قتل‌عام در الفاشر؛ در سودان چه می‌گذرد؟
گزارش‌های حقوق بشری می‌گویند گروه شبه‌نظامی «نیروهای پشتیبانی سریع» در جریان تصرف شهر محاصره‌شده الفاشر در ایالت دارفور شمالی، مرتکب جنایت‌های گسترده‌ای شده‌اند. ویدیوهای منتشرشده در شبکه‌های اجتماعی نشان می‌دهند نیروهای پشتیبانی سریع در حال شکنجه و اعدام غیرنظامیان هستند.
به گزارش سایت دیده بان ایران؛ یورونیوز: گزارش‌های حقوق بشری می‌گویند گروه شبه‌نظامی «نیروهای پشتیبانی سریع» در جریان تصرف شهر محاصره‌شده الفاشر در ایالت دارفور شمالی، مرتکب جنایت‌های گسترده‌ای شده‌اند. از زمان تصرف الفاشر، مرکز ایالت دارفور شمالی در غرب سودان، به‌دست نیروهای پشتیبانی سریع هزاران نفر در شهر جان خود را از دست داده‌اند.
این شهر روز یکشنبه پس از ۱۸ ماه محاصره توسط نیروهای پشتیبانی سریع سقوط کرد؛ محاصره‌ای که مانع از ورود غذا و نیازهای اولیه برای صدها هزار نفر از مردم محبوس در شهر شده بود.
بنابر اعلام ارتش سودان تا روز چهارشنبه بیش از ۲ هزار نفر کشته شده‌اند، در حالی‌که شبکه پزشکان سودان شمار قربانیان را دست‌کم ۱۵۰۰ نفر اعلام کرده است.
در طول محاصره بیش از ۱.۲ میلیون نفر در شهر ناچار به خوردن علوفه حیوانی برای زنده‌ماندن بودند. این در شرایطی بود که نیروهای پشتیبانی سریع با ایجاد موانعی به طول ۵۶ کیلومتر، مسیرهای ورود غذا و دارو را بسته و راه‌های فرار را نیز مسدود کرده بودند. ویدیوهای منتشرشده در شبکه‌های اجتماعی نشان می‌دهند نیروهای پشتیبانی سریع در حال شکنجه و اعدام غیرنظامیان هستند. گروه‌های پزشکی و حقوق بشری سودان، از جمله شبکه پزشکان سودان، نیز گزارش داده‌اند که این نیروها اقدام به کشتار جمعی، بازداشت گسترده و حمله به بیمارستان‌ها کرده‌اند.
هم‌زمان دفتر حقوق بشر سازمان ملل نیز اعلام کرد که نیروهای پشتیبانی سریع در حال اعدام صحرایی مردم فراری هستند و شواهدی از انگیزه‌های قومی در این قتل‌ها وجود دارد.
گزارش آزمایشگاه تحقیقات بشردوستانه دانشگاه ییل نیز با استفاده از تصاویر ماهواره‌ای و داده‌های سنجش از دور، وقوع کشتار جمعی را تایید کرده است.
طبق این گزارش، لکه‌های بزرگ تغییر رنگ زمین و خوشه‌هایی از اجساد، شواهدی از وجود خون و پیکرهای انسانی هستند که پیش از حمله نیروهای پشتیبانی سریع وجود نداشتند.
بحران انسانی و فرار مردم
به گفته سازمان ملل بیش از ۲۶ هزار نفر تنها در دو روز از الفاشر گریخته‌اند.
بیشتر این افراد پیاده به سوی شهر تاویلا در ۷۰ کیلومتر غرب رفته‌اند اما حدود ۱۷۷ هزار غیرنظامی همچنان در شهر گرفتارند.
اهمیت الفاشر و الابیض
الفاشر پایتخت دارفور شمالی است و تا پیش از این، آخرین شهر بزرگ دارفور بود که هنوز به دست نیروهای پشتیبانی سریع نیفتاده بود. تصرف این شهر به معنی تقسیم عملی کشور میان شرق تحت کنترل ارتش و غرب تحت سلطه نیروهای پشتیبانی سریع است. نیروهای پشتیبانی سریع اکنون در حال پیشروی به‌سوی الابیض شهر راهبردی، پایتخت نفت‌خیز ایالت کردفان شمالی، هستند.
مواضع طرفین
ژنرال عبدالفتاح البرهان، فرمانده ارتش و رهبر بالفعل کشور، اعلام کرد که نیروهایش از الفاشر عقب‌نشینی کرده‌اند تا از «ویرانی سیستماتیک و کشتار غیرنظامیان» جلوگیری شود. حسین الامین، وزیر خارجه سودان، نیز جامعه جهانی را به بی‌عملی در برابر جنایات نیروهای پشتیبانی سریع متهم کرده است.
در مقابل، محمد حمدان دقلو معروف به «حمِدتی»، رهبر نیروهای پشتیبانی سریع ، مدعی شد هدف گروهش «یکپارچه‌سازی سودان و برپایی دموکراسی واقعی» است و گفت هر فردی که مرتکب جنایت علیه غیرنظامیان شده باشد، پاسخگو خواهد بود.
نیروهای پشتیبانی سریع چه کسانی هستند؟
نیروهای پشتیبانی سریع در اصل از گروه‌های شبه‌نظامی عرب موسوم به «جنجوید» تشکیل شدند که در جنگ دارفور (۲۰۰۳) به دستور عمرالبشیر، رئیس‌جمهور وقت، علیه قبایل شورشی می‌جنگیدند.
جنجویدها به ارتکاب نسل‌کشی علیه قبایل غیرعرب متهم شدند. در آن سلسله درگیری‌ها بین ۱۰۰ تا ۳۰۰ هزار نفر کشته و حدود ۲.۵ میلیون نفر آواره شدند.
در سال ۲۰۱۳، البشیر این گروه را رسمی کرد و نام آن را نیروهای پشتیبانی سریع گذاشت. این گروه در سرنگونی البشیر در سال ۲۰۱۹ نقش داشت، اما در ۲۰۲۱ با ارتش متحد شد تا دولت غیرنظامی عبدالله حمدوک را برکنار کند و به گذار دموکراتیک پایان دهد.
جنگ کنونی از ۱۵ آوریل ۲۰۲۳، بر سر قدرت میان حمِدتی و البرهان آغاز شد. محور اختلاف، چگونگی ادغام نیروهای پشتیبانی سریع در ارتش و تعیین فرمانده کل کشور است.
در ژانویه ۲۰۲۴، وزارت خارجه آمریکا اعلام کرد که نیروهای پشتیبانی سریع و متحدانش در دارفور مرتکب نسل‌کشی شده‌اند.
پیامدها و خطرها
سازمان‌های حقوق بشری سودانی هشدار داده‌اند که تسلط کامل نیروهای پشتیبانی سریع بر الفاشر فاجعه‌بار خواهد بود. شاهدان گفته‌اند نیروهای پشتیبانی سریع خانه‌به‌خانه رفته و افراد را بر اساس قومیتشان اعدام کرده‌اند. در بیمارستان سعودی شهر حدود ۵۰۰ نفر کشته شده‌اند و گزارش‌های زیادی از خشونت جنسی علیه زنان منتشر شده است. تحلیل‌گران می‌گویند هر منطقه‌ای که نیروهای پشتیبانی سریع تصرف کند، احتمال کشتار گسترده در آن زیاد است. با کنترل کامل دارفور، نیروهای پشتیبانی سریع اکنون بر منطقه‌ای وسیع و غنی از طلا مسلط هستند. جنگ بر سر منابع طلا یکی از عوامل محرک این درگیری‌هاست.
تلاش‌ها برای صلح
چندین دور گفت‌وگو میانجی‌گرانه با هدایت عربستان، آمریکا و اتحادیه آفریقا تاکنون بی‌نتیجه مانده است. در سپتامبر ۲۰۲۵، کشورهای موسوم به «چهار» (شامل آمریکا، عربستان، مصر و امارات) طرحی برای آتش‌بس سه‌ماهه و گذار به حکومت غیرنظامی ظرف ۹ ماه ارائه کردند. البرهان ابتدا آن را رد کرد، اما پس از دیدار با عبدالفتاح سیسی، رئیس‌جمهور مصر، نشانه‌هایی از تمایل به مذاکره نشان داد. این در شرایطی است که سرنوشت گفتگوها هنوز نامشخص است
