ظریف: انتخاب کرده‌ایم وابسته به دیگران نباشیم
وزیر خارجه کشورمان گفت: داشتن استقلال در عرصه سیاست خارجی به این معنا نیست که از دنیا منفک باشیم.
به گزارش دیده بان ایران، محمد جواد ظریف در همایش «چندجانبه گرایی در سیاست خارجی ایران، ظرفیت‌ها و راهبردها» با اشاره به این که یکی از شعارهای اصلی انقلاب اسلامی ایران در عرصه سیاست خارجی ، استقلال‌طلبی بوده است و این موضوع در سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران نیز پیگیری شده است، اظهار کرد: استقلال به این معناست که درون زا باشیم نه اینکه از دنیا منفک باشیم و با دنیا و دیگر کشورها تعامل نداشته باشیم.
وی اظهار کرد: به نظر بنده انقلاب اسلامی ایران ارتباط بسیار تنگاتنگی با سیاست خارجی داشت و در واقع یکی از حوزه‌های اصلی انقلاب اسلامی ایران بحث سیاست خارجی بود.
ظریف در تشریح علت این موضوع گفت: یکی از نگرانی‌های عمده مردم ایران قبل از پیروزی انقلاب اسلامی که از آن می‌توان به عنوان یک نگرانی تاریخی یاد کرد مداخلات خارجی‌ها در امور داخلی کشور بوده است، چنانکه مشاهده می‌کنید در دوره قاجار بسیاری از تصمیم گیری‌ها در ارتباط با ایران در سفارتخانه چند کشور خارجی انجام می‌شد و در دوران حکومت قبلی نیز ایران در قالب یک نظام دو قطبی تعریف می‌شد.
این دیپلمات عالی رتبه کشورمان در همین راستا ادامه داد: البته نظام گذشته در ایران در حوزه‌هایی تلاش می‌کرد که استقلال عمل داشته باشد و در برخی از حوزه‌ها نیز تلاش داشت که توازنی را برقرار کند اما آنچه که برای دنیا مهم بود و برای دنیا تعیین تکلیف می‌کرد این بود که آمریکا و غرب این اطمینان را داشتند که ایران در کجا قرار می‌گیرد و در واقع این اطمینان برای آنها وجود داشت که ایران در قطب موافق آنها قرار دارد. گرچه همانطور که گفتم تا حدی از کنشگری مستقل را نیز در رژیم گذشته مشاهده می‌کنیم.
وی با بیان اینکه با پیروزی انقلاب اسلامی شعار استقلال در کنار شعارهای آزادی و جمهوری اسلامی به مطالبه اصلی مردم ایران تبدیل شد، خاطرنشان کرد: استقلال دارای دو بعد داخلی و خارجی است که بعد خارجی آن بسیار پررنگ است.
وی در تعریف استقلال در عرصه سیاست خارجی گفت: منظور از استقلال این است که درون زا باشیم نه اینکه از دنیا منفک باشیم. منظور از استقلال این است که ما برای ادامه حیات و زندگی خود متکی به داخل باشیم. البته در کنار آن مناسبات و تعاملات بین‌المللی را نیز داشته باشیم.
محمدجواد ظریف با بیان اینکه چندی پیش لیندسی گرام یکی از سناتورهای آمریکایی حرفی را در مورد سعودی‌ها زده بود مبنی بر اینکه اگر حمایت‌های آمریکا نبود سعودی‌ها ظرف یک هفته مجبور بودند به زبان فارسی صحبت کنند، ادامه داد: این سناتور روز گذشته نیز این صحبت خود را تکرار کرده بود. برخی از دوستان می‌گویند که ترامپ و دار و دسته‌اش جزو صادق‌ترین افراد در میان حکومت داران آمریکایی هستند چرا که آنچه را که در دل دارند بیان می‌کنند و به صراحت می‌گویند که عربستان سعودی به حمایت‌های آمریکا نیازمند است و اگر حمایت‌های آمریکا نباشد آنها دچار مشکل می‌شوند. موضوعی که شاید مقامات پیشین آمریکایی به این صراحت بیان نمی‌کردند.
ظریف خاطرنشان کرد: ما ۴۰ سال بدون حمایت آمریکا زندگی کردیم. ۴۰ سال است که علی رغم فشارهای آمریکا در حال زندگی کردن هستیم. این سخن من به معنای درگیری و دعوا داشتن و یا جدا شدن از دنیا نیست. بلکه به این معناست که ما انتخاب کرده‌ایم و می‌خواهیم که برای ادامه حیات خود وابسته به دیگران نباشیم. البته من یک بار این حرف را زدم. برخی در این ارتباط مطالبی را مطرح کرده‌اند ولی منظور این است که ما انتخاب کرده‌ایم که برای ادامه حیات خود به دیگران وابسته نباشیم و این موضوع مهم است که اصل این خواستن به معنای دعوا و یا دادن بهانه به دیگران نیست که بتواند از آن بهانه علیه ایران استفاده کند و یک چهره امنیتی از ایران در عرصه بین‌المللی ارائه کند به مانند آنچه که در موضوع هسته‌ای رخ داد.
وی با اشاره به پرونده هسته‌ای ایران و اینکه ایران در ذیل فصل ۷ منشور سازمان ملل متحد قرار گرفت ادامه داد: لازمه استقلال به این معنا نیست که به شورای امنیت برویم و یا درگیری پیدا کنیم. لازمه استقلال این بوده که ما می‌توانیم بدون حمایت آمریکا و غرب و حتی زیر فشار آنها روی پای خود بایستیم. قطعاً حرکت در این مسیر سختی‌ها و دشواری‌هایی را نیز خواهد داشت ولی با این استقلال و ایستادن روی پای خود دیگر کسی نمی‌تواند بگوید که اگر ما نبودیم ظرف یک هفته ایرانی‌ها مجبور بودند مثلاً چینی یا روسی صحبت کنند. ما در حال تجربه کردن درون زایی هستیم که البته در کنار این درون زایی باید با دنیا نیز تعامل داشته باشیم و این سخن به معنای جدا شدن از دنیا نیست.
ظریف در ادامه صحبت‌های خود با بیان اینکه در پی انقلاب اسلامی سیاست خارجی ایران تغییر ماهوی داد، افزود: چرا که ما نمی‌توانستیم از انقلابی که مبتنی بر استقلال خواهی است انتظار داشته باشیم که سیاست خارجی مثل دوران قبل داشته باشد.
این دیپلمات عالی رتبه کشورمان با تاکید بر اینکه در سیاست خارجی باید همه جانبه گرایی داشته باشیم. در تبیین این مسئله تصریح کرد: ما باید دو مفهوم را بپذیریم. مفهوم اول این است که دیگر دنیا در یک منطقه جغرافیایی خاص خلاصه نمی‌شود.
ظریف در این ارتباط به کتابی که در این مورد با همکاری دو تن دیگر از اساتید بین‌الملل با عنوان جهان پساغربی منتشر کرده است اشاره کرد و گفت: ما در آن کتاب اشاره کرده‌ایم که غرب دیگر همه جای جهان نیست و همه تصمیمات و تحولات فقط در غرب رخ نمی‌دهد. امروز دیگر جهان در شرایط قرون گذشته نیست که تمام اتفاقات در غرب رخ می‌داد و غرب تصمیم‌گیر اصلی بود. آن دنیا دیگر وجود ندارد. ما در دنیای پسا غربی زندگی می‌کنیم و این موضوعی است که خود غربی‌ها نیز به آن توجه داشته‌اند. چنانچه در سال ۲۰۱۷ عنوان اجلاس امنیتی مونیخ مدیریت جهان پسا غربی بود. بنابراین آنچه که ما در این زمینه مطرح می‌کنیم یک شعار جهانی بومی نیست بلکه یک واقعیت است. دیگر تصمیم گیری‌ها در عرصه بین‌الملل در انحصار غرب نیست. در چنین جهانی نگرش صرف به شرق یا غرب معنا ندارد. بلکه باید در سیاست خارجی نگرشی همه جانبه گرایانه داشت.
وی در ادامه تصریح کرد: در همین چارچوب یک سوال وجود دارد که مثلاً اگر ترامپ از اروپایی‌ها بخواهد که با چین رابطه نداشته باشند در آن موقع اروپایی‌ها چه تصمیمی می‌گیرند و یا چینی‌ها چه تصمیمی می‌گیرند. چرا که در حال حاضر شرایط اقتضا می‌کند که کشورها سیاست همه جانبه گرایانه داشته باشند. اگر ما الان می‌بینیم که چینی‌ها برخی محدودیت‌ها را برای ما قائل می‌شوند به خاطر این است که نمی‌خواهند روابط خود را با آمریکا از دست بدهند. ما در چنین دنیایی با چنین ویژگی‌هایی نیازمند این هستیم که چند جانبه گرایانه عمل کنیم. در دنیای کنونی مراکز قدرت و منابع قدرت متحول و متکثر شده است. شما دیگر نمی‌توانید دنیا را به عنوان قایق‌های توپ دار تصور کنید و ادعا کنید که این امکانات تنها امکانات است. البته این سخن من به این معنا نیست که امکانات نظامی و قدرت نظامی مهم نیست. چرا بسیار مهم هستند ولی در کنار آن باید به ابزارها و امکانات دیگر نیز توجه کرد. قدرت میدانی در کنار دیپلماسی باید هم افزایی داشته باشد. این دو لازم و ملزوم هم هستند و ما هر وقت این دو را در کنار هم داشته‌ایم توانسته‌ایم اهداف خود را به خوبی پیش ببریم.
وزیر امور خارجه با تاکید بر اینکه دیگر قدرت نظامی تنها عامل تعیین کننده نیست. چرا که منابع و حوزه‌های قدرت متکثر شده‌اند ادامه داد: در همین چارچوب منابع به دست آوردن قدرت نیز متکثر شده‌اند. در کنار قدرت نظامی قدرت سیاسی، اقتصادی و برخورداری از حمایت افکار عمومی و جلب نظر آنها مهم است. در این حوزه داشتن دیپلماسی علمی، دیپلماسی عمومی و … مهم است.
وی با بیان اینکه در دنیای کنونی سوءاستفاده از زور به صورت سازمان یافته چه به صورت سلبی یا به اشکال دیگر فقط در دست دولت‌ها نیست، گفت: در حال حاضر امنیت از انحصار دولت‌ها خارج شده است و در همین چارچوب برای موفق بودن باید همه جانبه گرا بود. هم در حوزه جغرافیا و هم در استفاده از ابزارها، امکانات و انواع دیپلماسی ما اکنون نیاز داریم که در استفاده از ابزارهایمان همه جانبه نگر باشیم. وقتی همه جانبه نگر بودیم باید اقدام به اولویت بندی کنیم. در کشور ما این اجماع وجود دارد که ما به ابزارهای همه جانبه نگر نیازمندیم ولی سوال این است که اگر تزاحمی در بین این ابزارها و حوزه‌ها ایجاد شود کدام اولویت دارد. این اولویت بندی نیاز ماست و ما باید در مورد آن تصمیم گیری کنیم. ممکن است هر کسی در ذهن خود اولویت بندی داشته باشد ولی باید در مورد آن صحبت کنیم. ممکن است ما وقتی در مورد مجموعه اولویت‌ها صحبت می‌کنیم اختلافی نداشته باشیم ولی باید آنها را طبقه بندی کنیم و این مسئله‌ای است که باید به آن توجه داشت.
این دیپلمات عالی رتبه کشورمان در بخش دیگری از صحبت‌های خود با تاکید بر اینکه انقلاب اسلامی از اولین جاهایی بود که متوجه شد که سلطه طلبی در جهان کنونی ناممکن است، ادامه داد: وقتی ترامپ به عنوان آمریکا می‌گوید هفت تریلیون دلار در منطقه هزینه کرده و چیزی به دست نیاورده این خود تأییدی بر این موضوع است که در دنیای کنونی سلطه طلبی ناممکن است.
ظریف همچنین در ادامه صحبت‌های خود در این راستا به اهمیت مقوله حقوق بشر اشاره کرد و گفت: برای جمهوری اسلامی ایران در کنار اینکه یک عامل امنیتی است دارای ارزش اخلاقی هم می‌باشد و ما توجه به این مسئله را در دین اسلام و همچنین احادیث ائمه مشاهده می‌کنیم.
