کنایه فیاض به رسانه ملی؛ زلزله گزارش کردید یا فوتبال؟

به گزارش پایگاه خبری تحلیلی دیده بان ایران، ابراهیم فیاض دربارهرفتار مسئولان و مردم بعد از وقوع زلزله تهران گفت: در قرآن آمده «ما زمین را آرامقرار دادیم»، آنقدر زمین آرام است که انسان تصور می کند هیچ خبری نمی شود، بر همیناساس روی آن خانه و جاده ساختند اما در جای دیگری از قرآن آمده که «کوه ها مثل ابرمی گذرند اما شما درک نمی کنید» یعنی تحرک دارند و ما متوجه نمی شویم. حالا زلزله تماماین ساختارها به هم ریخته می ریزد و انسان ها به شدت از لحاظ روانی متزلزل میشوند.

وی با بیان اینکه نگاه مردم درباره زلزله به شدتحاد است چون حسی دارند که می گویند این زلزله تهران مقدمه ای برای لرزش های بعدیبود، افزود: اخیرا دانشمندان اعلام کردند سرعت چرخش کره زمین زیادتر شده است و پیشبینی آنها این بود که زلزله های قوی در کره زمین پیش می آید. همچنین مغناطیس زمینبه هم خورده و خشکسالی، وقوع زلزله، آتشفشان و تغییر شرایط جوی متأثر آن را امروزمشاهده می کنیم.

این استاد دانشگاه با اشاره به نظریه آشوب درفیزیک اظهار کرد: این نظریه می گوید هر رفتار فیزیکی و غیرفیزیکی انسان روی زمیناثر می گذارد و بحران به وجود می آورد. مبانی اسلامی نیز زلزله را نشانه ای برایانسان توصیف می کند تا او بداند زمین همیشه آرام نیست و مشغول گناه نشود. کمااینکهدر قرآن آمده برخی اقوام بر اثر زلزله نابود شدند.

وی افزود: اما چرا مسئولان دچار بحران هستند؟دولت ما چند اداره است که فقط کارهای روزمره می توانند انجام دهند. یعنی کوچکترینتحرک نه در بُعد خلاقیت، رویارویی با بحران ها ناخودآگاه خودباخته است. شبی کهزلزله بم آمد، گروه امداد از روسیه 4-5 ساعت بعد حدود 10 صبح در فرودگاه کرمانپیاده شدند. حال آنکه دولت وقت ایران نمی دانست باید چه طور امر امدادرسانی را مدیریتکند کافی بود در ساعات اولی به مردم نحوه کنار زدن آوار را آموزش می دادند، دیگرتعداد کشته شده ها به 36 هزار نفر نمی رسید.

فیاض اظهار کرد: در زلزله تهران مشاهده کردیم کهچقدر رسانه ملی دستپاچه بود. فکر می کردند فوتبال گزارش می کنند چون به مردمپیشنهاد می داد بیشتر هیجانی شوند و به خیابان بروند. مردم هم به خیابان رفتند وبا ماشین جلوی پمپ بنزین صف کشیدند. همین خروج یک مرتبه مردم از منازل ایجادناامنی وحشتناکی می کند. اگر مردم به خیابان ها بیایند و ساختمان ها ریزش کند کهبیشتر کشته می شوند. مگر پارک ها چه مقدار گنجایش دارند؟ هنگام زلزله نیاز بهآرامش بخشی است نه هیجان بخشی. خدا خواست که زلزله دوم نیامد. 

وی افزود: الان در کرمانشاه مردم اصلا برایساختن مشارکت نمی کنند. یعنی مردم منتظر نشستند تا کسی بیاید و برای آنها خانهبسازد. صداوسیما به جای آنکه آموزش دهد چه طور می شود آجرها، تیرآهن ها را جدا واز آنها در بازسازی مناطق زلزله زده استفاده کرد، هیچ کاری نمی کند. خیلی خنده آوراست، همین طور خرابی ها مانده، دائم هم مردم می گویند «کانکس بده».

این استاد دانشگاه یادآور شد: من مانده‌ام چطوردر مناطق حاشیه نشین اطراف تهران، کسی که بخواهد بدون اخذ مجوز از مراکز مربوطهاقدام به ساخت و ساز کند بدون کمک گرفتن، یک شبه خانه محکمی می سازد اما در مناطقزلزله زده کرمانشاه، مردم چنین کاری نمی توانند انجام دهند. یعنی وقتی پدر خانوادهسرگردان وحشت زده باشد دیگر تکلیف بچه ها روشن است.

وی با بیان اینکه دولت امروز در حوزه مدیریتبحران هیچ قدرت مانور رسانه ای ندارد و اقدامات در این حوزه صفر است، اضافه کرد: آمریکاییها پشت سر هم فیلم هایی درباره مدیریت بحران هنگام وقوع زلزله، آتشفشان، سیل،کولاک و قطع سیستم های ارتباطی می سازد و نقش موثر و مفید آدم ها اعم از کودک،مرد، زن، پیرزن و پیرمرد را در زمان وقوع بحران به جامعه آموزش می دهد و آنها اینذهنیت را دارند که وقتی با چنین وضعیت مواجه شدند چه کار کنند. یعنی ما در حوزهرسانه ای فیلم هایی که مربوط به مدیریت بحران باشد نساختیم بنابراین زمانی کهبحران پیش می آید تماما شاهد انفعال و بلاتکلیفی مسئولان هستیم.

فیاض با بیان اینکه مشکل ما در ایران نبود دانش است،گفت: هیچ برنامه ای برای مدیریت بحران ناشی از زلزله و سیل نداریم. جالب است میگویند «به شایعات گوش نکنید» اما وقتی بحران به وجود می آید هیچی نگویند، طبیعتاجای این سکوت را شایعه پُر می کند. در همین زلزله تهران شاهد بودیم صداوسیما دائمداشت طبل می زد «تا صبح در پارک ها بمانید و بعد به خانه هایتان بروید». این کارخنده دار نیست؟، کسانی که چنین توصیه ای می کردند برای شان سئوال نبود «بر چهاساسی می گویند بیرون خانه ها از داخل خانه ها امن تر است؟».

وی مشکل مهم تهران هنگام وقوع زلزله را جنوب شهرخواند و افزود: اصلا محل گسل های تهران را به مردم درست توضیح نمی دهند یا تاریخفعال بودن گسل ها را نمی گویند. در حالیکه درست آن است تجارب گذشته را به مردممنتقل کنند و شرح دهند وقتی این گسل ها زمانی فعال شدند کجاها ریزش کرده است امااین توضیحات را به مردم نمی گویند مثل آنکه مردم نامحرم هستند.

این استاد دانشگاه یادآور شد: 7 سال پیش که منپرسیدم، می گفتند «لرزش های گسل‌های تهران فعال است» اما باید چه کار کرد؟ راهی جزآماده شدن وجود ندارد. نخست باید الگوی ساخت مسکن را عوض کرد چون تجربه نشان میدهد امنیت برج ها هنگام زلزله بیشتر از خانه هاست، برج ها ستون های زیادی دارند واین ستون ها نیروها را به هم انتقاد می دهند، با این وجود جای سئوال دارد که چرابا برج سازی در کشور ما مخالفت می شود. هزینه ساخت واحد آپارتمانی در برج واقع درجنوب شهر متری کمتر از 2 میلیون تومان در می آید.

وی افزود: همچنین برای نیروهای مسلح باید تئوریمقابله با بحران تعریف شود چون ارتش، سپاه، بسیج، نیروی انتظامی تئوری مقابله بابحران ندارند. آیا الان بسیج بعد از زلزله می تواند مردم را سازماندهی کند؟ درحالیکه بسیج در محلات خیلی می تواند کار کند. بسیج هر محله، منطقه را می شناسد واز همه اطلاعات آگاه است. فرض کنیم زلزله 7 ریشتری آمد هیچ اتفاقی هم نیفتاد امامردم شهر را ترک کردند چه طور باید امنیت را حفظ کرد، در کلانشهر تهران وقتی خلوتشود ممکن است هزار مسئله پیش آید. پس بنابراین هم اکنون باید به فکر سازماندهیبسیج محلات باشند.

فیاض ادامه داد: نیروی انتظامی خیلی زحمت می کشداما هنوز یک پاسگاه است و از لحاظ تئوری مدیریت بحران بعد از زلزله به شدت عقبمانده است. یعنی نمی داند در وضعیت بحران چه اقدامی انجام دهد. ارتش و سپاه نیز کهدر زمان بحران بعد از بسیج و نیروی انتظامی باید وارد صحنه شوند، فکر می کنیم فقطبرای جنگیدن هستند. از این نظر ما خودمان برای جامعه بحران زده هستیم پس باید جمعشویم و کارهای تئوریک در این حوزه انجام دهیم.

وی توجه به بُعد رسانه ای مدیریت بحران را نیز حائزاهمیت خواند و گفت: آموزش عمومی امدادرسانی و راه های خروج از مناطق باید موردتوجه باشد، در انتخابات شاهد بودیم که شبکه های اجتماعی چه طور بر صداوسیما پیروزشدند بنابراین شبکه های اجتماعی را در زمان بحران نباید دشمن دانست چون می توان بامدیریت، کاملا از آنها در امر اطلاع رسانی استفاده کرد؛ یعنی کافی است به آنهانحوه اطلاع رسانی صحیح را بعد از وقوع زلزله آموزش داد.

این استاد دانشگاه اظهار کرد: با وجودی که زلزلهتهران هشداری به مسئولان بود و نشان داد باید برای مدیریت بحران چه اقداماتی انجامشود اما خبری نیست و آقایان مسئولان دوباره به اشتباه رفتند. یعنی الان درک نمی کنندکه تکرار روش برخورد اخیرشان درباره زلزله تهران، مردم را ناامن می کند. خداینکرده اگر اتفاقی بیفتد و کسی زنده بماند هیچ کاری نمی تواند انجام دهد، فقط بایداز تهران فرار کند و برود. برای خارج کردن جنازه ها هم 10 سال دیگر برگردد.

وی با طرح این سئوالات که آیا می شود برایساماندهی جمعیت در تهران زلزله زده کانکس آورد؟ یا برای سرویس های بهداشتی بعد ازوقوع زلزله می خواهند چه کار کنند؟ افزود: ساعت 2نصف شب که تلویزیون را نگاه می کردم دیدم کسی که رئیس ستاد مدیریت بحران بود، خودشوحشت زده تر از همه بود، می گفت از تهران فرار کنید. او از خودش نمی پرسید مردمباید به کجا فرار کنند؟ به شمال بروند؟ در جاده های شمال هم که کوه ریزش کرده بود.به شدت ناعاقلانه و دستپاچه بودند. در ترکیه شب کودتا شد تا صبح کودتا را جمعکردند.

فیاض یادآور شد: امروز باید برای همه ابعاد مدیریت بحران بعد از زلزله تهران نشست و برنامه ریزی کرد و ما که در حوزه علوماجتماعی هستیم خیلی کارها می توانیم انجام دهیم اما هیچ خبری نیست. امروز بررسی تجربهبرخورد با زلزله های گذشته همچون بم و منجیل باید در دستورکار قرار گیرد تا ضعفها، مشکلات، نیازها و اقدامات لازم احصا و برای آنها تدبیر شود.