دبیر اجرایی فدراسیون صنعت آب: افزایش بی سابقه گرما در سال ۱۴۰۱ ایران را با بحران آبی روبرو کرده است/ وزارت جهاد، وزارت نیرو و سازمان حفاظت محیط زیست عامل سومدیریت آبی در ایران هستند

به گزارش سایت دیده بان ایران؛ علیرضا الشریعه دبیر اجرایی فدراسیون صنعت آب ایران، با اشاره به اینکه ایران از نظر جغرافیایی در محیط های خشک و نیمه خشک قرار دارد و منابع آبی محدودی داشته و خواهد داشت، اظهار کرد: باید بپذیریم که مشکل کشور ما خشکسالی نیست و منابع آبی محدود است. این ما هستیم که به جای مواجهه با این وضعیت باید خود را با شرایط آب و هوایی و محدودیت آب وفق دهیم.

وی افزود: نباید در مواقع خاصی از بارش باران لذت برد، باید با کاهش بارندگی، شاد بود و زانوی غم را در آغوش گرفت. کما اینکه پیشینیان ما از این شرایط استقبال کردند و اقداماتی مانند قنات سازی و کشت محصولات کم آب متناسب با اقلیم منطقه انجام دادند و به نوعی خود را با اقلیم خشک و نیمه خشک تطبیق دادند.

وی گفت: متاسفانه در دهه های اخیر دولت با انجام اقدامات به اصطلاح توسعه ای بدون در نظر گرفتن محدودیت های منابع آب با بحران شدید آب در محیط زیست کشور مواجه شده است. مصرف آب شرب، کشاورزی و صنعت به عنوان عوامل اصلی بحران کم آبی معرفی می شود، اما با نگاهی به سایر کشورهای منطقه که آب و هوای تقریباً مشابه و شاید بدتر از ما دارند، متوجه می شویم که با اقدامات دقیق و برنامه ریزی کارشناسانه. و سیاستگذاری صحیح همراه با توسعه در مشکلات کم آبی خود موفق بوده اند.

این کارشناس آب ادامه داد: این نشان می‌دهد که نقش دولت در ایجاد این بحران در ایران بسیار پررنگ‌تر بوده است، زیرا دولت نقش مردم و ذی‌نفعان محلی را در سیاست‌گذاری آب به میزان قابل توجهی کاهش داده است و می‌توان به عنوان مثال گفت: ، در حوضه زاینده رود که قرن ها بر اساس طومار شیخ بهایی توسط بشر اداره می شد، همان جوامع محلی به آن عمل کردند و با وجود کمبود آب، آب از سراب به درگیری اجتماعی سرازیر شد. درست از زمانی که دولت‌ها کنترل کامل حوضه و رودخانه را در دست گرفتند و مردم محلی را پشت سر گذاشتند و درخواست شیخ بهایی را فقط در قالب برنامه‌های توسعه تبر ریشه کن کردند، تشدید شده است.

شریعتی با تاکید بر اینکه اوج این درگیری ها را در دو سه سال اخیر شاهد بودیم، گفت: متأسفانه طومار که مبنای تعامل مردم و دولت بود به نقطه بحث برانگیز تبدیل شده است.

تبدیل کمبود آب به یک بحران بزرگ با مصرف ۷۲ درصد منابع آب تجدیدپذیر

وی گفت: بر اساس آمار و شاخص های بین المللی، هر کشوری که بیش از 40 درصد از منابع تجدیدپذیر خود را مصرف کند با بحران کم آبی مواجه است. ما بیش از 72 درصد از منابع آب تجدیدپذیر خود را استفاده کرده‌ایم و این نشان دهنده این است.» دلیل ضعف مدیریت آب و بحران آب که دومین بحرانی بود که کشور در دو دهه اخیر با آن مواجه شده بود، به بحران آب تبدیل شده است. بحران اصلی کشور و اعتراضات پراکنده ای که به ویژه در یکی دو سال اخیر در استان های اصفهان، خوزستان، یزد و … صورت گرفته است، گویای این است.

دبیر اجرایی فدراسیون صنعت آب ایران ادامه داد: حکمرانی درست در کنار دولت و بخش خصوصی منجر به حکمرانی بومی و دانش بومی و یک توافق نهادی چند محوره می شود، اما متاسفانه این اتفاق در کشور نمی افتد. خطراتی از جمله خشکسالی و کم آبی که طبیعت این سرزمین بوده و هست، از سوی مردم به دولت ها نسبت داده شده است.

وی گفت: همان شیوه سوء مدیریت به درستی انجام نمی شود و هماهنگی و همکاری مناسبی بین نهادهای متولی آب کشور از جمله وزارت نیرو، جهاد کشاورزی و سازمان حفاظت محیط زیست وجود ندارد؛ به جای اینکه مدیریت شود. تامین آب، وزارت نیرو تنها مسئول تامین آب است. از سوی دیگر، وزارت جهاد کشاورزی به جای مدیریت مصرف آب، طبق مستندات فوق، تنها مسئولیت تولید مواد غذایی و به اصطلاح «خودکفایی محصولات کشاورزی» را بر عهده دارد و تنها کاندیدای آب است  که مسئولیت حفاظت و صیانت از محیط زیست و منابع طبیعی را بر عهده دارد، اما به دلیل ساختار بسیار ضعیف و شکننده در برابر تصمیمات این دو وزارتخانه عریض، طولانی و قدرتمند، هیچ بازدارنده ای از ماشین برای امضای طرح های بسیار توسعه نیافته و مخرب برای این دو وزارتخانه ندارد. منابع آبی. و … حاشیه ساز شد.

لزوم دوری از دیدگاه های حزبی و سیاسی برای مقابله جدی با بحران ها

به گفته شرعی، در شیوه مدیریت غلط آب، عدم همکاری و هماهنگی این سه نهاد مسئول آب و محیط زیست که زیرمجموعه دولت هستند، «نورعلی نور» است. با بررسی آمار نگران کننده بارندگی سال های آبی 1400 و 1401 و میزان ذخایر آبی سدهای اصلی کشور به ویژه سدهای استان های تحت تنش آبی از جمله تهران، خوزستان، اصفهان و خراسان در می یابیم که این سیاست قادر است. به امور ما با بحران‌های اجتماعی و سیاسی سر و کار نداریم و باید با تغییر پارادایم و استفاده از همه فرصت‌های ملی اعم از بخش خصوصی، دانشگاه‌ها و دانشگاه‌ها، جوامع محلی و به دور از دیدگاه‌های سیاسی و چریکی، به سرعت برای یک رویارویی جدی آماده شویم.

دبیر اجرایی فدراسیون صنعت آب ایران خاطرنشان کرد: تغییرات اقلیمی مختص یک یا دو کشور یا فقط کشور ما نیست و تقریباً همه کشورهای دنیا با این مشکل مواجه هستند و خاورمیانه و آفریقا بسیار بیشتر از سایر مناطق است. وی گفت: “آینده متعلق به کشورهایی است که خود را برای سازگاری با شرایط جدید آماده کرده اند.” همانند چند سال اخیر شاهد اقداماتی از جمله ساخت سازه های عظیم بر روی رودخانه های مرزی در برخی از کشورها بوده ایم که اجازه ورود آب به کشور همسایه را نمی دهند تا ضمن استفاده کامل از آب موجود، از این حربه استفاده کنند. منابع توسعه از این ظرفیت برای امتیازات سیاسی استفاده کنید.

وی ادامه داد: در این راستا می توان به اقدامات ترکیه برای ایجاد سازه های عظیم و جلوگیری از ورود آب به دجله و فرات و … اشاره کرد که امروز عواقب این اقدام را در کشورمان، عراق، سوریه و … مشاهده می کنیم. ” علاوه بر تخریب مزارع کشاورزی این کشورها باعث ایجاد گرد و غبار بسیار ریز در این کشورها شده است و یا می توان به عدم همکاری طالبان در آب های سیستان در ایران اشاره کرد که نشان می دهد آینده متعلق به کشورهایی است که منابع آبی خود را مدیریت کنند. آماده ایستادن و سازگاری با شرایط آب و هوایی جدید هستند.

شریعتی با اشاره به اینکه «تغییر الگوی کشاورزی» یکی از مهم ترین اقدامات برای سازگاری با کم آبی است، گفت: تغییر الگوی کشاورزی موضوعی است که مدت هاست در دستور کار مسئولان آب بوده اما متاسفانه برای گاهی و به محض اینکه باران های نسبتا خوب آنقدر فراموش می شوند که امروز تبدیل به یک شوخی شده است. اما با توجه به شرایط اقلیمی گریزی از این امر نیست و دیر یا زود که البته امروز دیر است، این کار باید به طور جدی در دستور کار همه مسئولان و مردم قرار گیرد.

البته «تغییر مدل کشت» نمی تواند به صورت منظم انجام شود و مستلزم بسترسازی است که مهمترین آن اعتمادسازی بین مسئولان و کشاورزان است. محصولاتی هستند که بازار خوبی دارند، درآمد و سود تضمینی دارند و دانش و تجربه کسب کرده اند، اما این محصول بسیار آب پایه است. بنابراین این موارد نیز به عدم همکاری کشاورز در تغییر مدل کشت کمک می کند.

وی افزود: سال آبی جاری و کاهش شدید بارندگی به ویژه در مناطق پر استرس و وضعیت نامناسب ذخایر سدهای کشور از یک سو و افزایش بی سابقه گرما در اوایل سال 1401 و حفظ آن در ماه های آینده. از سوی دیگر باعث افزایش مصرف آب در کشاورزی، صنعت و به دنبال آن شرب خواهد شد و این نگرانی جدی است که مطرح شده است و لازم است با انجام اقدامات اساسی در حوزه آب از تبعات سیاسی و امنیتی جلوگیری شود. صرفه جویی در مصرف آب در بخش های مختلف در یک محیط تعاملی بین کارکنان و مردم شرایط کاری.

مردم ایران از نظر شرعی همیشه نشان داده اند که می توانند در مواقع حساس کارهای بزرگی انجام دهند به شرطی که کل کشور به دور از هر نوع نگاه حزبی و گروهی و با همه نگاه های دلسوزانه برای عبور از این بحران بزرگ بسیج شوند.

الشریعه در پایان گفت: امروز هیچ کس منکر این نیست که ایران مدت هاست با سخت ترین تحریم های بین المللی مبارزه می کند و با توجه به مشکلات شدید اقتصادی و معیشتی نباید با ذکر موارد ناامید کننده مردم را ناراحت کرد، بلکه این واقعیت باید باشد. بدانیم که روزها و ماه های سختی را با توجه به بحران آب در پیش داریم و قدرت و تجربه و اهمیت و دلسوزی در بخش خصوصی و صنعت آب و همچنین مردم وجود دارد و کافی است دولت به این امر باور داشته باشد. استحکام و قدرت نه تنها این مشکل را حل می کند، بلکه با رعایت منابع آب و محیط زیست، محیط مناسبی را برای توسعه متوازن و پایدار کشور فراهم می کند.