رودخانه‌های سرکش زندگی‌ها را با خود برد
رحیم رییسی، شهروند ساکن بخش ساربوک قصرقند می‌گوید: «باران تمام محصول پیرمرد را خراب کرد؛ اما او شاد بود.» باز هم از باران می‌خواست که ببارد. سال‌هاست که پنجه‌های خشکسالی امان زمین را در بلوچستان بریده. بیش از ١٠ سال است که خاک اینجا چنین بارشی به خود ندیده است. مردم جشن آب گرفتند.
به گزارش پایگاه خبری و تحلیلی دیده بان ایران؛ رحیم رییسی، شهروند ساکن بخش ساربوک قصرقند می‌گوید: «باران تمام محصول پیرمرد را خراب کرد؛ اما او شاد بود.» باز هم از باران می‌خواست که ببارد. سال‌هاست که پنجه‌های خشکسالی امان زمین را در بلوچستان بریده. بیش از ١٠ سال است که خاک اینجا چنین بارشی به خود ندیده است. مردم جشن آب گرفتند. در نیکشهر، کشاورزی به یمن بارش باران قربانی داد و بین نیازمندان تقسیم کرد. قنات روستای او، زیرک‌آباد مثل قنات بسیاری از روستاهای بلوچستان در اثر خشکسالی از بین رفته بود و حالا با این بارش وضع تغییر کرده است. مردم روستاهای دیگر نیز قربانی دادند. جوانان روستای رمضان کلک بخش مرکزی نیکشهر که از خشکسالی خسارت‌های بسیاری دیده‌اند، به شکرانه باران سه روز جشن گرفتند. روستاییان داشتند نفس راحتی می‌کشیدند که سیل شدت گرفت. رودخانه‌های سرکش بلوچستان در اندک زمانی طغیان کردند، بندها را شکستند و سدهای لبریز شده برای این حجم آب جا نداشتند. آب مسیر ارتباطی بسیاری از روستاها را مسدود کرد، خانه‌های خشتی روستاییان ویران شد، مدارس کهنسال شهرهای مختلف بلوچستان خراب شدند و مردم ناگزیر به ترک روستاها شدند. روستاییانی که سال‌ها با تانکر آبی دریافت می‌کردند که کفاف زندگی آنها را نمی‌داد، حالا سیراب شده‌اند اما سیل ویرانگر اجازه نداد شادی آنها کامل باشد.
مردم برای رودخانه‌های‌شان پل می‌خواهند
رحیم رییسی درباره بارندگی این چند روز می‌گوید: «سدهای موجود پر شده‌اند. کشاورزان این‌بار به شکرانه این باران خیرات می‌دادند و خون گوسفند قربانی‌شان را با آب باران می‌شستند. اما روستاهایی که در حاشیه جنوبی رودخانه کاجو قرار دارند به علت نبود پل ارتباطی با مشکل تردد روبه‌رو هستند. تا الان ما گزارشی از وضعیت حاد این روستاها نشنیده‌ایم. می‌گویند همان مردم هم نبود راه دسترسی را فراموش کرده‌اند و شادند که باران آمده تا سفره‌های‌شان را پررونق کند.»در صورت تداوم طغیان رودخانه‌ها، ممکن است وضعیت برای روستاهایی که در قسمت جنوبی رودخانه کاجو قرار دارند، بحرانی شود و مشکلاتی برای بیماران و مادران باردار در روستاهای محاصره شده با سیل ایجاد شود. رییسی می‌گوید: «اینجا هر میزانی از بارندگی خسارت می‌آورد چون خانه‌ها از خشت‌وگل هستند.» خواسته اصلی مردم ایجاد راه‌های ایمن ارتباطی و ساخت پل در مسیر رودخانه کاجو است تا در مواقع بحرانی حداقل بتوانند خودشان را به مرکز درمانی برسانند. البته در این چند روز با استقرار اورژانس بین‌راهی رضایت نسبی از خدمات امدادی وجود داشت. رییسی ادامه می‌دهد: «سیل بند بخش ساربوک در اثر توفان گنو در سال ٨٦ خراب شده بود و این باعث شد، طغیان رودخانه کاجو آب را به زمین‌های کشاورزی بکشاند. عدم وجود سیل بند مناسب سبب می‌شود با اندک آبی بخش بزرگی از زمین‌های کشاورزی خسارت ببینند. به خاطر نبود سیل بند بسیاری از زمین‌های کشاورزی با آب شسته شده‌اند.»
آب‌های سطحی درست مدیریت نمی‌شوند
یکی از امدادگران هلال احمر مستقر در روستای کلک حسن‌خانی از روستاهای توابع شهرستان ایرانشهر وضعیت این روستای سیل‌زده را بد توصیف می‌کند و می‌گوید: «خسارات بسیاری به خانه‌های روستاییان وارد شده، اکثر خانه‌ها خراب یا نیمه‌ویرانند و امکانات امدادی پاسخگوی این حجم از مشکلات مردم نیست.»اما شهروند دیگری که ساکن ایرانشهر است اعتقاد دارد خسارت‌های ناشی از سیل بیشتر از بهره‌مندی از بارندگی است. او می‌گوید: «مدیریت آب‌های سطحی خوب نبوده است و در مقابل خساراتی که به راه‌ها و روستاها وارد شده بسیار زیاد است.» آب‌های سطحی در شهرستان کنارک نیز برخی خیابان‌ها را مسدود کرده و با نفوذ به خانه‌ها مشکلاتی را برای مردم به وجود آورده‌اند.
طغیان کاجو، راه ارتباطی ده‌ها روستا را قطع کرده است
رودخانه کاجو از کوه‌های آهوران در شمال قصرقند و در نزدیکی نیکشهر سرچشمه می‌گیرد و به دریای عمان می‌ریزد. کاجو پس از عبور از قصرقند و پخش سیلاب‌های خود در جلگه دشتیاری به دریای عمان می‌ریزد. گرچه در طول مسیر خود سد زیردان و چند سد دیگر در بلوچستان را از آب لبریز کرد اما باعث بسته شدن راه‌ها و خرابی روستاها نیز شد.
حمیرا ریگی، فرماندار شهرستان قصرقند می‌گوید: «تداوم بارندگی‌هایی که از ابتدای بهمن‌ماه شروع شده بود، باعث تقویت سفره‌های آب زیرزمینی شد. جاری شدن دوباره رودخانه‌ها پس از سال‌ها خشکسالی خبر بسیار خوبی است اما از طرف دیگر برای روستاها و زمین‌های مسکونی و کشاورزی که در حاشیه رودخانه‌ها قرار گرفته‌اند مشکلاتی ایجاد شده است.»
به گفته فرماندار قصر قند ٢٨ روستا با جمعیت نزدیک به ٨ هزار نفر در قسمت شمالی رودخانه کاجو راه‌های ارتباطی‌شان قطع شده است و تا زمانی که آب فروکش نکند نمی‌توان به آنها دسترسی پیدا کرد. امکانات امداد هوایی وجود ندارد و ارتباط با این روستاها از طریق برقراری تماس تلفنی با دهیاران است. خوشبختانه تاکنون گزارشی از خسارت جانی مخابره نشده است.
در بخش ساربوک شهرستان قصرقند نیز راه ارتباطی ٢٠ روستا با حدود هشت‌هزار نفر جمعیت قطع شده است. خانم ریگی احداث پل‌های ارتباطی ایمن روی رودخانه‌ها را از نیازهای ضروری منطقه می‌داند و می‌گوید: «سالیان سال است که با وقوع بارندگی و کمی بالا آمدن آب، ارتباط مردم با مرکز قطع می‌شود. باید اعتبارات لازم برای احداث یک پل روی رودخانه کاجو تامین شود.»
حمیرا ریگی عمده خسارت‌های وارد شده را در سه بخش می‌داند: حوزه راه، ریزش قنوات موجود در بستر رودخانه‌ها و تخریب منازل روستایی که عمدتا خشت و گلی بوده‌اند. خساراتی نیز به زیرساخت‌های برق وارد شده است، اما در حال حاضر مشکل قطع برق اکثر روستاها برطرف شده است. ساکنان منازل تخریب شده در چادر اسکان داده شده‌اند و مواد غذایی در اختیار آنها قرار داده شده است.
حمیرا ریگی در خصوص سرنوشت آب ناشی از سیلاب و بارندگی می‌گوید: «٧٠درصد آب بارندگی در سدها ذخیره شده است اما بندهای خاکی رودخانه کاجو تخریب شده‌اند و ٣٠ درصد آب به صورت سیلاب در جریان است.»
مسوولان فرمانداری قصرقند عددی ریالی از میزان خسارت‌های وارده ارایه ندادند، اما میزان خسارت به زیرساخت‌ها را بالا ارزیابی کرده‌اند. ریگی می‌گوید: «خوشبختانه با هشدارهای به‌موقع سازمان هواشناسی، تشکیل ستاد مدیریت بحران در شهرستان و کمک نیروهای محلی و دهیاران خسارت جانی نداشتیم. در همین چند روز در قصرقند بیش از ١٠ مورد ریزش سقف مدارس را شاهد بودیم و تعطیلی مدارس اتفاق خوبی بود که باعث حفظ سلامت دانش‌آموزان ما شد.» بسیاری از مدارس در بلوچستان قدیمی هستند و قدمت ساختمان برخی مدارس در شهرستان قصرقند به بیش از ٥٠ سال می‌رسد به این مدارس در اصطلاح محلی مدارس سنگی می‌گویند که بارش باران امسال خساراتی را به آنها وارد کرد.
تا رودخانه آرام نشود، امدادرسانی ممکن نیست
بلوچ‌زهی، بخشدار مرکزی نیکشهر از وضعیت این شهرستان می‌گوید: «در حال حاضر تیم‌های امداد و نجات در مناطق مختلف روستایی مشغول امدادرسانی هستند و نمی‌توان برآورد دقیقی از میزان خسارات وارده ارایه کرد اما طغیان رودخانه‌ها و جاری شدن سیل منجر به آسیب دیدن زیرساخت‌های روستایی شده است. در حال حاضر بیشتر مسیرهای ارتباطی ما به علت طغیان رودخانه‌ها مسدود شده. ارتباط جاده‌ای با روستاهای چهار دهستان بخش مرکزی با اختلال مواجه است. اما با ارتباطاتی که از طریق تلفن برقرار کرده‌ایم، تاکنون هیچ خطر جانی روستاییان را تهدید نمی‌کند.»به گفته فرماندار نیکشهر اقدامات امدادی به روستاهای محصور شده با آب به پایین آمدن آب رودخانه‌ها بستگی دارد. بخشدار مرکزی نیکشهر درباره تاثیر بارندگی‌ها بر این شهرستان می‌گوید: «باتوجه به بارندگی‌های اخیر انتظار می‌رود که آب‌های ذخیره شده در پشت سدها، بندهای خاکی، سنگی و بتونی، کم‌آبی‌ها و خشکسالی چند سال گذشته را جبران کرده و به رونق کشاورزی و دامداری در منطقه کمک کند.»
«خشکسالی‌های اخیر معیشت مردم را با خطر جدی مواجه کرده است. بیش از هفتاد درصد روستاهای بخش مرکزی نیکشهر با تانکر آب‌رسانی سیار می‌شدند. آب قنوات و چاه‌های منطقه کاملا خشک شده بود و درختان خرما، انبه و مرکبات چهل تا پنجاه ساله طی مدت یکسال از بین رفتند. به تبع آن آمار سوءتغذیه کودکان و مادران باردار در منطقه بسیار بالا رفته است. به این ترتیب خسارات سیل چیزی از شادی مردمی که مدت‌ها منتظر باران بودند، کم نکرده است.»
زهرا روستا
