ایران و دیپلماسی پارلمانی در اسلام آباد
نشست سه روزه روسای مجالس کشورهای ایران، پاکستان، چین، افغانستان، روسیه و ترکیه در اسلام آباد، تلاشی است جمعی برای اتکا به نیروهای درونی منطقه در مبارزه با تروریسم. تجربه مبارزه با تروریست های تکفیری در سوریه، الگوی موفقی را از همکاری های موثر پیش روی کشورهای منطقه قرار داده است.
**نشستی برای تقویت همکاری های ضد تروریستی
اختتامیه این اجلاس، با برگزاری دو نشست زیرعناوین «جست و جوی راهبردهای مشترک برای مبارزه با تروریسم در منطقه و نقش پارلمان‌ها» و «شناسایی چشم اندازهای در مسیر رفاه مشترک از طریق افزایش ارتباطات منطقه‌ای» برگزار شد و بیانیه مشترکی نیز بر اساس موضوعات مطرح شده تهیه و از سوی روسای مجالس شرکت‌کننده امضا شد.
روسای مجلس حاضر در این نشست با اعلام رضایت از نتایج و توافقات به دست آمده، بر سر برگزاری دور بعدی این گردهمایی در تهران موافقت کردند.
«علی لاریجانی» رییس مجلس، پس از بازگشت از سفر سه روزه خود به پاکستان با اشاره به سیر صعودی آشفتگی در منطقه، برگزاری چنین نشست هایی با کشورهای منطقه جهت اتخاذ تدبیری جمعی برای مبارزه با تروریسم را ضروری دانست و تصریح کرد: رؤسای مجالس این کشورها نظرات خود را مطرح کردند تا در حوزه برخوردهای امنیتی و ارتباطات اطلاعات و استفاده از تجربه در این سال‌ها به فهم مشترکی دست پیدا کنند.
رئیس مجلس شورای اسلامی ادامه داد: همچنین در خصوص توسعه روابط اقتصادی برای از بین بردن فقر و پیشبرد پروژه‌های بزرگ پیش‌رو مباحثی مطرح شد تا در کل همگرایی بین کشورهای منطقه برای سرمایه گذاری ایجاد شود.
*چرخش از اتکا به غرب به اتکا به خود
برگزاری نشست اخیر در پاکستان با حضور روسای مجالس کشورهای مهم آسیایی که هر یک به نوعی با چالش های گسترش تروریسم در منطقه دست و پنجه نرم می کنند، نکته ای مثبت و حائز توجه در بر دارد و آن اینکه نشانه هایی روشن از ابتکار عمل، اتکا به خود و تلاش برای بهره گیری از نیروهای منطقه ای برای مبارزه با تروریسم در آن دیده می شود.
گویی کشورهای مهم منطقه آسیا به این نتیجه رسیده اند که هیچ نیرویی برای مبارزه با گروه های تکفیری- تروریستی موثرتر و کارآمدتر از مبارزه درون منطقه ای با گروه های افراطی نیست.
تجربه ناموفق غرب در سال ها مبارزه با گروه های تروریستی در منطقه (از 2001 تا کنون) از یک سو و شبهات جدی در نیت این کشورها از حضور در منطقه به بهانه مبارزه با گروه های افراطی، کشورهای منطقه را به فکر اتکا به خود و همکاری های درون منطقه ای برای کارآمدسازی و بومی سازی مبارزه با گروه های افراطی انداخته است.
چنانکه به گفته لاریجانی، از سال 2001 تا امروز که آمریکا مدعی مبارزه با تروریسم در افغانستان بوده، شاهد بودیم نه تنها تروریسم در افغانستان خاتمه نیافت که اشکال مختلف به خود گرفت و توسعه تولید موادمخدر در حضور ناتو به عامل پشتیبان مالی تروریسم بدل شد.
حضور غرب در منطقه به بهانه مبارزه با گروه های تندرو و در واقع برای تامین منافع خود، فقط مربوط به گذشته نیست مبارزه غرب با داعش در سوریه و عراق در سال های گذشته هم شبهاتی جدی به همراه داشت.
چنانکه براساس نوشته «هیلاری کلینتون» در کتاب خاطراتش که در 2017 منتشر شد، آمریکا، خود در ایجاد داعش نقشی موثر و مستقیم ایفا کرده است.
این واقعیت تلخ و همچنین تحولات میدانی سوریه، سرانجام توانست ترکیه را از صف مخالفان جدی دولت قانونی سوریه خارج و موضع این کشور را به ایران و روسیه نزدیک کند؛ کشورهایی که همکاری با یکدیگر و نیروهای ارتش سوریه به منظور مبارزه با گروه های تروریستی را در دستور کار خود قرار داده بودند.
نزدیک شدن ترکیه به ایران و روسیه و تقویت همکاری های اطلاعاتی، امنیتی و نظامی میان تهران، مسکو و آنکارا و همچنین تلاش برای برگزاری مذاکرات رودررو میان نیروهای درگیر در بحران سوریه، نقطه عطف مهمی در شکست مرحله به مرحله تروریست ها ایجاد کرد. تغییر سمت و سوی تحولات سوریه در نتیجه گسترش همکاری های منطقه ای و بومی سازی مبارزه با تروریست ها، الگوی بدیع و موفقی از مقابله با تروریست پیش روی کشورهای منطقه قرار داده است.
حال داعش به عنوان تندروترین و افراطی ترین نسخه گروه های تروریستی درنتیجه همکاری های منطقه ای میان ایران، روسیه و ترکیه در سوریه و عراق شکست خورده است ولی تهدید نضج گیری دوباره گروه های تروریستی به ویژه در کشورهای آسیایی به شدت افزایش یافته است. بسیاری از تحلیلگران شرایط اجتماعی، سیاسی و اقتصادی برخی کشورهای آسیایی را برای لانه گزینی نسل تازه ای از تروریست ها مهیا می دانند.
در چنین شرایطی، لزوم تقویت همکاری های منطقه ای و تعریف راهکارهای پایدار برای مبارزه با تروریسم بیش از پیش احساس می شود. همچنین تقویت همکاری میان کشورهای منطقه در حوزه های مختلف اقتصادی، سیاسی، فرهنگی و ... برای ریشه کن کردن بسترهای شکل گیری و رشد گروه های تروریستی لازم و ضروری است. فقر و توسعه نیافتگی سیاسی و اجتماعی که در میان برخی کشورهای منطقه گسترش دارد، زمینه خوبی برای رشد گروه های تروریستی مهیا می کند. از میان بردن این محرومیت ها، جز از طریق تقویت مناسبات سیاسی، اقتصادی و فرهنگی میان کشورهای منطقه امکان پذیر نیست.
کشورهای منطقه چون روسیه، ترکیه، چین، افغانستان و پاکستان همانند ایران به این جمع بندی رسیده اند که پایدارترین و کارآمدترین راه مقابله با گروه های تروریستی و ایجاد امنیت و ثبات در منطقه، به دست گرفتن ابتکارعمل از سوی خود کشورهای منطقه و اتکا به ظرفیت ها و توانمندی های داخلی و بومی برای مبارزه با افراط گرایی است.
به گفته رییس مجلس، اصل کار نشان می دهد کشورهای منطقه که در گذشته رویکردی به کشورهای بزرگ دنیا داشتند، امروز به سمت درون بازگشته و کشورهای منطقه را محوریت می دانند.
در همین ارتباط همگام سازی فعالیت های ضد تروریستی در قالب همکاری های اطلاعاتی و امنیتی در مورد منابع مالی و فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی اشاعه دهنده افراط گرایی و تروریسم باید در دستور کار کشورهای منطقه قرار گیرد.
تقویت مناسبات میان مجلس کشورهای منطقه از سویی دیگر اسباب همدلی و همکاری میان مجالس، دولت ها و مردم کشورهای منطقه و غلبه بر چالش‌ها و مشکلات موجود به ویژه در عرصه مبارزه با تروریسم را فراهم می کند. این مساله از آن جهت اهمیت دارد که بخش قابل توجهی از مبارزه با افراطی گری در منطقه باید در سطح اجتماع و در میان مردم عادی شکل بگیرد.
برگزاری این گونه نشست های ، از چند جنبه اهمیت دارد. نخست اینکه توجه کشورهای منطقه را از اتکا به غرب برای مبارزه با تروریسم، به سوی نیروها و ظرفیت های درونی منطقه جلب کرده است. دوم اینکه کشورهای منطقه با آگاهی نسبت به اصل لزوم اتکا به خود در مبارزه با افراطی گری، تلاش می کنند با برگزاری نشست های مشترک، به فهم و درکی مشترک از تهدیدات و شیوه های مقابله با آن دست یابند و راهکارهای عملی مبارزه با تروریسم در ابعاد مختلف را به اشتراک بگذارند و مسیر همکاری با یکدیگر را هموار کنند تا به شیوه ای موثر و پایدار برای مبارزه با تروریسم دست یابند. از سویی دیگر برگزاری نشست های اینچنینی زمینه های مبارزه با داعش را در سطح اجتماعی نیز فراهم می کند.
