خط از کجا می آید؛ تهران یا مسکو؟

دیده بان ایران: محمد جواد پهلوان- حقوقدان و استاد دانشگاه در یادداشتی به سیاست خارجی جمهوری اسلامی در این خصوص پرداخت؛ 

سیاست خارجی جمهوری اسلامی طبق قانون بر اصل « نه شرقی و نه غربی » استوار است.این اصل قابل تعدیل و تحریف نیست بلکه کاملا روشن و شفاف است.طبق آنچه تاکید و تصریح شده در قانون، نظام موظف است استقلال کشور را در وقایع و رویداد های مختلف نسبت به قدرت های غربی و شرقی حفظ کند.فلذا اینکه دولتی به سمت غرب غش کند یا به سمت شرق پذیرفتنی نیست.

هر چند در کنار اصل پذیرفته شده مذکور ما با قواعد و اصول دیپلماسی نیز روبرو هستیم.یعنی اگر چه اعتقاد راسخ به اصل استقلال داریم اما کج فهمی است اگر تصور کنیم این استقلال یعنی دیوار کشیدن به دور کشور و تبدیل شدن به کره شمالی ثانی.

قواعد دیپلماتیک به ما یادآوری و گوشزد می کند می شود ضمن حفظ استقلال می توان با تمام کشورها و دولت ها در ارتباط بود و روابط مستمر سیاسی،اقتصادی،فرهنگی و اجتماعی داشت.در واقع این امکان وجود دارد هم عزت و استقلال کشور را حفظ نمود و هم در عالی ترین سطح حتی با کشورهای قدرتمند و بزرگ ارتباط نزدیک داشت.

آنچه اشاره شد به عنوان بدیهیات است و تقریبا هیچ اهل فکر ونظری در این ملک بر سر آن بحثی ندارد.اما طبعا وقتی به حوزه اجرا وارد می شویم اختلاف نظرها و عقاید شروع می شود زیرا عرصه عمل و نظر متفاوت است.

ما از یکسو چند سال قبل با دولتی مواجه بودیم که منتقدان آن اعتقاد داشتند غرب زده و منفعل است و اکنون نیز با دولتی مواجه هستیم که منتقدان آن می گویند سردرگم است و چشم به دستان شرق یعنی چین و روسیه دارد.

بهرحال هر چند آنچنان رعایت نمی شود اما لازم است که بحث های جناحی و سیاسی از مباحث پیرامون سیاست خارجی و ملی تفکیک شود.غلبه این نگاه بر مسائل دیپلماسی که منافع کشور و مردم در گرو آن است به شدت آسیب زاست.نشان به آن نشان که در دولت قبل مذاکرات هسته ای به طور کامل آمیخته به مسائل سیاست داخلی شد و آنطور که باید و شاید از برجام نفعی برده نشد.

بنابراین نیک و پسندیده است از رویکردهای گذشته در قبال سیاست خارجی دولت حال از هر جناح و پایگاهی می خواهد باشد دوری کرد.ولی در کنار رعایت مسائل فوق نمی توان بسادگی از کنار رویکرد دیپلماتیک دولت سیزدهم گذشت.اینکه مذاکره کننده ارشد روسی در مذاکرات وین مدعی می شود بنا به خواست دولت او تهران در قبال برخی مسائل منعطف شده است مسئله کم اهمیتی نیست.این ادعا بدین معنی است که دولت فعلی که منتقد رویکرد دولت قبلی در سیاست خارجی بوده وقتی به این نتیجه رسیده که انعطاف نشان دهد که مسکو چنین درخواستی داشته نه مردم اش و کارشناسانش!

قصد سیاه نمایی و بزرگ  نمایی نیست ولی به نظر می رسد لازم است حداقل در این فقره تکلیف ما در قبال نقش روسیه در مذاکرات هسته ای روشن شود. یعنی تعیین گردد خط مذاکره کنندگان ما از تهران می آید یا از مسکو؟اگر ادعای الیانوف غلط است واجب است وزارت خارجه رسما بیانیه ای در این زمینه صادر و به ابهامات پاسخ دهد.دقیقا همانطور که در قبال انگلیس و آمریکا حاضر جواب هستیم باید در قبال این ادعا هم خیلی سریع تکلیف خود را مشخص کنیم.