واکنش یک فعال بازار نشر در پاسخ به ادعاهای یاسر نوروزی

باسمه‌تعالی

در خبرهای منتشرشده در بازار کتاب و کتاب‌خوانی، خبری نظر این‌جانب را جلب کرد

ناشران پخته‌خوار...

در مورد این خبر نادرست و گمراه‌کننده لازم دانستم نکاتی را به اطلاع  اهلِ‌قلم و اصحاب رسانه برسانم:

1. کتاب‌هایی که به صورت قانونی چاپ می‌‌شوند، اطلاعات دقیقشان توسط کتابخانۀ ملی ثبت شده و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی  بر کلیۀ فرایندهای تولید کتاب از ابتدا تا انتها (محتوا، انتخاب نام، طرح جلد، چاپ و حتی پس از انتشار) نظارت کامل دارد. پس اگر نکته‌ای که آقای یاسر نوروزی اشاره کرده‌اند درست باشد علاوه بر ناشر کتابخانۀ ملی و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی هم مرتکب تخلف شده‌اند.

2. چنانچه ناشری اقدام به کپی کتاب سایر ناشران کند ازنظر قانونی قابل‌پیگیری است و اثبات جرم به عهدۀ دادگاه است. اتهام به دیگران و رسانه‌ای کردن آن  بدون اثبات جرم در دادگاه، جرم است. 

3. در حال حاضر قانونی در زمینۀ شرایط انتخاب مترجم  برای ناشران وجود ندارد. هر ناشری با توجه به راهبرد کاری خود می‌تواند هر مترجمی را انتخاب کند. هر مترجم صاحب‌نام یا گمنامی می‌تواند یک متن یا کتاب را ترجمه کند؛ حال امکان دارد که مترجم مدرک دانشگاهی داشته یا مسلط به زبان مبدأ باشد یا مدرک از مؤسسات علمی داشته باشد. پس نمی‌توان صرفاً بر مبنای اینکه نام و کارنامه ایشان در فضای مجازی موجود هست یا خیر زحمات یک مترجم را زیر سؤال برد. حتی نام‌آشناترین مترجمان هم فعالیت حرفه‌ای خود را از جایی شروع کرده‌اند. از طرفی بسیاری از مترجمان صاحب‌نام  نیز فرصت یا تمایل حضور در فضای مجازی برای مطرح‌کردن خود و آثارشان یا حتی به‌روزرسانی کارنامه خود را ندارند.  کتاب‌هایی که آقای یاسر نوروزی از آن‌ها نام برده اکثراً به زبان انگلیسی هستند که هر مترجم نام‌آشنا یا گمنامی می‌تواند آن‌ها را ترجمه کند. این ناشر است که با مدیریت و انتخاب ویراستار ماهر متن نهایی را آماده و به زبان فارسی ساده بیان می‌‌نماید. 

4. ایران عضو معاهدۀ جهانی کپی‌رایت  نیست. یعنی اگر کتابی در خارج از کشور چاپ شود، هر ناشر ایرانی می‌تواند آن را ترجمه و چاپ نماید و از این حیث محدودیتی برای ناشران وجود ندارد.

5. در خصوص این‌که کتابی را یک ناشر تولید می‌کند و این کتاب توسط انتشاراتی‌های دیگر هم تولید می‌شود این موضوع مطرح است که بسیاری از ناشران از اخبار روز دنیا باخبر هستند و به سایت‌های مختلف دسترسی دارند و آن‌ها را رصد می‌کنند که چه کتابی تألیف شده و فروش آن چگونه است و چون بازار کتاب، بازار رقابتی است پس بی‌شک به‌دنبال تولید آن خواهند رفت. حال آن‌که امکان دارد یک کتاب با هزاران نقش و نگار و هزاران ترجمه و به صورت‌های مختلف در کل دنیا به چاپ برسد که این مطلب هم قابل‌تأمل می‌باشد. صرفاً مختصات زمانی (تقدم و تأخر در چاپ کتاب به‌ویژه در حوزۀ ترجمه) به معنای کپی‌کاربودن دیگر ناشران نیست. مترجمان و ناشران ممکن است بدون اطلاع از یکدیگر به ترجمۀ کتابی به‌طور هم‌زمان اقدام کنند و ناشری کتاب را پیش از دیگری وارد بازار کند و ناشری که از ابتدا به‌عنوان نفر اول کار ترجمۀ کتاب را آغاز کرده اثرش را با تأخیر به بازار نشر برساند.

6. در مورد فروش کتاب هم بعضی از ناشران فقط به‌دنبال فروش زیاد و سود کمتر هستند و برخی دیگر  به دنبال فروش کم با سود بیشتر؛ مانند سیاست تجاری کشور چین در برابر سیاست تجاری کشورهای آمریکا و اروپایی. پس اینکه ناشری کتابش را با تخفیف زیادی به فروش می‌رساند دلیل بر بی‌کیفیتی یا کپی بودن آن نیست.

7. اما تعریف کتاب فیک. کتاب فیک کتابی است که نویسنده، مترجم یا ناشر ندارد و به صورت غیرقانونی چاپ  و توزیع می‌شود. چگونه ممکن است کتابی که نویسنده و مترجم و ناشر آن به صورت قانونی و زیر نظر وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی  فعالیت می‌کنند فیک باشد. با این تعریف آقای یاسرنوروزی علاوه بر ناشر و مترجم،  وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی نیز زیر سؤال می‌رود. 

اما در پایان پس از تأمل و خواندن این موارد باید به این نکته پرداخت که چرا آقای یاسر نوروزی این خبر را برجسته کرده و به آن بال‌وپر داده است. آیا از این موضوعات آگاهی داشته؟ آیا توسط کسانی تهدید شده؟ آیا توسط کسانی تشویق شده؟ و آیا واقعاً از روی دلسوزی و ناآگاهی این کار را انجام داده است. پس این موضوع را در فرصت های بعدی پیگیری می‌کنیم.