رابطه بدون پیشرفت با عربستان سعودی
سفر معاون سیاسی وزارت امور خارجه عربستان به تهران در ادامه مشورتهای دیپلماتیک بین دو کشور و با هدف رایزنی در مورد روابط دوجانبه و تبادل نظر درباره تحولات منطقهای از جمله وضعیت فلسطین اشغالی، لبنان و سوریه، انجام شده است.
به گزارش سایت دیدهبان ایران، قبل از عادیسازی روابط ایران و عربستان، سفارت جمهوری اسلامی ایران در ریاض افتتاح شد، سفارت عربستان هم در تهران افتتاح شد. سپس سفیر از ایران برای ریاض معرفی و همچنین برای عربستان نیز معرفی شد و عملاً روابط از آنجا آغاز شد. اما حرکت دو کشور در توسعه و بهبود روابط و ارائه طرحها و برنامههای اجرایی برای توسعه روابط کمتر دیده شد و در حد برخی از ملاقاتهای بین وزرای خارجه دو کشور محدود شدهبود.
سفیر ایران با تأخیر حدود دو سال، اعتبارنامهاش را تحویل مقامات سعودی داد و ملاقات رسمی با ولیعهد عربستان پیدا کرد و با این ملاقات، تازه زمینههای تحرک سفیر ایران در عربستان آغاز میشود و ملاقاتهایش از رسمیت و پذیرش در سطح خوبی از سوی مقامات عربستان مواجه میشود. اما همچنان تحرکی در روابط بخش اقتصادی و بخش تجاری شاهد نبودیم؛ به غیر از بحث حج و عمره. که آن هم یک امر تاریخی است و نه ایران و نه عربستان نسبت به این امر تاریخی و دینی نمیخواستند، نمیخواهند و حتی نمیتوانند که مانع این امر بشوند، بلکه نیاز به حمایت هر دو طرف است که از تسهیلات لازم اقدام کنند.
اما در سایر رشتهها، به هر حال ایران و عربستان هر دو تولیدکننده و صادرکننده نفت هستند و حضورشان در اوپک نیازمند هماهنگی و همکاری بیشتری است. گاهی نرخ نفت و تولید نفت مشمول اراده دو کشور اساسی یعنی عربستان و یکی هم روسیه در اوپک پلاس است. زیرا نقش هماهنگی دو جانبه و همکاری دو جانبه کمتر دیده میشود. البته درخصوص بحث راهاندازی خطوط هوایی، باید تاکید کرد که به تعدادی که نیاز ملتهای دو کشور است با تأخیر مواجه میشود.
در مورد روابط چندجانبه منطقهای، ایران و عربستان کمتر شاهد علائمی از همکاری و هماهنگی در مسائلی مثل سوریه، لبنان، عراق و فلسطین بودیم. این هماهنگی یا مشهود نیست یا در حداقلترین حالت خودش است. در ابعاد روابط بینالمللی، نقش و حضور قدرتهای بزرگ مثل چین، روسیه، آمریکا، انگلیس، باز هم در حد رایزنی که گهگاهی اتفاق میافتاد شاهد هستیم؛ در حالی که این قدرتهای بزرگ و بهخصوص آمریکا و انگلیس حامی صددرصد اسرائیل در منطقه هستند و اینکه ایران و عربستان نسبت به چنین موضوع حساسی که هم امنیت و هم تمامیت ارضی کشورهای منطقه را تهدید میکند، اندیشه مشترکی کمتری دارند.
مسائلی از این دسته، مستلزم رفتوآمد بیشتر مقامات عربستان و ایران است. مقامات ایران سفرهای متعددی داشتند، اما مقامات عربستان ندرتا به ایران سفر کردند و حالا سفر معاون وزیر خارجه در شرایط حساس منطقه و جهانی مغتنم، اما جوابگوی همه مسائلی که دارد اتفاق میافتد شاید نباشد.
موضوعات متعدد منطقهای و جهانی، وضع توافقاتی که روی موضوع اوکراین دارد صورت میگیرد و آثارش بر کل کشورهای منطقه هم منعکس خواهد شد، نیازمند رایزنیهای بیشتری است.
در مناقشه ایران و اسرائیل، کمتر شاهد هماهنگی و ارائه یک چشمانداز مشترک در بحث حمایتهای مستمری که از سیاستهای نژادپرستانه اسرائیل از سوی آمریکا و انگلیس درحال اتفاق افتادن است، هستیم.
البته که وضعیت لبنان برای هر دو کشور مهم و حساس است، اما یک تفاهمی که از سوی دو کشور که منتهی به حفظ و تقویت امنیت و منافع مردم لبنان باشد، با توجه به گرایشهای برخی از احزاب داخلی لبنان که در جهت منافع مردم لبنان محسوب نمیشوند، دیده نمیشود.
درخصوص سفر اخیر محمد بن سلمان به آمریکا و صحبتهای مهمی که در آنجا مطرح شد، باید تاکید کرد که نیاز بود تا مقامات سعودی مسائلی که مربوط به منطقه و ایران است و از جانب بن سلمان و ترامپ، مطرح شده است را به مسئولین کشورمان ارائه کنند.
* نماینده پیشین ایران در سازمان همکاری اسلامی
