سرنوشت یک خیابان با اسامی سیاسی در تهران/ چگونه «وزرا» به «سید حسن نصرالله» تبدیل شد؟
خیابانی که احتمال دارد مصر را به ایران گره بزند، به لبنان رسید. با پلاک‌کوبی نام «سید حسن نصرالله» به جای «خالد اسلامبولی» شاید فصل جدیدی در ارتباط ایران و مصر باز شود. البته این خیابان پیش و پس از انقلاب، اسامی مختلفی را روی زبان مردم یا به صورت رسمی به خود دیده است که برخی از آن‌ها با حیات سیاسی و روابط خارجی کشور گره خورده‌اند. جالب این است که این خیابان هرگز نام رسمی «وزرا» را نداشته است.
دیده‌بان ایران؛ پریسا هاشمی: تهران – تابستان ۱۴۰۴، خیابانی که مردم تهران آن را همچنان «وزرا» می‌نامند، حالا وارد مرحله تازه‌ای از حیات سیاسی خود شده است. خیابان خالد اسلامبولی (قاتل انور سادات) که از سال‌های ابتدایی پس از انقلاب اسلامی، به‌دلیل مواضع ضداسرائیلی در متن سیاست خارجی ایران قرار گرفت، در ۲۴ تیرماه ۱۴۰۴ رسماً به نام «شهید سید حسن نصرالله»، دبیرکل پیشین حزب‌الله لبنان، نامگذاری شد.
خاطره‌ای قدیمی از «پارک» و «تلویزیون»
بنابر گزارش دیده بان ایران این خیابان پیش از انقلاب با نام «پارک» شناخته می‌شد، آن‌هم به دلیل وجود پارک ساعی که در آن بود و پارک ساعی هم یکی از بوستان‌های مدرن پیش از انقلاب محسوب می‌شود. مردم اسامی دیگری هم روی خیابان وزرا گذاشته بودند. این خیابان در شمال به آرژانتین و الوند می‌رسد. پیش از انقلاب به دلیل آن که برای رسیدن به صدا و سیما و خیابان الوند از این خیابان رد می‌شدند، حتی به خیابان تلویزیون هم معروف شد.
جالب این است که این خیابان هرگز به صورت رسمی «وزرا» نامگذاری نشده است. اما پیش از انقلاب به دلیل آن که به نوعی بالاشهر محسوب می‌شد و چند وزیر مانند سیدجواد شهرستانی، وزیر راه و ترابری (و مدتی شهردار تهران) پیش از انقلاب در آن زندگی می‌کردند به نام خیابان وزرا معروف شد و این نام آن‌قدر مشهور شد که تا امروز هم باقی مانده است. مشاوران املاک پیش از انقلاب این نام را بر این خیابان گذاشتند و در تبلغاتشان برای فروش یا اجاره خانه می‌گفتند: «اینجا خیابان وزرای مملکت است» و این نام ماندگار شد.
نامی که سیاست را قفل کرد
در سال‌های نخستین پس از انقلاب، این خیابان بدون نام رسمی باقی نماند. در واکنشی سیاسی به اقدامات مصر در منطقه، به ویژه پس از توافق کمپ دیوید، پناه دادن مصر به محمدرضا شاه پهلوی و اتحاد قاهره با صدام در جنگ تحمیلی، جمهوری اسلامی نام این خیابان را به خالد اسلامبولی، افسر مصری و قاتل انور سادات، تغییر داد. اما این اقدام پیامدهای دیپلماتیک خاص خود را داشت؛ چرا که مصر در تمام سال‌های بعدی، تغییر نام این خیابان را به‌عنوان یکی از شروط از سرگیری روابط دیپلماتیک با ایران اعلام کرد.
تلاشی ناکام برای تنش‌زدایی
آذر ۱۳۸۲ حسنی مبارک، رئیس‌جمهور مصر و محمد خاتمی، رئیس جمهور ایران در حاشیه نشست جهانی «جامعه اطلاعاتی» در ژنو دیدار باهم ملاقات کردند. این دیدار از آنجایی مهم بود که روابط ایران و مصر دو دهه تیره و تار بود و این اولین ملاقات دو مقام بلندپایه دو کشور بود که پس از انقلاب اسلامی صورت می‌گرفت. ۱۶ دی ۱۳۸۲ حمیدرضا آصفی، سخنگوی وقت وزارت امور خارجه به شورای شهر تهران رفته و درباره درخواست تغییر نام خیابان خالد اسلامبولی اعلام کرد: «تغییر نام این خیابان براساس فضای جدیدی که میان ایران و مصر ایجاد شده، صورت گرفته است. این تصمیم گامی در مسیر اصل تنش‌زدایی و اعتمادسازی میان کشورهای جهان به‌ویژه کشورهای اسلامی است که براساس عزت، حکمت و مصلحت جمهوری اسلامی ایران گرفته شد. در نهایت شورای اسلامی شهر تهران نام «شهید خالد اسلامبولی» را به خیابان «انتفاضه» تغییر داد.»
اما محمود احمدی‌نژاد که شهردار آن زمان تهران بود هرگز به این تغییر نام تن نداد و نام خالد اسلامبولی همچنان تا دوره ریاست جمهوری ابراهیم رئیسی بر این خیابان ماند. در دوره رئیسی ارتباط با مصر دوباره بر سر زبان‌ها افتاد و شورای شهر دوره ششم که حامی کامل ابراهیم رئیسی بود تصمیم گرفت که نام خالد اسلامبولی تغییر کند به همین سبب و در نهایت ۲۵ خرداد ۱۴۰۴ و در دوره ریاست جمهوری مسعود پزشکیان و پس از دیدارها وی با عبدالفتاح السیسی، رئیس‌جمهور مصر، با تصویب شورای شهر تهران این خیابان به نام سیدحسن نصرالله تغییر پیدا کرد.
بازگشت سیاست به تابلوهای خیابان
با روی کار آمدن دولت سیزدهم و ریاست‌جمهوری ابراهیم رئیسی، بحث رابطه با مصر دوباره وارد عرصه عمومی شد. شورای ششم شهر تهران که ترکیبی کاملاً همسو با دولت داشت، بار دیگر به ماجرای قدیمی این خیابان ورود کرد. این‌بار اما تصمیم بر آن شد که خیابان نه به یک نام بی‌طرف چون «انتفاضه»، بلکه به نام «سید حسن نصرالله» تغییر کند. در ۲۴ تیر ۱۴۰۴، مراسم رسمی نامگذاری خیابان خالد اسلامبولی به «شهید سید حسن نصرالله» با حضور جمعی از مسئولان شهری و کشوری در منطقه ۶ تهران برگزار شد. این تصمیم در حالی گرفته شد که روابط ایران و مصر هنوز به صورت رسمی برقرار نشده و تحلیل‌گران آن را گامی سیاسی با پیام‌های منطقه‌ای می‌دانند.
مردمی که همچنان می‌گویند «وزرا»
با وجود همه این تغییرات، مردم تهران هنوز این خیابان را با نام غیررسمی اما تاریخی «وزرا» می‌شناسند. نامی که از دهه‌ها پیش، توسط مشاوران املاک در تبلیغات برای خانه‌هایی که در آن زندگی وزرا جریان داشت، رواج یافت: «خانه در خیابان وزرای مملکت!» این نام، برخلاف تمام تابلوهای رسمی، در ذهن و زبان مردم باقی مانده است.
منبع: دیده‌بان ایران
