضوابط فنی و با نظارت سازمان نظام مهندسی و بر اساس پروانه‌های صادره از سوی مراجع ذیصلاح و توسط پیمانکاران و انبوه‌سازان و سازندگان و تعاونی‌ها احداث شده است.

وزیر سابق راه‌و‌شهرسازی با اشاره به این‌که آمارهای صحیح و دقیق هیچ موردی از تخریب سازه ساختمان‌های مسکن مهر در این زلزله ارایه نشده، ادامه داد: تنها در مواردی تخریب دیوارهای جانبی و دیوارهای داخلی تعدادی از ساختمان‌ها (توسط شرکت تعاونی مشاغل آزاد احداث شده) گزارش شده که در جای خود لازم است بررسی و علت‌یابی شود. آن‌گونه که این عضو کابینه دهم اعلام کرده است: از مجموع ٨٨٨٤٠ واحد مسکن مهر شهری و روستایی احداثی در استان کرمانشاه در دولت نهم و دهم تنها دیوارهای تعدادی از واحدهای مسکونی دچار آسیب شده؛ در حالی ‌که در همین منطقه تعداد قابل توجهی از واحدهای مسکونی تخریب شده و فرو ریخته است و اشاره مقامات رسمی دولت به عمومیت تخریب‌ها در مسکن مهر دور از واقعیت است.او با اشاره به تعداد جانباختگان مسکن مهر افزود: بنابر آمارهای رسمی از مجموع ٤٣٢ عزیزی که در این حادثه دلخراش جان باخته‌اند، تنها ٢ نفر از ساکنان واحدهای مسکن مهر بوده‌اند و بزرگنمایی برخی افراد نسبت به تلفات و خسارات ناشی از مسکن مهر جای تاسف دارد؛ در این حادثه با توجه به این‌که بالغ بر ٣٠٥٠٠ واحد شهری و روستایی تخریب شده است، اگر گفته معاون اول صحیح است، باید عمده تلفات در مسکن مهر می‌بود.

نیکزاد همچنین اقدامات صورت‌گرفته برای مقاوم‌سازی خانه‌های روستایی در دولت‌های نهم و دهم را مورد توجه قرار داد و افزود: با وجود شدت ٧,٣ ریشتری زلزله از این منطقه، با عنایت به نوسازی ٣٧٠٠٠ واحد مسکن روستایی در دولت نهم و دهم، خوشبختانه تلفات و خسارات ایجاد‌شده در روستاها به حداقل رسیده است. بی‌شک اگر بازسازی مسکن‌های روستایی در دولت نهم و دهم در استان کرمانشاه نبود، تکرار غمبار تلفات زلزله بم با ٦.٥ ریشتر بیش از ٢٦‌هزار جانباخته و ده‌ها ‌هزار مجروح دور از انتظار نبود.