دفاع ارگان مطبوعاتی دولت از مواضع پکن: قابل پذیرش است اما به معنای همسویی چین با عربستان نیست!

به گزارش سایت دیده بان ایران؛ ارگان مطبوعاتی دولت سیزدهم (روزنامه ایران) نوشت: مناسبات تهران و پکن در چهارچوب یک رابطه چندوجهی و بنا بر اقتضائات حاکم بر سیاست خارجی و اقتصادی دو کشور جریان دارد و نمی‌توان تحلیل و ارزیابی تحولات پیرامون این رابطه را صرفاً به یک یا دو رویداد منحصر کرد.

در اشاره به شکل‌گیری واکنش‌هایی که در پی انتشار بیانیه ادعایی چین و عربستان در عرصه افکار عمومی و حتی رسانه‌ای ایران شکل گرفته است، می‌توان به ذهنیت خطرناک برخی از جریان‌ها و گروه‌ها مبنی بر یک «ایران ضعیف و سرگردان» میان دو بلوک قدرت شرق و غرب اشاره کرد که درصدد است ایران را وجه‌المصالحه منافع سیاسی و اقتصادی خویش قرار دهد. حال آنکه بر خلاف این تصور در فضای جاری بین‌الملل، پیام‌ها و رویدادها با معانی درست خود شنیده می‌شود و بدیهی است که پاسخ ایران به نگرانی‌های به‌وجود آمده نیز به فراخور عزت، مصلحت و حکمت داده می‌شود.

«واقع‌گرایی» و «عمل‌گرایی»

دولت سیزدهم در حالی تیم دیپلمات‌های خود را با هدف حل و فصل وضعیت متزلزل توافق 2015 و رفع تحریم‌ها به وین فرستاد و همزمان با اعلام تمرکز سیاست خارجی خود بر حوزه منطقه، چتر دیپلماسی خود را در خاورمیانه و آسیا گستراند که این پرسش مطرح شد نزدیکی او به قطب قدرت‌های شرقی بویژه چین در این اوضاع و احوال چه معنا و مقصودی دارد و سؤال مهم‌تر این است که اساساً رویکرد نزدیکی به شرق رئیسی و دولت او چه تفاوتی با شرق‌گرایی دولت‌های پیشین دارد؟ اگر هدف تیم سیاست خارجی دولت سیزدهم لااقل در میان مدت، عبور از سد تحریم‌های بلوک غرب است، آیا این خواسته در چنین معادله‌ای که جمهوری اسلامی در قبال چین طراحی کرده، قابل تحقق است؟ فهم این سؤالات آنگاه آسان خواهد شد که مفروض نگاه دولت سیزدهم به سیاست خارجی روشن شود. رئیسی مختصات این نگاه را تا حدی در آغاز مسئولیت خود به عنوان رئیس دولت روشن کرد. تبیین او از سیاست خارجی منطقه‌ای و آسیامحورش به این معنا بود که این رویکرد فضای ایدئولوژیک و قطب‌بندی‌های سیاسی را پشت سر گذاشته و «واقع‌گرایی» و «عمل‌گرایی» را دو شاخص اصلی برای تحقق منافع اقتصادی کشور قرار داده است. این تفکر از این قاعده روشن تبعیت می‌کند که قطب‌نمای سیاست خارجی در منافع سیاسی و اقتصادی ملت و کشور نهفته است. در این نگاه پیدا است که دیپلماسی و دیپلمات‌ها هر تصمیم و مذاکره‌ای را صرفاً با محاسبه سود و زیان آن پیش می‌برند.

رئیسی سیاست خارجی آسیامحور خود را در حالی به اجرا درآورد که تغییراتی شگرف در مناسبات غرب با دو قدرت بزرگ آسیا یعنی چین و روسیه پدید آمده است که اغلب ناظران از این تحولات به عنوان فرصت تازه برای تهران تعبیر می‌کنند که اتفاقاً دولت سیزدهم در حال نهایت بهره‌برداری از آن است. ماجرای بحران اوکراین همچون زخمی ناسور، روسیه را به درگیری بزرگ با غرب کشانده و داستان تحریم طولانی ایران این‌بار در روسیه تکرار شده است. اما به نظر می‌آید سیاستگذاران دولت رئیسی برخلاف دولت‌های گذشته در پی شرط‌‌بندی بر سر برد و باخت در جدال شرق و غرب نیستند. امضای توافقنامه 25 ساله ایران و چین به موازات پیگیری هوشمندانه مذاکره با غرب در زمین وین، زیر سایه درک دولتمردان ایرانی از واقعیات حاکم بر مناسبات بین‌المللی حاصل شده است. امری که به معنای به‌کارگیری همه ظرفیت‌های بالقوه در عرصه سیاست خارجی در برابر یکجانبه‌گرایی امریکاست که طی دهه‌ها از منظر یک مدعی در بلوک غرب، خود را مجاز به عهدشکنی و تصویب تحریم‌های ظالمانه علیه دیگر کشورها می‌داند. این در حالی است که قریب به اتفاق ناظران معتقدند پکن به تدریج در حال تبدیل شدن به قدرت نخست اقتصادی جهان است که چشم‌انداز شکل‌گیری یک چندقطبی جدید بر پایه رقابت اقتصادی در جهان آینده را به تصویر می‌کشد. رقابتی که بی‌تردید چین و بلوک شرق به عنوان یکی از قطب‌های بزرگ در آن مطرح هستند و امریکا و متحدان اقتصادی‌اش دیگر قطب این رقابت بزرگ محسوب می‌شوند.