بودجه ریزی مشارکتی به چه معناست؟

دیده بان ایران: فواد نوری :اخیرا محسن مهرعلیزاده از کاندیداهای تصدی گری شهرداری تهران به اعلام برنامه های خود در فضای مجازی اقدام کرده است. موردی که در اثنای برنامه های وی به آن اشاره شده است مسئله "بودجه ریزی مشارکتی" است.

  "بودجه ریزی مشارکتی" اگرچه مفهومی است که به گوش متخصصین اقتصاد وجامعه شناسی آشناست و یک شیوه مترقی در مدیریت کلان را یادآور می شود اما شاید در نگاه اول برای عموم شهروندان ملموس نباشد. اما بودجه ریزی مشارکتی به چه معناست؟ 

تقریبا از حدود دهه ۹۰ میلادی مسئله تصمیم گیری متمرکز به دلایل مختلف در سطح کشورهای توسعه یافته به فراموشی سپرده شده است. 

تصمیم گیری متمرکز که در آن بخشی از جامعه برای بخش دیگری تصمیم گیری می کند عموماً به نفع مراکز قدرت است و در یک کلام اینکه آن‌چه که مردم می‌خواهند، آن چیزی نیست که دیوان‌سالاران به آن‌ها می‌دهند و الزاماً آن چیزی نیست که آن‌ها نیازدارند.

برای حل این مسئله و افزایش سطح کارآیی، شیوه های واگذاری تصمیم گیری ها به دولت های محلی در کشورهای پیشرفته پیگیری شده است از جمله این روش ها می توان به دولت های محلی که شهرداری ها هستند اشاره کرد که در کشورهای توسعه یافته(کشورهای اسکاندیناوی) یا حتی در حال توسعه مانند برزیل بخشی از وظایف دولت را برعهده دارند. 

در مدل تصمیم گیری مشارکتی دیگر شاهد تصمیم گیری متمرکز نخواهیم بود بلکه تصمیم گیری های یک محله یا منطقه، به مردم همان محله و منطقه واگذار خواهد شد و دیگر از خارج از این محدوده، کسی برای آنها تصمیم نخواهد گرفت. در مسئله خاص بودجه ریزی مشارکتی هم این مردم یک محل هستند که اولویت های هزینه ای خود را مشخص می کنند و با توجه به شناخت نزدیک تر آنها با مشکلات عموما در تعیین اولویت های هزینه ای بهتر از حتی نخبگانی تصمیم گیری می کنند که در خارج از محدودهِ مشکلات عزم حل آنها را کرده اند. چنین روندی در بودجه ریزی مشارکتی فواید ذیل را دربر خواهد داشت:

 1) افزایش مشارکت اجتماعی 

2) افزایش مسئولیّت‌پذیری 

3) افزایش کارایی 

4) افزایش عدالت 

5) افزایش کیفیّت خدمات شهری 

6) افزایش نظارت مردمی و دموکراسی 

7) افزایش ثبات در تأمین منابع مالی 

اما در کشور ما علی رغم آنکه بخش زیادی از زیر ساخت های مورد نیاز برای تحقق چنین روندی پیش بینی شده است تاکنون در اجرای کامل آن توفیقی حاصل نشده است.

تشکیل هیئت امنای محلات مختلف، شورایاری ها و شورای شهرهای مختلف می تواند به شکل گیری کامل بودجه ریزی مشارکتی کمک نماید.

در این روش دیگر شهرداری تهران نقش تسهیل گری را برعهده خواهد داشت و عملا حل مشکلات و تصمیم گیری در رابطه با اولویت های حل آنها به خود مردم واگذار خواهد شد.

در نهایت آنکه اگرچه محسن مهرعلیزاده مسئله بودجه ریزی مشارکتی را برای اداره شهر تهران پیشنهاد داده اما امید است که هر شخصی که به تصدی گری شهرداری تهران نائل شود اجرای چنین برنامه هایی می تواند به رشد سرمایه اجتماعی شهرداری تهران کمک شایانی نماید.