١٠١ برج پایتخت روی خط گسل

به گزارش پایگاه خبری و تحلیلی دیده بان ایران؛ شهروند نوشت- شهرداری تهران در پایان دوره سوم حضور محمدباقر قالیباف با بیش از ١١٠‌هزار میلیارد تومان هزینه شکست خورده است. این حرفی است که عصر روز سه‌شنبه به‌طور مستقیم و غیرمستقیم در همایش «نگاهی بر طرح‌های توسعه شهری از ایده تا عمل با تأکید بر تجربه تهران» از سوی صاحبنظران و مدیران این حوزه مطرح شد. این همایش عصر روز سه‌شنبه از سوی کمیسیون معماری و شهرسازی شورا برگزار شد و افرادی چون پیروز حناچی، احمد مسجدجامعی، محسن‌ هاشمی، مرتضی الویری و رئیس کمیسیون شهرسازی در آن سخنرانی کردند.
پیروز حناچی، معاون شهرسازی وزیر راه‌و‌شهرسازی در این همایش به سرمایه‌گذاری‌های کلان در حوزه زیرساخت‌های اطلاعاتی تهران اشاره کرد که امکان دسترسی به آن وجود ندارد. «کمیسیون  ماده ٥ در دوره‌هایی از ریل خارج شده است.» حناچی این را در توصیف نهادی گفت که وظیفه منعطف‌کردن طرح‌ها و رفع موانع اجرایی را برعهده دارد:  «به‌عنوان مثال تعداد زیادی ساختمان بلندمرتبه با بیش از ١٢ طبقه داریم که تعداد زیادی از این ساختمان‌ها حد فاصل معابر ٦ تا ٢١ متر ساخته شده‌اند که این مسأله تهدید است و عمده این تهدیدها هم در سه منطقه شهری هست.» گفته‌های این مقام دولتی نشان می‌دهد که هم اکنون ١٠١ ساختمان بلندمرتبه در معرض خطر مستقیم گسل‌های شناخته‌شده تهران قرار دارد: «مانیتورینگ کشور در دوره‌ای خاموش شد و نظام شهرسازی در جاهایی منحرف شد. ساخت‌و‌سازهای تهران، دشت مشاء، دماوند، رودهن، بومهن، فشم، لواسان و همه جاهایی که نیازمند کنترل و مانیتورینگ بود، نشان‌دهنده خاموش‌بودن نظارت در این مقطع زمانی بود.» او این بی‌نظمی‌ها را نتیجه پایبند‌نبودن به اسناد بالادستی تهران دانست و گفت که بر اساس طرح جامع باید به شهری سبز و روان تبدیل می‌شد.

توسعه تهران الگویی نداشته است

احمد مسجدجامعی، عضو کمیسیون سلامت شورای شهر هم در این همایش از نبود برنامه توسعه‌ای برای تهران گلایه کرد: «در سال‌های گذشته شهرداران زیادی تهران را اداره کرده‌اند اما متأسفانه هیچ کدام شناخت کاملی از شهر تهران نداشته‌اند. شهر تهران به دلیل بی‌برنامگی توسعه اصالت خود را تقریبا از دست داده است و مسئولان طی سال‌های اخیر به جای آنکه از ظرفیت‌های ویژه این شهر استفاده کنند، آن را به سمت نابودی سوق داده‌اند.» او شهر تهران را به پشتوانه داشتن تاریخچه و پیشینه، شهری مدنی توصیف کرد که باید به مدنیت آن احترام گذاشت: «تنها ٢٠‌درصد از طرح‌های جامع اجرایی شده است و اسناد بالادستی این شهر رعایت نشده، مثلا در سندها اولویت به حمل‌ونقل و به‌خصوص حوزه ریلی داده شده؛ اما چرا با وجود این تأکید، اولویت به ساخت پل دوطبقه صدر داده شد و واقعا دو طبقه‌کردن صدر چقدر به حل مشکلات کمک کرده است.» به گفته مسجد جامعی شوراها قدرت لازم برای نظارت بر شهرداری را ندارند: «ما تنها می‌توانیم به شهرداری تذکر داده و یا از او سوال بپرسیم اما اگر قانع هم نشدیم، راهی نداریم. شورا می‌داند که نباید برج‌های بلندمرتبه ساخته شود یا حریم برج‌ها  نقض شود، اما امکان نظارتی ما چیست؟ قانون شوراها مغفول مانده و ما امکان نظارت بیشتر نداریم و جالب است بدانید وضع شورا به دلیل آنکه با رسانه‌ها بیشتر ارتباط دارد و اعضای شورا عمدتا چهره‌های مطرحی هستند، در حوزه اطلاع‌رسانی بهتر است وگرنه مابقی شوراها حتی صدایشان به بیرون از جلسه درز نمی‌کند.» او همچنین به مقاومت دولت‌ها و دوره‌های مختلف مجلس در برابر قدرت‌یافتن شوراها اشاره کرد: «هر بار قانون شوراها به مجلس رفت، از اختیاراتش کاسته شد و دولت هم مایل نیست که بخشی از اختیاراتش را در اختیار پارلمان‌های محلی قرار دهد و این مقاومت در همه دولت‌ها دیده شده، حتی در دولت احمدی‌نژاد که خودش محصول شورا و شهرداری بود هم این مقاومت بیشتر از قبل بود و تنها مدیریت کتابخانه‌ها را به مدیریت شهری دادند که بعد هم آن را پس گرفتند.»

مطالعات پروژه‌های شهری نباید صوری باشد

محسن‌هاشمی، مدیرعامل سابق شرکت مترو تهران و معاون توسعه دانشگاه آزاد درباره صوری‌بودن مطالعات پروژه‌های شهری حرف زد: «نباید مطالعات صوری باشد و برای پروژه‌ها مطالعات مشخص ترتیب دهیم، خرد جمعی، آرامش در تصمیم‌گیری، درآمد پایدار که منجر به توسعه پایدار می‌شود دیگر ویژگی‌هایی است که باید در مدیریت شهر به آن توجه شود.» تهران با این همه مشکلی که دارد اما همچنان پایتخت ایران است و این احتمال وجود دارد که سایر شهرها عملیات توسعه‌ای خود را بر پایه الگوگیری از این شهر بنا کنند؛ به همین دلیل ‌هاشمی گفت که باید به دنبال حل مشکلات تهران باشیم:  «باید مواظب سایر شهرها باشیم تا در آینده مشکلات تهران گریبان شهرهای دیگر را نگیرد؛ بنابراین وزارتخانه‌های مسکن، کشور و سازمان شهرداری‌ها باید در لوایح و طرح‌های خود تنها به فکر حل مشکل کلانشهرها نباشند و اجازه ندهند که تجربه ناموفق کلانشهرها در شهرهای دیگر پیاده شود.» او متوسط عمر شهرداران را دو‌ سال دانست که البته حالا قالیباف رکورد آن را زده است: «با وجود این مشکلات بارگذاری در شهر روز به روز افزایش می‌یابد و با وجود سرمایه‌گذاری‌های زیادی که صورت گرفته، جای زندگی برای مردم سخت‌تر شده و در شرایطی هستیم که باید به سمت خرد جمعی و آرامش در تصمیم‌گیری برسیم و نباید بدون مطالعه کافی تصمیم‌گیری کنیم.» مدیرعامل سابق شرکت مترو تهران نبود خودکفایی در شهرداری‌ها را یکی از مشکلات بزرگ کلانشهرها عنوان کرد: «وقتی درآمد ناشی از مازاد تراکم یا بارگذاری غیر اصولی باشد، شهر دچار مشکل می‌شود و حتی مطالعات پایه نیز جوابگوی ما نیست که متأسفانه شاهد هستیم طرح‌های توسعه‌ای در تهران بخصوص در حوزه حمل‌ونقل بیشتر بر پایه سعی و خطا است و تنها یک بار مطالعه کلی در خصوص تقاضای سفر در مبدأ و مقصد آن هم قبل از انقلاب انجام شده است که مسئولان به جای انجام مطالعه جدید، اطلاعات قبلی را به‌روزسانی و تعمیم می‌دهند که این درست نیست چراکه در مطالعات باید با مردم صادق باشیم.» او معتقد است ٩٠‌درصد سرمایه‌گذاری‌ها در حوزه ساخت‌وساز شهر تهران در جاهایی انجام شده که نباید باشد و این مسأله سبب بهم‌‌ریختن طرح‌های شهری شده است.

دانشگاه آزاد ٨٠ ساختمان پراکنده در تهران دارد که حالا قصد تجمیع این ساختمان‌ها وجود دارد. آن طور که‌ هاشمی گفته قرار است در مرکز تهران با فروش ساختمان‌هایمان بارگذاری شود و سایت دانشگاهی تهران مرکز دایر شود که مطالعات آن انجام و چند منطقه هم پیشنهاد شده است: «اگر شهرداری کمک کند، می‌توانیم این مهم را محقق کنیم. این پروژه یکی از عظیم‌ترین پروژه‌های احیای بافت‌های شهری است که می‌توانیم بافت فرسوده را با بارگذاری شدید به منطقه اداری–تجاری تبدیل و درآمدهای کسب‌شده را نیز صرف احیای بافت فرسوده کنیم.»

مردم به افراد پاک‌دست رأی دهند

مرتضی الویری، شهردار سابق تهران یکی دیگر از کسانی بود که در این همایش صحبت کرد: «بر اساس سند چشم‌انداز، تهران باید جزء یکی از سه شهر مهم آسیایی می‌بود اما ١٠‌سال از این سند گذشته و حتی نیمی از مسیر را هم نرفته‌ایم.» به گفته او یکی از چالش‌های اساسی شهرداری‌ها سرفصل درآمد هزینه‌ها است که با چالش مواجه است: «در ١٠ ماه ‌سال ٩٥ میزان درآمد شهرداری تهران ١٠‌هزار و ٨٠٠‌میلیارد تومان بوده که ٥٠٤٦‌میلیارد تومان آن از محل ساخت‌وساز به دست آمده و این نشان می‌دهد که درآمد شهرداری‌ها ناپایدار و شکننده است در حالی که پروژه‌های غیر ضروری که حتی مطالعه لازم را ندارند، اجرا شده و پروژه‌های اولویت‌دار متوقف مانده‌اند. از طرف دیگر شهرداری در سال‌های گذشته با سیر صعودی جذب نیروی انسانی هم مواجه بوده است به طوری که که از ٤١‌هزار نفر‌ سال ٨٢ به ٦٣‌هزار و ٤٠٠ نفر در ‌سال ٩٥ رسیده است.» الویری تقویت نهاد شورا و بازنگری طرح‌های بالادستی را ضروری دانست و گفت که در انتخابات پیش رو نه‌تنها تخصص بلکه پاک‌دست بودن افراد انتخابی هم مهم است تا اعضای انتخابی در معرض خریده‌شدن مدیران قرار نگیرند.

محمد سالاری، رئیس کمیسیون شهرسازی شورا هم وقتی پشت تریبون رفت، درباره شکست شهرداری تهران حرف زد که با وجود بودجه ١١٠ میلیاردی سال‌های ٨٤ تا ٩٤ مشکلات آن همچنان پابرجاست: «مدیریت شهری در سال‌های گذشته تمایل زیادی برای صرف هزینه در حوزه‌های سخت‌افزاری داشت در حالی که برای حوزه‌های نرم‌افزاری هیچ تمایلی نداشت؛ چون حوزه سخت‌افزار بیشتر اذهان عمومی را درگیر می‌کند.» سالاری درباره اجرایی‌نشدن بندهای طرح تفصیلی هم توضیحاتی ارایه کرد: «ساخت مال و مگامال‌ها به‌عنوان یک فرصت برای جلوگیری از ترددهای شهری و در قالب ارایه خدمات محلی در طرح‌ها، پیش‌بینی شده بود اما شهرداری بدون در نظر گرفتن تهدیدات فقط پروانه صادر کرد و مال‌ها بلای جان تهران شد. شهرداری تهران املاک و اراضی غنی داشت اما قسمت زیادی از این اراضی را از دست داد.» در  پایان این همایش، از دو کتاب تألیف شده محمد سالاری، رئیس کمیسیون شهرسازی شورا با عنوان «سیری بر الگوهای نظام برنامه‌ریزی شهری با تأکید بر طرح‌های توسعه شهر تهران» و «تحلیل وضع شهر تهران(چالش‌ها-فرصت‌ها) و رویکردها و اولویت‌ها» رونمایی شد.