علت اصلی تخریب خانه‌های دوران زندیه؛ تنگ بودن کوچه‌ها برای عبور دسته‌جات عزاداری بود/ اظهارات ضرغامی مشکل حقوقی دارد
علیرضا صادقی امیری، عضو هیات موسس شورای هماهنگی سازمان‌های غیر دولتی میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی: موضوع بعدی این است که این اظهارات فقط مسائل محیط‌زیستی را تحت تاثیر قرار نمی‌دهد. تصمیمات این چنینی بسیار خطرناک است. آقای ضرغامی بحث انقباض حرایم را مطرح کرد. برای معرفی حریم‌ها به یونسکو یک بار موقع تشکیل پرونده میراث جهانی باید صدها میلیون هزینه شود. بعد از آن است که یونسکو بازبینی می‌کند و می‌پذیرد. بنابراین این هزینه کرد از سرمایه ملی را باید در نظر گرفت. این اتفاق سال ۸۳-۸۴ رخ داده است
به گزارش سایت دیده بان ایران؛ سفر عزت‌الله ضرغامی، وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی به استان فارس و اظهارات او با اعتراض گسترده‌ای همراه بود. احتمال تخریب بخش‌هایی از بافت تاریخی شیراز، به خطر افتادن حریم میراث جهانی پاسارگاد، تبعات حفر چاه‌های بیشتر در بحران آبی و مشکلات محیط‌زیستی، شکل‌گیری بین‌الحرمین به قیمت از بین رفتن خانه‌های تاریخی مجموعه نگرانی‌هایی ست که بعد از ضرغامی شدت گرفت.
بنابر گزارش دیده بان ایران؛ علیرضا صادقی امیری، عضو هیات موسس شورای هماهنگی سازمان‌های غیر دولتی میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی در مورد اظهارات اخیر عزت‌الله ضرغامی، وزیر میراث فرهنگی در خصوص پاسارگاد و طرح بین الحرمین به امتداد گفت: «اظهارات آقای ضرغامی در چند حوزه از جمله حقوقی، سیستماتیک و محیط‌زیستی ایراد دارد. مشکل حقوقی این اظهارات این است که آقای عزت‌الله ضرغامی وزیر میراث فرهنگی و گردشگری و صنایع دستی ست یعنی در کنار این که باور داریم همه دستگاه‌ها باید با هم تعامل داشته‌باشند اما اولویت هر مدیر و مسوول و وزیری باید اولویت‌های سازمانی باشد. بنابراین حتی اگر قرار هم هست اتفاقی بیافتد که در منافی سودمندی سازمان‌های دیگر باشد، باید آقای ضرغامی به عنوان وزیر میراث فرهنگی صحبت کند. ایشان به جای وزیر کشاورزی صحبت کرده‌است. دغدغه‌ای که ممکن است یک وزیر جهادکشاورزی داشته‌باشد ما از زبان وزیر میراث فرهنگی می‌شنویم. این ایراد اول و بسیار مهم است.»
ضرغامی ادامه داد: «موضوع بعدی این است که این اظهارات فقط مسائل محیط‌زیستی را تحت تاثیر قرار نمی‌دهد. تصمیمات این چنینی بسیار خطرناک است. آقای ضرغامی بحث انقباض حرایم را مطرح کرد. برای معرفی حریم‌ها به یونسکو یک بار موقع تشکیل پرونده میراث جهانی باید صدها میلیون هزینه شود. بعد از آن است که یونسکو بازبینی می‌کند و می‌پذیرد. بنابراین این هزینه کرد از سرمایه ملی را باید در نظر گرفت. این اتفاق سال ۸۳-۸۴ رخ داده است. دوباره بین سال‌های ۹۰ تا ۹۳ هم اصلاحیه‌ای در این خصوص داشتیم که آن هم مشمول هزینه‌های بسیاری بود. عملا الان در حریم درجه یک پاسارگاد که تنها مجموعه در ایران است که یک بار به دلیل باغ ها و یک بار به دلیل بناهایی که دارد دوبار ثبت جهانی شده‌است، ساخت و ساز وجود دارد. چون این ساخت و سازها عطف به ماسبق بوده نه یونسکو و نه میراث فرهنگی ایرادی به آن نگرفته‌اند»
صادقی امیری افزود: «این که امروز بگوییم در حریم درجه یک یعنی دیوار به دیوار بنا سیاست‌های انقباضی پیش بگیریم و حریم را تنگ‌تر کنیم، بسیار خطرناک و آسیب‌رسان است. آقای ضرغامی نه تنها نباید از انقباض حرایم صحبت کند بلکه باید از انبساط حرایم بگوید. باید حرایم این آثار تاریخی را بزرگتر کنیم ولو این که مشمول هزینه شود.»
*ماموریت سازمانی ضرغامی این نیست به خاطر رفع دغدغه مردم به میراث فرهنگی آسیب بزند
این فعال حوزه میراث فرهنگی در مورد ساخت و ساز در حریم میراث فرهنگی نیز توضیح داد: «آیا آقای ضرغامی می‌خواهد مردم محور باشد یا نشان دهد که پای دردودل مردم نشستیم و دیدار چهره به چهره داریم؟ عالی؛ دست‌شان هم درد نکند. یک مدیر باید این کار را بکند اما نمی‌تواند و ماموریت سازمانی این اجازه را به آقای ضرغامی نمی‌دهد که به خاطر رفع دغدغه مردم به میراث جهانی و ملی آسیب بزنی. نهایتا با چنین طرح‌هایی ۲۰۰ خانوار منتفع می‌شوند اما جواب ۸۰ میلیون ایرانی را چه می‌دهند. البته که این آثار جهانی ست و ثبت جهانی هم شده‌است و باید در این حوزه هم پاسخگو بود. آقای ضرغامی اعلام کرده که به دلیل قوانین دست و پا گیر نمی‌شود در این منطقه ساختمان بلند ساخت. بله درست است اما یونسکو و کمیته فنی زیر مجموعه شورایعالی شهرسازی و معماری اجازه داده که تا ۵ و نیم متر مرتفع‌سازی صورت گیرد. مگر این منطقه چقدر جمعیت دارد؟ تراکم جمعیت نسبت به فضا آنچنان نیست که نیاز به این مرتفع‌سازی باشد. در بهترین حالت هر کس ۳۰۰-۴۰۰ متر زمین آزاد دارد و می‌تواند با تراکم ۶۰ درصدی می‌تواند به راحتی ویلا بسازد. چه نیازی است که مرتفع‌سازی صورت گیرد تا آن بلایی که سر نقش رستم یا ارگ زند آوردند، تکرار شود. این گونه تصمیمات حتی تبعات امنیتی دارد. من شاهد بودم که کسی با مرتفع سازی تخلف کرده، میراث به موضوع ورود کرده و بعد یک هفته و دو هفته آنجا شورش شده‌بود.»
صادقی امیری در مورد موضوع حفر چاه برای رونق گرفتن کشاورزی که ضرغامی در خلال صحبت هایش به آن اشاره کرده بود نیز گفت: «مورد بعدی حفر چاه است. ما در ایران با بحران تنش آبی مواجه هستیم. بدترین استان‌ها در این حوزه اصفهان و بعد فارس است. همچنین بزرگترین فروچاله‌ها را بعد از کبودرآهنگ در استهبان و مرودشت و اطراف این منطقه شاهد هستیم. در دل دشت مرودشت نقش رستم، نقش رجب و تخت جمشید است و در دل دشت مرغاب پاسارگاد و آثار دیگر را داریم. همه این‌ها دچار فروچاله و فرونشست شده‌اند. علت این است که در این منطقه نه تنها چاه‌های مجاز بلکه چاه‌های غیرمجاز هم بسیار است. امروز عمق برخی چاه‌ها به بیش از ۱۵۰ متر رسیده‌است. عملا از لایه آبروفتی زمین هم گذشته است و به قسمتی که برای بالانس لایه آبروفتی هست، رسیده‌است.»
او ادامه داد: «پاسارگاد با همین چاه‌های مجاز و غیرمجاز در معرض خطر و تنش آبی است. در تابستان آنقدر آب کم می‌شود که تلمبه‌ها به کف می‌رسند و گاهی گل و لای بالا می‌آورند. حالا تصور کنید چاه‌های جدید حفر شود. خواه ناخواه تا ۵ سال دیگر فروچاله‌های عظیم‌تری خواهیم داشت. اتفاقی که برای سد سیوند افتاد هم مشابه همین بود که با آن هم هزینه و تبعات آبگیری شد امروز پشت آن آب مرده‌است. در واقع چیزی حدود ۳ تا ۴ متر که لجن و حالت مرداب است.»
*تحصن کردیم، تهدید شدیم
دیگر جنجال میراث فرهنگی در این منطقه مربوط به محلی موسوم به بین‌الحرمین است که فعالان حوزه میراث فرهنگی به آن اعتراض دارند و وزیر جدید در این حوزه تفاهم نامه‌ای امضا کرده‌است. این کنشگر میراث فرهنگ در این خصوص توضیح داد: «داستان ساخت بین‌الحرمین بسیار طولانی ست که دچار تبعات امنیتی هم شده‌است. از حرم شاه چراغ تا سید علا‌الدین حسین یکی از غنی‌ترین بافت‌های تاریخی فارس و کشور است. از معدود مکان‌هایی که در آن خانه‌های دوران زندیه وجود دارد. شاید در یک محله ۲۰ خانه زندیه را کنار هم می بینید. علت اصلی تخریب‌ها در این منطقه این بود که چون در محرم بین این دو حرم مراسم سینه‌زنی و عزاداری انجام می‌شود و کوچه و پس کوچه‌ها تنگ است شرایطی برای راحتی دسته‌جات فراهم کنیم.»
عضو هیات موسس شورای هماهنگی سازمان‌های غیر دولتی میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی همچنین ادامه داد: «موضوع غیرکارشناسی دیگر خواناسازی بود. این حرف مسخره‌ای بود چون خود بنا اصالت داشته و نهایت باید تعارضات عمومی مثل تاریک بودن معبر، کثیف بودن معبر، جمع‌آوری معتادان متهاجر و … حل می‌شده نه این که کل خانه تاریخی را از بین ببرید پوستر و بنر بزنید که خانه‌سازی کردیم. به این بهانه ده‌ها اثر تاریخی از بین رفت. تشکل‌ها بارها تحصن کردند، بیانیه دادند، مورد ضرب و شتم قرار گرفتند،تهدید شدند و به زندان افتادند. بالاخره با این تلاش‌ها این روند متوقف شد اما الان آقای ضرغامی به بهانه گسترش گردشگری مذهبی همان رویه را در پیش گرفته‌است.»
صادقی امیری در مورد پیش‌بینیش از وضعیت میراث فرهنگی در دوران وزارت ضرغامی نیز گفت: «شک نکنید. در مورد بین‌الحرمین شکی ندارم که اتفاقات خوبی در راه نیست. تا امروز بهانه‌شان این بود وزارت میراث موافق نیست و … الان اما شاهد عقد تفاهم‌نامه در این حوزه هستیم. وزیر میراث رفته و تفاهم‌نامه امضا کرده تا در راستای گسترش گردشگری مذهبی گام بردارد اما در واقع چراغ سبزی برای خراب شدن همه آثار تاریخی این منطقه است. یک موضوعی مدتی در شیراز باب شده‌بود و از تخریب برخی خانه‌ها خبر می‌دادند. از شب قبل می‌رفتند در و پنجره و سقف و … را می‌آوردند و می‌فروختند. حتی برخی که ادعای حفاظت از میراث فرهنگی را داشتند با همین معامله‌ها چندین سال پیش ۷۰۰-۸۰۰ میلیون سود کردند. مثلا انگشت می‌گذاشتند روی خانه‌های منطقه الف و همه توجه‌ها به خانه الف جلب می‌شد بعد می‌رفتند خانه‌های منطقه ب را خراب می‌کردند. پیش‌بینی می‌کنم وضعیت میراث فرهنگی بدتر خواهد شد.»
او در پایان تاکید کرد: «در منطقه پاسارگاد چون کار و شغل چندانی ندارد به دنبال بهانه می‌گردند تا چاه حفر کنند و کشاورزی راه بیندازند. حالا فکر کنید که وزیر میراث فرهنگی از حفر چاه بگوید. فعالان میراث فرهنگی استان فارس بارها به گوش مدیران رسانده‌اند که اگر گردشگری را در منطقه رونق دهید از اروپا می‌شود آب معدنی خرید تا زمین آبیاری کرد. ثروت ما در میراث فرهنگی ست نه کشاورزی آن هم در شرایطی که با فرونشست جدی زمین مواجه هستیم و ترک‌ها به مجموعه‌های تاریخی رسیده‌است. چند سال دیگر آرامگاه فرو می‌ریزد. سنگ‌های آرامگاه کمبوجیه و کوروش بین ۸ تا ۱۰ تن است و کوچک‌ترین ترکی باعث از هم پاشیدگی آنها می‌شود. بعد هم می‌گویند مردم زیاد آب مصرف کردند که این اتفاق افتاده‌است.»
