برجام در عالم دیپلماسی آلترناتیوی ندارد/ جایگزین برجام، گزینه نظامی است

به گزارش پایگاه خبری- تحلیلی دیده بان ایران،243  روز پیش بود که دونالد ترامپ در کوران رقابت های انتخاباتی درون حزبی آمریکا، طی سخنانی در لابی صهیونیستی آیپک اعلام کرد که "برجام را پاره خواهد کرد"؛ آن روزها ترامپ چندان جدی گرفته نمی‌شد و حامیانش در سطح هم صنفان کازینودارش نظیر "شلدون ادلسون" بودند؛ اما ترامپ متهورانه پیش تاخت و در انتخابات درون حزبی جمهوریخواهان پس از عبور از سد مدعیانی همچون "تد کروز" و "مارکو روبیو" به رقابت با نامزد قدرتمند دموکرات‌ها "هیلاری کلینتون" که حمایت همه جانبه سیستم سیاسی و تبلیغاتی عریض و طویل واشنگتن را در اختیار داشت، پرداخت و در شرایطی که حتی تا آخرین روز منتهی به انتخابات 8 نوامبر تمامی نظرسنجی‌ها حکایت از پیروزی هیلاری داشت سرانجام وعده ها و مواضع تهییجی ترامپ در نطق های انتخاباتی اش کارگر افتاد و از سبد رای آمریکایی ها نام این میلیارد نیویورکی به عنوان پیروز و صاحبخانه آتی کاخ سفید بیرون آمد.

تعدیل مواضع ترامپ

پس از انتخاب ترامپ به عنوان چهل و پنجمین رئیس جمهور آمریکا، نخستین بحثی که در محافل سیاسی و رسانه‌ای این کشور و سایر نقاط جهان مطرح شد این بود که آیا ترامپ به وعده‌های تند و ساختارشکنانه انتخاباتی‌اش جامه عمل خواهد پوشاند؟ پاسخ به این سوال مجعولی بود که کماکان نامعلوم است اما یک نکته کاملا واضح است و آن اینکه ترامپِ رئیس جمهور منتخب نسبت به ترامپِ کاندیدای انتخاباتی مواضعش را تعدیل کرده است؛ نشان به آن نشان که دیگر همچون 243 روز پیش از پاره کردن برجام سخن نمی گوید؛ حالا "ولید فارس" مشاور ترامپ در موضعی تعدیل شده صرفا از تجدیدنظر در برخی مفاد برجام می‌گوید.

البته در همان زمان اعلام پیروزی ترامپ در انتخابات آمریکا و با توجه به مواضع تبلیغاتی‌ این جمهوریخواه ضدساختار، دست اندرکاران برجام در ایران ، اتحادیه اروپا و آژانس بین المللی انرژی اتمی بلافاصله طی مواضعی تاکید کردند که برجام نقض ناشدنی است.

خلع سلاح آمریکا از ایجاد اجماع جهانی علیه ایران

حجت الاسلام والمسلمین روحانی، رئیس‌جمهوری کشورمان در نخستین واکنش به انتخابات آمریکا با تأکید بر اینکه «نتیجه انتخابات آمریکا اثری در سیاست‌های جمهوری اسلامی ایران ندارد»، گفت:«عزت و استقلال ایران در این است که مواضع ما فقط از خواست و اراده مردم ایران اثر می‌پذیرد و با تغییرات در دولت‌های خارجی، تغییر نمی‌کند». رئیس دولت تدبیر و امید با اعلام اینکه «امروز دیگر آمریکا به‌هیچ‌وجه بیش از گذشته توانایی استفاده از ایران‌هراسی و ایجاد اجماع جهانی را علیه ایران ندارد»، گفت: «سیاست ایران در تعامل سازنده با جهان و شکسته‌شدن تحریم‌های هسته‌ای، روابط اقتصادی ایران با همه کشورها را در یک مسیر رو به رشد و برگشت‌ناپذیر قرار داده است».

قطعنامه شورای امنیت برجام را تثبیت کرده است

حجت الاسلام روحانی همچنین تأکید کرد«هوشمندی ایران در توافق هسته‌ای، این بود که برجام را نه به عنوان توافق با یک کشور یا یک دولت، بلکه به عنوان یک قطع‌نامه شورای امنیت سازمان ملل، تثبیت کرد که با تصمیم یک دولت نمی‌توان آن را تغییر داد.»

برجام به درد همه می‌خورد

همچنین محمد‌جواد ظریف وزیر امور خارجه کشورمان نیز که در زمان اعلام نتایج انتخابات آمریکا و پیروزی ترامپ جمهوریخواه در پراگ پایتخت جمهوری چک به سر می‌برد بعد از ملاقات با "لوبومیر زائورالک"،همتای چکی خود، در جمع خبرنگاران با تأکید بر اینکه همه طرف‌های برجام باید به آن پایبند باشند، گفت: «برجام به درد همه می‌خورد؛ اما این بدین معنا نیست که ایران گزینه‌ای دیگر نداشته باشد. جمهوری اسلامی ایران می‌خواهد به برجام متعهد بماند و این به نفع همگان است». وی به چشم‌انداز آینده توافق هسته‌ای ایران و ١+٥ نیز اشاره کرد و گفت: «برجام یک توافق بین‌المللی است، همه طرف‌ها باید به آن پایبند باشند و تنها یک توافق دوجانبه محسوب نمی‌شود. برجام یک توافق‌نامه چندجانبه منطقی است که به تصویب شورای امنیت سازمان ملل رسیده است. هرچند آمریکا به بخشی از تعهدات عمل نکرده است؛ اما ما به طور کامل به تعهدات خود عمل کرده‌ایم».

اروپایی‌ها بر برگشت‌ناپذیری برجام تاکید دارند

البته تاکید بر برگشت ناپذیری و عدم نقض سند برجام تنها منحصر به مقامات ایرانی نبود و اروپایی ها نیز نسبت به امکان ناپذیر بودن لغو برجام، مواضع قاطعی را مطرح کردند؛ فدریکا موگرینی مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا در نشست فوق العاده ای که با وزرای خارجه اتحادیه اروپا ترتیب داده بود، صراحتا اعلام کرد که مسئول ضمانت برجام است و اجازه مخدوش شدن آن را نمی دهد. موگرینی پیش‌تر در نخستین واکنشش نسبت به رئیس جمهور شدن ترامپ  با تأکید بر اینکه «برجام توافقی دوجانبه میان تهران و واشنگتن نیست» گفته بود«ترامپ نمی‌تواند آن را لغو کند».

مقامات آژانس نگران نقض برجام از سوی هیئت حاکمه جدید آمریکا

همچنین به غیر از سیاستمداران، مقامات و مسئولان فنی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی هم نسبت به احتمال نقض و لغو برجام از سوی رئیس جمهور آتی آمریکا واکنش نشان دادند؛ در همین راستا "میخائیل چوداکوف"، معاون روسی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی نیز به فاصله 24 ساعت پس از اعلام پیروزی ترامپ با تأکید بر اینکه «برجام به عنوان یک پیمان معتبر بین‌المللی با ایران برگشت‌ناپذیر است»، خاطرنشان کرد:«آژانس بین‌المللی انرژی اتمی یک سازمان فنی است و هیچ ارتباطی با سیاست ندارد و من شخصا معتقدم نمی‌توان باور کرد چنین توافقی برگشت‌پذیر باشد».

در همین رابطه رحمان قهرمانپور کارشناس مسائل بین‌الملل در گفت و گو با پایگاه خبری- تحلیلی دیده بان ایران اشاره می‌کند که حتی اگر بپذیریم که معاهده برجام برای طرفین چندان هم مطلوب نبوده اما واقعیت آن است که هیچ فرد و جناح و کشوری در عالم دیپلماسی آلترناتیوی برای برجام متصور نیست مگر آنکه از قواعد عالم دیپلماسی به قواعد میلیتاریسم و نظامی گری روی بیاوریم. 

قهرمانپور معتقد است: اگر چه ترامپ با همراهی نمایندگان اکثرا جمهوریخواه کنگره آمریکا در مسیر اجرای برجام سنگ اندازی خواهد کرد اما دیر یا زود با محاسبات عقلانی به این واقعیت پی می برد که برجام آلترناتیوی ندارد.

این کارشناس مسائل بین الملل این نکته را هم متذکر شد که مخالفان برجام چه در ایران و چه در آمریکا سهم بیشتری از معادلات قدرت دارند و به همین منظور هیچگاه خیال دست‌اندرکاران برجام از مصونیت این سند، راحت نبوده است.