فعالان محیط‌زیست: زیستگاه یوزپلنگ ایرانی به جولانگاه شکارچیان تبدیل شده است/ مدیرکل محیط‌زیست سمنان: مشکل از کمبود شدید محیط‌بان است/ محیط‌زیست سمنان با بی‌مهری تاریخی مواجه بوده است
براساس گزارش دیده‌بان ایران؛ در حالی که فعالان محیط‌زیست محلی می‌گویند که «پارک ملی توران اکنون به جولانگاه شکارچیان تبدیل شده است»، متخلفان مشغول شکار بی‌رویه طعمه‌های یوزپلنگ آسیایی در مهمترین زیستگاه آن در سراسر جهان و حضور پرتعداد سگ‌های گله دامداران نیز جمعیت یوز ایرانی را تهدید می‌کند، سعید یوسف‌پور، مدیرکل حفاظت محیط‌زیست استان سمنان به خبرنگار ما می‌گوید که «چالش بزرگی که در محیط‌زیست سمنان با آن مواجه هستیم، کمبود شدید نیروی انسانی محیط‌بان است؛ به نحوی که در هر شیفت تنها ۱۲ محیط‌بان در ذخیره‌گاه زیست‌کره توران حضور دارند.» او همچنین در پاسخ به گلایه‌های فعالان محلی از نحوه اداره پارک توران، مشکل را ریشه‌ای‌تر از شیوه کار مسئولان کنونی منطقه می‌داند و تاکید دارد که «محیط‌زیست استان سمنان در دهه‌های اخیر دچار نوعی کم‌توجهی و بی‌مهری تاریخی بوده است.»
دیده‌بان ایران؛ محمدحسین خودکار: منطقه حفاظت‌شده خارتوران در استان سمنان با مساحت یک میلیون و ۴۷۰ هزار هکتار که پارک ملی توران در آن واقع شده است، مهمترین زیستگاه گونه در حال انقراض یوزپلنگ آسیایی محسوب می‌شود. جاده عباس‌آباد - میامی که بخشی از محور مواصلاتی تهران - مشهد است، قسمتی از این منطقه حفاظت‌شده به حساب می‌آید که یکی از مهمترین محل‌های عبور یوز ایرانی است و در سال‌های اخیر شاهد آمار بالای تلفات یوز بر اثر برخورد با خودروهای عبوری در این جاده بوده‌ایم. منطقه شکارممنوع یوزکنام که در شمال این محور قرار دارد و طی دو سال اخیر به عنوان حفاظت‌گاه خصوصی با تامین مالی بخش خصوصی و زیر نظر انجمن حفاظت‌گاه‌های خصوصی تحت حفاظت همیاران محیط‌زیست قرار گرفته است نیز کریدور مهمی برای عبور یوزپلنگ محسوب می‌شود.
براساس آخرین برآوردهای سازمان حفاظت محیط‌زیست، در حال حاضر تنها ۱۷ یوزپلنگ بالغ در منطقه حفاظت‌شده خارتوران زیست می‌کنند که علاوه بر موضوع تصادف با خودروهای عبوری، شکار بی‌رویه طعمه‌های آن‌ها توسط شکارچیان و حضور پرتعداد سگ‌های گله دامداران در منطقه، به افزایش سرعت انقراض این گونه حساس دامن زده است. این در حالی است که پارک ملی توران به لحاظ تنوع بالاهای گونه‌های گیاهی و جانوری در فهرست یونسکو به عنوان ذخیره‌گاه زیست‌کره به ثبت رسیده است و با توجه به حساسیت وضعیت یوزپلنگ آسیایی، باید حفاظت بسیار جدی‌تری از این منطقه صورت گیرد. این در حالی است که به گفته فعالان محلی، «پارک ملی توران اکنون به جولانگاه شکارچیان تبدیل شده است.»
توران به جولانگاه شکارچیان تبدیل شده است
این جمله‌ای است که یکی از فعالان نام‌آشنای محیط‌زیست منطقه که نمی‌خواهد نامش فاش شود، در گفت‌وگو با خبرنگار دیده‌بان ایران بیان می‌کند و توضیح می‌دهد از وقتی که تغییرات مدیریتی در پارک ملی توران پدید آمده، حضور شکارچیان در این منطقه نیز بیشتر شده است. او می‌گوید از آذرماه ۱۴۰۳ تا امروز که مدیریت جدید در اداره پارک ملی توران حضور پیدا کرده، حتی یک نفر متخلف شکار نیز در این منطقه دستگیر نشده است. این در حالی است که از آن زمان تا امروز با حکم سعید یوسف‌پور، مدیرکل حفاظت محیط‌زیست استان سمنان و حمایت حمید ظهرابی، معاون محیط‌زیست طبیعی سازمان، فردی به نام «مجید عجمی» به ریاست این اداره منصوب شده است.
نکته قابل توجه همین است که پدر همین فرد یعنی «احمد عجمی» در حال حاضر رئیس حفاظت‌گاه خصوصی یوزکنام است و فعالان محیط‌زیست محلی نسبت به حضور گسترده شکارچیان در این منطقه شکارممنوع نیز گلایه دارند و می‌گویند در ماه‌های اخیر که این تغییرات مدیریتی ایجاد شده، از تعداد همیاران محیط‌زیست این حفاظت‌گاه خصوصی کاسته شده است و پای بسیاری از فعالان محلی که می‌توانستند حداقل به عنوان مُخبر به محیط‌بانان و همیاران محیط‌زیست کمک کنند، از منطقه یوزکنام و پارک ملی توران قطع شده است. این در حالی است که به گفته فعال محیط‌زیست نام‌آشنایی که با ما صحبت می‌کند، در دوره مدیریتی قبلی پارک ملی توران، هیچ شکارچی‌ای جرأت نمی‌کرد پای خود را در این مناطق بگذارد.
او در توضیح بیشتر می‌گوید: حضور شکارچیان در ماه‌های اخیر در این منطقه به حدی زیاد شده است که گله‌های چارپایان طعمه یوز یعنی قوچ، میش، کل، بز، آهو و جبیر به شکل محسوسی کمتر از قبل در منطقه دیده می‌شود. حتی طی این مدت از جمعیت گونه در معرض انقراض گورخر ایرانی نیز کاسته شده است. البته در پارک ملی توران و حفاظت‌گاه خصوصی یوزکنام به هیچ وجه مجوز شکار داده نمی‌شود، ولی حضور گسترده متخلفان و شکارچیان غیرمجاز باعث کاهش جمعیت چارپایان منطقه شده که در نهایت سبب می‌شود یوزپلنگ برای یافتن طعمه، ناچار به مهاجرت از توران و یوزکنام به سمت نایبندان یا طبس شود که در راه هم با خطر تلف شدن از تشنگی و هم با احتمال تصادف با خودروهای عبوری جاده میامی – عباس‌آباد مواجه می‌شود.
ماجرای کشف چارپایان شکارشده در توران در شهرستان شاهرود
یکی از اتفاقات عجیبی که هفته گذشته توجه فعالان محیط‌زیست منطقه را نسبت به حضور گسترده شکارچیان در منطقه توران به خود جلب کرد، کشف لاشه دو رأس چارپا در بخش رویان شهرستان شاهرود بود که بعد از بازرسی منزل شکارچی غیرمجاز، مشخص شد که او در رأس دیگر چارپا نیز قبلا شکار کرده و در یخچال خانه خود نگهداری می‌کرد. یعنی همین اواخر حداقل چهار رأس چارپا توسط این فرد متخلف شکارشده که طبق اعترافات خودش، در منطقه زمان‌آباد توران شکار کرده، اما در شهرستان شاهرود کشف شده است. البته هنوز آزمایشات ریخت‌شناسی انجام نشده است که مشخص شود این چهار رأس چارپا، کل و بز بوده‌اند یا قوچ و میش، اما همین که یک شکارچی توانسته است در پارک ملی توران شکار کند و لاشه‌های شکار خود را به شاهرود انتقال دهد، نشان از ضعف مدیریت در این ذخیره‌گاه زیست‌کره دارد.
فعالان محیط‌زیست منطقه معتقدند مجید عجمی که در حال حاضر ریاست پارک ملی توران را برعهده دارد و با حمایت مسئولان ارشد سازمان حفاظت محیط‌زیست به این سمت منصوب شده، فاقد رزومه و تجربه کافی برای مدیریت یکی از حساس‌ترین مناطق تحت حفاظت ایران است. این در حالی است که حتی اگر قرار بود بعد از تغییر مدیرکل حفاظت محیط‌زیست سمنان، «علی‌اکبر قربانلو» دیگر رئیس اداره پارک ملی توران باقی نماند، افراد شایسته‌تری برای حضور در این سمت بودند تا به گفته فعالان محیط‌زیست منطقه، دیگر شاهد چنین بی‌کفایتی مدیریتی در ذخیره‌گاه زیست‌کره توران نمی‌بودیم.
علیرضا چراغی، فعال محیط‌زیست استان سمنان نیز معتقد است که مشکلات کنونی منطقه حفاظت‌شده خارتوران ناشی از سوءمدیریت است. او به خبرنگار دیده‌بان ایران می‌گوید که تا وقتی «علی‌اکبر قربانلو» رئیس اداره پارک ملی توران بود، حضور شکارچیان در منطقه هم به شکل قابل توجهی کمتر بود. چراغی می‌گوید به دلیل این که این منطقه، زیستگاه اصلی یوزپلنگ آسیایی محسوب می‌شود و از حساسیت بسیار بالایی برخوردار است، کسی باید رئیس آن باشد که سابقه مناسبی برای این کار داشته باشد. او تاکید دارد در استان سمنان، محیط‌بانانی هستند که هر سال به عنوان محیط‌بان نمونه کشوری انتخاب می‌شود، اما کمتر به سمت‌های مهمی نظیر ریاست اداره پارک ملی توران منصوب می‌شوند.
ضعف مدیریتی و سنگ‌اندازی پیشِ پای فعالان محیط‌زیست منطقه
آخرین آمار ثبت‌شده از جمعیت طعمه یوزپلنگ آسیایی در منطقه حفاظت‌شده خارتوران شامل قوچ، میش، کل، بز، آهو و جبیر حدود ۲ هزار رأس از تمام این چارپایان است. این آمار مربوط به سال ۱۴۰۲ است و فعالان محیط‌زیست منطقه از سازمان حفاظت محیط‌زیست درخواست دارند که سرشماری جدیدی از جمعیت این چارپایان انجام دهند تا مشخص شود حضور گسترده شکارچیان و دیگر آسیب‌های محیط‌زیستی نظیر حضور دام اهلی و سگ‌های گله در منطقه توران، چه تاثیری بر جمعیت این نشخوارکنندگان وحشی گذاشته است.
در این میان البته برخی فعالان محیط‌زیست منطقه هستند که تمایل دارند با ایجاد آبشخورهای بیشتر در منطقه توران، به حضور گله‌های چارپا و جلوگیری از مهاجرت آن‌ها به مناطق آزاد کمک کنند، اما این فعالان به خبرنگار دیده‌بان ایران می‌گویند که در این زمینه با سنگ‌اندازی مسئولان اداره‌کل حفاظت محیط‌زیست سمنان مواجه شده‌اند. با این حال، چراغی می‌گوید که فعالان محیط‌زیست محلی از قبل با کمک‌های مردمی، آبشخورهای گوناگونی را در پارک ملی توران ایجاد کرده‌اند، اما در ماه‌های اخیر با خالی شدن این آبشخورها توسط دامدارها مواجه شده و ناچار شده‌اند که آن‌ها را مجددا با تانکر آبگیری کنند.
ضعیف شدن رابطه میان مسئولان محیط‌زیست با فعالان محلی
چراغی در بخش دیگری از صحبت‌های خود، کمبود تعداد محیط‌بان در منطقه حفاظت‌شده خارتوران را از دیگر دلایل تبدیل شدن این منطقه به جولانگاه شکارچیان می‌داند و تاکید دارد کمبود نیروی انسانی باعث می‌شود که محیط‌بانان نتوانند حراست مناسبی از حیات وحش منطقه داشته باشند. البته به گفته این فعال محیط‌زیست، در دوره‌های قبلی مدیریتی پارک ملی توران، رؤسای اداره ارتباط مناسبی با مخبرین محلی داشتند و فعالان محیط‌زیست به گونه‌ای تخلفات را به اطلاع مسئولان پارک ملی توران می‌رساندند که محیط‌بانان با تعقیب شکارچیان و رساندن خودشان به منطقه، تلاش می‌کردند هیچ‌گونه شکاری اتفاق نیفتد.
او می‌گوید فعالان محیط‌زیست منطقه انتظار دارند که رئیس جدید اداره پارک ملی توران ارتباط بیشتری با آن‌ها و مخبران محلی داشته باشد، نه این که پای آن‌ها را از منطقه ببرد و مانع اقدامات موثر آن‌ها نظیر ساخت آبشخور و جمع‌آوری کمک‌های مردمی برای تامین خرگوش سایت، تهیه علوفه مورد نیاز منطقه، نصب تابلوی هشدارآمیز در جاده عباس‌آباد – میامی و حضور گروه‌های مردمی برای مراقبت از جاده در روزهای خاص سال شود.
چراغی تعریف می‌کند که در زمان مدیریت قبلی پارک ملی توران، او و گروهش دو تابلوی هشدارآمیز درباره احتمال عبور یوز در منطقه نصب کردند که یکی از آن‌ها به علت وزش باد کنده شده، اما ۸ ماه است که به قول این فعال محیط‌زیست، تابلوی مذکور در اداره محیط‌زیست منطقه بیارجمند افتاده، ولی کسی نیست که آن را نصب کند. او این مساله را نیز ناشی ضعیف شدن رابطه میان مسئولان محیط‌زیست در دوره مدیریتی کنونی با فعالان محلی می‌داند.
از کاهش همیاران در یوزکنام تا حضور بی‌رویه دام در توران
چراغی با اشاره به مشکلات منطقه شکارممنوع یوزکنام نیز می‌گوید که از حدود دو سال قبل این منطقه به حفاظت‌گاه خصوصی حیات وحش تبدیل شده است؛ یعنی در واقع با تامین مالی یک شرکت خصوصی در قالب مسئولیت‌های اجتماعی، زیر نظر انجمن حفاظت‌گاه‌های خصوصی قرار گرفته است تا با استخدام همیاران محیط‌زیست و پرداخت حقوق و بیمه کردن آن‌ها، از این منطقه حفاظت کنند. اما به گفته این فعال محیط‌زیست استان سمنان، با تغییر رئیس پارک ملی توران که تقریبا هم‌زمان با تغییر مدیر این حفاظت‌گاه خصوصی بوده، با تعدادی از همیاران محیط‌زیست که از قضا شکارچیان نیز از آن‌ها واهمه زیادی داشتند، قطع همکاری شده است و سایر همیاران محیط‌زیست منطقه هم دلسرد شده‌اند و یوزکنام هم مانند توران به جولانگاه شکار تبدیل شده است.
او تاکید دارد که وقتی به دلیل شکار غیرمجاز و حضور بی‌رویه دام در منطقه، طعمه‌های یوز شکار می‌شوند، طبیعتا شرایط برای زیست یوزپلنگ در زیستگاه اصلی آن دشوارتر می‌شود که مجموع این مسائل می‌تواند یوز ایرانی را با شتاب بیشتری به سمت انقراض سوق دهد. چراغی تعریف می‌کند که در دوره قبلی مدیریت پارک ملی توران، هیچ‌کدام از دامدارهایی که در منطقه حضور پیدا می‌کردند، حق نداشتند که بیشتر از دو سگ همراه خود داشته باشند، ضمن این که محیط‌بانان نیز مدام از منطقه سرکشی می‌کردند تا دامدارها تعداد سگ‌های خود را افزایش ندهند یا از مرتع تعیین‌شده برای خود خارج نشوند. اما در حال حاضر نه‌تنها دامدارها تعداد سگ‌های بیشتری با خودشان به منطقه می‌برند، بلکه زمان حضور در مرتع را هم رعایت نمی‌کنند.
چراغی در این زمینه می‌گوید که در همین زمستان سال گذشته، از حضور گله‌های دام با ۸ یا ۹ سگ در منطقه فیلمبرداری کرده است. این در حالی است که سگ‌های گله هم طعمه‌های یوزپلنگ را شکار می‌کنند و هم خودشان تهدیدی مستقیم برای جان یوزها هستند. به همین دلیل، ازدیاد سگ‌های گله در یک منطقه می‌تواند یوزپلنگ‌ها را فراری دهد. همچنین با توجه به این که زایمان یوزها از اوایل اردیهشت‌ماه آغاز می‌شود، گله‌های دام باید تا ۱۵ فروردین‌ماه منطقه خارتوران را ترک کنند و حتی اگر دامدارها مهلت اضافه‌تری هم از اداره‌کل منابع طبیعی استان دریافت کنند، نهایتا تا پایان فروردین دیگر هیچ گله‌ای نباید در خارتوران باقی بماند، اما او شخصا در اوایل خردادماه هنوز هم شاهد حضور گله‌های دام در منطقه بوده است.
مدیرکل محیط‌زیست سمنان: در هر شیفت تنها ۱۲ محیط‌بان در ذخیره‌گاه زیست‌کره توران حضور دارند
وقتی مشکلات مطرح‌شده توسط فعالان محیط‌زیست محلی درباره نحوه اداره پارک ملی توران، تبدیل زیستگاه اصلی یوزپلنگ آسیایی به جولانگاه شکارچیان و حضور بی‌رویه گله‌های دام در منطقه را با سعید یوسف‌پور، مدیرکل حفاظت محیط‌زیست استان سمنان در میان می‌گذاریم، او کمبود نیروی انسانی در حوزه محیط‌بانی را مشکل اصلی منطقه خارتوران می‌داند و به خبرنگار دیده‌بان ایران می‌گوید: موضوع شکار جزو چالش‌های محیط‌زیست کل کشور است و این که بگوییم صرفا منطقه توران دچار این چالش است، صحیح نیست. اما چالش بزرگی که در استان سمنان با آن مواجه هستیم، کمبود شدید نیروی انسانی محیط‌بان است.
مدیرکل حفاظت محیط‌زیست استان سمنان به وسعت بزرگ پارک ملی توران اشاره می‌کند و ادامه می‌دهد: پارک ملی توران بزرگترین ذخیره‌گاه زیست‌کره کشور و دومین ذخیره‌گاه زیست‌کره بزرگ دنیا است که در هر شیفت تنها ۱۲ محیط‌بان در آن خدمت می‌کنند که همین مساله باعث می‌شود ما با چالش‌های بزرگی مواجه باشیم و نتوانیم وظایف محوله سازمانی را به‌درستی انجام دهیم. از همان آذرماه سال گذشته که اینجانب، مدیریت اداره‌کل حفاظت محیط‌زیست سمنان را برعهده گرفتم، این موضوع را هم به صورت شفاهی و کتبی برای مدیران سازمان و هم در رسانه‌ها برای افکار عمومی بیان کردم و تاکید داشتم که کمبود نیروی انسانی، هم در بخش اجرایی و هم در بخش کارشناسی و پشتیبانی، بزرگترین مشکل محیط‌زیست سمنان در زمینه حفاظت محسوب می‌شود.
او با بیان این که ۱۲ پاسگاه محیط‌بانی تعطیل در سطح استان سمنان وجود دارد، می‌گوید: در ماه‌های اخیر سازمان محیط‌زیست براساس بخشنامه اداره کار ابلاغ کرده است که شیفت محیط‌بان‌ها باید از ۲۴ ساعت کار ۲۴ ساعت استراحت، به ۲۴ ساعت کار ۴۸ ساعت استراحت تغییر پیدا کند که این مساله باعث شده است که میزان حضور نیروی انسانی ما در مناطق مورد حفاظت به‌شدت کاهش یابد.
قرار بود ۳۰ محیط‌بان به طور اختصاصی برای حفاظت از زیستگاه‌های یوز استخدام شوند
نکته دیگری که مدیرکل حفاظت محیط‌زیست استان سمنان به آن اشاره می‌کند، این است که براساس مصوبه آخرین جلسه شورای عالی حفاظت محیط‌زیست دولت قبل، قرار بود مازاد بر سهمیه سالانه استخدام محیط‌بان، ۳۰ محیط‌بان به طور اختصاصی برای حفاظت از زیستگاه‌های یوز در استان سمنان استخدام شوند. اما به گفته یوسف‌پور، اجرای این مصوبه تا کنون معطل مانده است، زیرا سازمان برنامه و بودجه باید اعتبار لازم را تخصیص دهد و سازمان امور استخدامی نیز باید سهمیه لازم را در اختیار سازمان محیط‌زیست بگذارد که این سازمان بتواند محیط‌بانان لازم را برای منطقه حفاظت‌شده خارتوران به‌کار بگیرد.
یوسف‌پور تاکید دارد که اداره‌کل حفاظت محیط‌زیست استان سمنان در ماه‌های اخیر پیگیری‌هایی برای به‌کارگیری همیار محیط‌زیست از طریق اعتبارات مسئولیت اجتماعی صنایع انجام داده است و آن‌ها امیدوارند که بتوانند در نیمه دوم امسال، تعدادی نیرو را به عنوان همیار محیط‌زیست برای منطقه توران تامین کنند. همچنین به گفته مدیرکل حفاظت محیط‌زیست سمنان، طی یک ماه آینده، تعدادی همیار برای کمک به حفاظت پارک ملی توران، به صورت فصلی به‌کارگیری خواهند شد. او می‌گوید که آن‌ها همچنین به دنبال آن هستند که از ظرفیت سربازان وظیفه برای کمک به حفاظت محیط‌زیست در سطح استان سمنان حداکثر بهره را ببرند.
این مقام مسئول با بیان این که کمبود نیرو باعث می‌شود که حراست از محیط‌زیست چه برای مقابله با شکار غیرمجاز چه برای جلوگیری از دیگر تخلفات این حوزه با مشکل مواجه شود، عنوان کرد: در برخی مناطق تحت حفاظت محیط‌زیست استان سمنان، مشکل ما کمبود نیرو نیست، بلکه اساسا نبود نیرو است. یعنی در بخشی از یک منطقه حفاظت‌شده یا پناهگاه حیات وحش، اصلا نیرویی نیست که بتواند از آن حفاظت کند.
محیط‌زیست سمنان با کم‌توجهی و بی‌مهری تاریخی مواجه بوده است
یوسف‌پور معتقد است که محیط‌زیست استان سمنان دچار نوعی کم‌توجهی تاریخی بوده است و متناسب با ظرفیت‌ها، غنای تنوع زیستی و گستره مناطق تحت حفاظت، بودجه و نیروی انسانی کافی به آن تخصیص پیدا نکرده است. به گفته او، ۱۹ درصد کل مناطق تحت حفاظت کشور در استان سمنان قرار دارد و مهمترین گونه‌های شاخص جانوری کشور از جمله تمام نشخوارکنندگان وحشی و گونه‌های شاخص دیگری نظیر یوزپلنگ و پلنگ در این استان زیست می‌کنند و در کنار آن، نمی‌توان از تنوع بالای گونه‌های گیاهی در محیط‌زیست استان نیز صرف نظر کرد.
این مقام مسئول تاکید دارد که حتی برای خودش هم جای تعجب است که با وجود اهمیت بالای حفاظت محیط‌زیست این استان، ضعف‌های مشهودی در ساختار، امکانات و نیروهای انسانی آن وجود دارد؛ به نحوی که به گفته یوسف‌پور، سازمان حفاظت محیط‌زیست به عنوان متولی و همچنین سازمان برنامه و بودجه، سازمان امور استخدامی و سایر دستگاه‌هایی که می‌توانستند در این زمینه کمک کنند، در طول دهه‌های گذشته نوعی کم‌مهری مشهود را به استان سمنان روا داشته‌اند و اگر این وضعیت ادامه پیدا کند، شاهد وارد شدن آسیب‌های جبران‌ناپذیری به محیط‌زیست سمنان خواهیم بود.
تهدید حیات یوزپلنگ در توران بر اثر حضور شتر، دام مازاد و سگ گله
یوسف‌پور همچنین به خشکسالی‌های پیاپی سال‌های اخیر نیز اشاره می‌کند و می‌گوید: این خشکسالی‌ها تاثیر زیادی بر زیستگاه‌ها و جمعیت نشخوارکنندگان وحشی به عنوان طعمه‌های یوزپلنگ گذاشته است. حضور شتر در منطقه نیز معضل دیگری است که در پارک ملی توران با آن دست‌وپنجه نرم می‌کنیم. همچنین حضور گله‌های دام که همراه آن‌ها تعداد زیادی سگ گله حضور دارند نیز جزو مشکلات مهم منطقه است. این‌ها تعارض‌های اصلی در حفاظت از یوزپلنگ آسیایی محسوب می‌شود که ما برای رفع آن‌ها برنامه داریم، یعنی راهکار را می‌دانیم، ولی برای اجرای این راهکارها هم باید اعتبارات و نیروی انسانی لازم تامین شود و هم سایر دستگاه‌ها کمک کنند.
مدیرکل حفاظت محیط‌زیست استان سمنان ادامه می‌دهد: اساسا موضوع یوزپلنگ یک مساله ملی است و باید یک برنامه اقدام ملی برای نجات این گونه در معرض انقراض اجرا شود. طبیعی است تا زمانی که نتوانیم بر مشکلات مطرح‌شده فائق آییم، چالش‌ها و تهدیدات جمعیت یوزپلنگ پیش روی ما وجود دارد و همواره اعلام کرده‌ایم که بقای یوزپلنگ در گرو تامین مالی و تامین نیروی انسانی است.
مسائل مدیریتی انجمن حفاظت‌گاه‌های خصوصی؛ عامل مشکلات امروز یوزکنام
وقتی به یوسف‌پور درباره حضور بیش از حد و بیشتر از زمان تعیین‌شده دام در پارک ملی توران، آن هم با تعداد زیاد سگ‌های گله، گلایه می‌کنیم، می‌گوید مواردی بوده است که شخصا ورود پیدا کرده و دامداران متخلف را به مرجع قضایی معرفی کرده است. او اما معتقد است که موضوع حفاظت، یک مساله چندوجهی و مهمترین مولفه آن، مشارکت است؛ یعنی باید شرایط به گونه‌ای فراهم شود که جوامع محلی، مناطق حفاظت‌شده را از خودشان بدانند و بتوانند از قِبَل آن منافع پایداری کسب کنند که خودشان پای کار حفاظت بیایند. به گفته مدیرکل حفاظت محیط‌زیست سمنان، اجرای همه این راهکارها در گرو آن است که بتوان چه در سطح ملی، چه در سطح استانی ظرفیت‌سازی کرد که هم اعتبارات و هم نیروی انسانی لازم تامین شود تا امکان مدیریت شرایط و حل چالش‌ها وجود داشته باشد.
مدیرکل محیط‌زیست استان سمنان درباره گلایه‌های مطرح‌شده فعالان محیط‌زیست منطقه درباره حفاظت‌گاه خصوصی یوزکنام نیز این‌طور توضیح می‌دهد که در ماه‌های اخیر تلاش‌هایی برای حل مشکلات این منطقه انجام داده، اما چند معضل در این میان وجود داشته است. یکی موضوع برگزاری انتخابات انجمن حفاظت‌گاه‌های خصوصی که به‌تازگی برگزار شده و قرار بوده است همین هفته هیات‌مدیره این انجمن برای موضوع یوزکنام تعیین تکلیف کند که این اتفاق هنوز رخ نداده است. به گفته او، براساس تفاهم‌نامه سازمان حفاظت محیط‌زیست با این انجمن، یک شرکت خصوصی مسئولیت تامین مالی حفاظت از منطقه شکارممنوع یوزکنام را برعهده گرفته و مکلف است که بدون انتفاع و بهره‌برداری از این منطقه، از آن حراست شود.
به گفته این مقام مسئول، در ماه‌های اخیر هم مشکلات مدیریتی و هم اختلافات بین افراد باعث شده بود که مسائل مربوط به حفاظت‌گاه خصوصی یوزکنام با چالش مواجه شود و به همین دلیل، در این چند ماه جلساتی بین مسئولان اداره‌کل حفاظت محیط‌زیست سمنان، مدیران انجمن حفاظت‌گاه‌های خصوصی و مسئولان شرکتی که تامین مالی این کار را برعهده داشتند، برگزار شده و قرار بود این مساله تا قبل از شرایط جنگی اخیر تعیین تکلیف شود که حمله رژیم اسرائیل به ایران باعث تاخیر در برگزاری جلسات مربوطه شد، اما در نهایت قرار است مشخص شود که انجمن حفاظت‌گاه‌های خصوصی مشخص کند که آیا می‌تواند به حراست از منطقه یوزکنام ادامه دهد که در این صورت باید منابع مالی‌اش را معرفی کند یا از تفاهم‌نامه منعقدشده فی‌مابین خارج شود که سازمان بتواند از ظرفیت بخش خصوصی در این زمینه استفاده کند.
نمی‌توان شکارهای کشف‌شده در شاهرود را الزاما به توران مرتبط دانست
یوسف‌پور درباره ماجرای کشف لاشه چهار رأس چارپا در شهرستان شاهرود که گفته می‌شود در منطقه توران شکار شده‌اند، نیز توضیح می‌دهد: بنده به عنوان مدیرکل محیط‌زیست استان نمی‌توانم تایید کنم که تمام لاشه‌هایی که در شاهرود پیدا شده است، مربوط به شکارهایی باشد که در توران انجام شده است. بلکه باید لاشه‌های پیداشده به لحاظ ریخت‌شناسی و نوع گونه و زیرگونه بررسی شوند تا مشخص شود که گونه‌های شکارشده متعلق به پارک ملی توران بوده‌اند یا مناطق حفاظت‌شده در شاهرود و اطراف آن.
مدیرکل حفاظت محیط‌زیست سمنان همچنین در پاسخ به این گلایه فعالان محیط‌زیست محلی مبنی بر این که ارتباط میان او و مدیران زیرمجموعه‌اش با فعالان منطقه قطع شده است، توضیح می‌دهد که سابقه او نشان می‌دهد در هر منطقه‌ای که در عرصه محیط‌زیست کشور حضور داشته، همواره تلاش کرده است که ارتباط مناسبی با فعالان محیط‌زیست و تشکل‌های مردم‌نهاد داشته باشد و از زمان حضورش در استان سمنان نیز با همه فعالان اصلی محیط‌زیست در استان سمنان ارتباط برقرار کرده است و جلسات گوناگونی را با آن‌ها برگزار کرده و همیشه تلاش کرده است که پذیرای کمک‌های آن‌ها برای محیط‌زیست منطقه باشد.
او در پایان می‌گوید: نیت، هدف و راهبرد ما، رفع همه ضعف‌های موجود، برای بهبود شرایط حفاظت از یوزپلنگ و دیگر گونه‌های جانوری است و هر وقت نیاز به بازنگری در سیاست‌های اداره‌کل باشد، این کار را نیز انجام خواهیم داد و این‌طور نیست که چشم‌بسته عمل کنیم یا چشم و گوش خود را بر توصیه‌های فعالان محیط‌زیستی ببندیم. اگرچه برای بهبود وضعیت حفاظت استان، نیازمند توجه بیشتر نهادهای بالادستی برای تامین نیرو و اعتبارات محیط‌زیست استان هستیم.
منبع: دیده‌بان ایران
