کلاهبرداری ۲۲میلیارد تومانی برخی اپراتورها از مردم تنها در پنج ماه/ برنده جنگ مقابله با کلاهبرداری ارزش‌افزوده‌ها چه کسی خواهد بود؟

به گزارش سایت دیده بان ایران ؛  خدمات ارزش‌افزوده گرچه باید با اطلاع مشترکان فعال شود، اما در این میان خدماتی وجود دارد که بدون تایید کاربر یا مشترک فعال می‌شود. همین 2 جمله کافی است تا بدانیم چگونه خدمات ارزش‌افزوده دست‌شان را داخل جیب مردم می‌برند.

قریب به کمتر از یک سال است که این موضوع در سطح مجلس، وزارت ارتباطات و رسانه‌ها رد‌و‌بدل می‌شود، اما هنوز اگر سراغ مردم بروید، با این سرویس‌ها آشنایی ندارند. آن‌ هم در شرایطی که خیلی از آنها از همین سرویس‌ها خدمات دریافت می‌کنند و برخی هم حسابی سرشان کلاه رفته است. به همین دلیل لازم است بدانیم که اصلاً کار این سرویس‌ها و خدمات‌شان چیست.

خدمات ارزش‌افزوده چیست؟

خدمات ارزش‌افزوده (Value Added Services)، که به اختصار VAS نامیده می‌شود، شامل مواردی غیر از خدمات استاندارد اپراتورها مانند تماس صوتی و پیامک معمول است. در خدمات ارزش افزوده تلفن همراه از ابزارهایی مانند پیامک، تماس و دیتای مصرفی به‌ عنوان ابزار ارائه خدمات استفاده می‌شود. این خدمات می‌تواند توسط خود اپراتورها یا توسط شرکای ثالثی که تامین‌کننده‌ محتوا (Content Provider) قلمداد می‌شوند، عرضه شود.

مهم‌ترین موضوعات خدمات ارزش‌افزوده تلفن همراه عبارت است از: مسابقات و رأی‌گیری، خدمات تماس ازدست‌رفته و صندوق پستی، تبلیغات موبایلی، پرداخت موبایلی، تلویزیون آنلاین و OTT پخش یا دانلود موسیقی، زنگ انتظار تماس، بازی آنلاین، خدمات ورزشی و اطلاع‌رسانی، خدمات استیکر و این قبیل سرویس‌ها.

کلاهبرداری خدمات ارزش‌افزوده چگونه است؟

اما سرویس‌های ارائه‌دهنده این خدمات می‌توانند به راحتی سر مشتری‌های خود کلاه بگذارند. اگرچه این موضوع در مورد تمام اپراتورها صدق نمی‌کند، اما مواردی بوده‌ که بدون اطلاع مشترک، خدماتی را فعال کرده‌اند. خدماتی که باعث اتلاف هزینه کاربر شده است؛ به عبارت دیگر هزینه دادن برای خدماتی که به آن نیاز هم ندارد.

تیرماه سال 97 گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس درباره بازار خدمات ارزش‌افزوده در ایران منتشر شد که در آن گفته شده بود: «اغوا، تبلیغات کاذب و سوءاستفاده از مشترکان به‌ صورت علنی و فراگیر در جریان است و شرکت‌های فعال در این زمینه حق مشترکان برای امکان فسخ معامله و بازار پرداخت وجه پرداختی را رعایت نمی‌کنند.»

پس از اعلام مرکز پژوهش‌های مجلس، وزیر ارتباطات با تایید این موضوع در توییتی از کلاهبرداری پیامکی شرکت‌های ارزش‌افزوده به مبلغ 220 میلیارد ریال پرده برداشت و مهرماه 97 در توییت دیگری اعلام کرد که کلاهبرداری کشف‌شده در سرویس‌های ارزش‌افزوده، مبلغ 350 میلیارد ریال است و این مبالغ به حساب 2 میلیون مشترک همراه اول بازگشت داده شده است.

چند ماه بعد وزیر ارتباطات در پیامی اینستاگرامی از مردم خواست تا با پیوستن به سامانه #800* از خدماتی که روی تلفن‌های همراه‌شان فعال است اما آنها اطلاع ندارند، باخبر شوند.

مقابله با کلاهبرداری‌ها جواب می‌دهد؟

اما روند مقابله با برخی از این خدمات کلاهبردارمآبانه مدتی است که شکل و شمایل جدی‌تری به خود گرفته است.

آذری جهرمی 30 شهریور امسال مشخصاً عنوان کرد به پرونده‌هایی رسیده که خبر از کلاهبرداری‌های‌ کلان از راه همین خدمات ارزش‌افزوده می‌دهد. او گفته بود: «برای ما شفاف است که تخلفاتی صورت گرفته و وقتی کل پرونده به سرانجام رسید اعلام می‌کنیم. یک باندی در حوزه ارزش افزوده وجود دارد که اختاپوسی است و گزارش آن را به مردم می‌دهیم.» آذری جهرمی همان روز در صفحه توییترش نوشت: «بررسی پرونده یک کلاهبرداری پیامکی ارزش‌افزوده به پایان رسید. برخی از شرکت‌های ارزش‌افزوده در پنج ماه اخیر حدود 22 میلیارد تومان از مردم کلاهبرداری کرده‌اند که خواسته‌ام وجوه اخاذی‌‌شده را ظرف 10 روز به مشترکین بازگردانند و پرونده برای سیر قضایی به دادستانی ارسال شود.»

به گفته وزیر ارتباطات، این خدمات ارزش‌افزوده گردش مالی 2 هزار و 600 میلیارد تومانی سالانه دارد که بخش عمده‌ای از آن ناصواب است و حتماً تبعات گسترده‌ای هم به همراه خواهد داشت.

وزیر ارتباطات در آخرین اظهارنظر خود، روز یکشنبه 14 مهرماه، از برخورد با خاطیان خبر داد و گفت: «آنچه از سازمان تنظیم مقررات برای پایان VAS خواسته‌ام این است که شفاف‌سازی کند که شرکت‌های فعال در این بخش چگونه کار می‌کنند و چگونه کسب درآمد دارند تا معلوم شود چه بخش از درآمد آنها از راه‌های غیرقانونی و با کلاهبرداری از مردم به دست می‌آید. باید به صورت دقیق مشخص شود چه بخش درآمد این شرکت‌ها از خدمات ارزش‌افزوده واقعی است و چه بخش آن از طریق کلاهبرداری؛ چراکه برخی شرکت‌ها پرداخت خدماتی خود را از طریق اپراتورها انجام می‌دهند. هرچه بیشتر این شرکت‌ها را مورد ارزیابی قرار می‌دهیم بیشتر مصمم می‌شویم که این شرکت‌ها را تعطیل کنیم، چون درصد بسیار بالایی از این شرکت‌ها در حال کلاهبرداری از مردم هستند.»

او با ذکر یک مثال توضیح داد: «اپراتور اول کشور سه سال است که حامی باشگاه استقلال و پرسپولیس است و سه سال است که فرایند این اسپانسری به پایان رسیده، اما هنوز نزدیک به 2 میلیارد تومان در ماه به حساب این اپراتور و باشگاه فوتبال واریز می‌شود، در حالی که سرشماره 3090 تمام شده است. اگر بگویند من ترسناکم، با هواپیمای شخصی به مسافرت می‌روم و غیره، باز هم من جلوی این کلاهبرداری‌ها را می‌گیرم.»

نکته مهم اینکه در این میان صداوسیما با تبلیغات گستره تلویزیونی و رادیویی به بستر بزرگی برای این خدمات تبدیل شده است. از سوی دیگر، بیلبوردهای تبلیغاتی این خدمات اپراتورها در فضای شهری هم دیده می‌شود. برنامه‌های تلویزیونی به ویژه برنامه‌های ورزشی مدام این خدمات را تبلیغ می‌کنند، اما هیچ آگاهی‌ای به مردم نمی‌دهند که این خدمات چه مقدار هزینه بر دوش کاربران و مشترکانش می‌گذارد. در چنین شرایطی مشخص نیست عزم مقابله‌کنندگان با این کلاهبرداران به کجا می‌رسد.