پنهانکاری دولت پزشکیان در افزایش قیمت بنزین/ مردم بازهم نامحرم تصمیمات سوختی/ مجلسیها هم تا لحظه آخر در جریان قرار نگرفتند
براساس گزارش خبرنگار دیدهبان ایران؛ با وجود این که مقامات دولت پزشکیان در ماههای اخیر هرگونه برنامهریزی برای «تغییر سهمیهها» یا «افزایش قیمت بنزین» را انکار میکردند، اما مرور اظهارات مسئولان دستگاه اجرایی و تطیبق آن با سخنان نمایندگان مجلس و همچنین بررسی تاریخهای تصویب مصوبات هیأت وزیران در زمینه «اصلاح قیمت سوخت»، نشان میدهد که برنامه گرانی بنزین حداقل از شهریورماه امسال در دولت قطعی شده بود، بدون آن که دولتیها در این زمینه مردم یا حتی نمایندگان مجلس را در جریان قرار دهند. مقامات دولت تا پیش از آن که در تاریخ ۴ آذر، خبر رسمی افزایش قیمت بنزین کارتهای آزاد جایگاههای سوخت اعلام شود، در تمام مصاحبههای خود در ماههای مهر و آبان، تأکید داشتند که «تا پایان امسال، تغییری در وضعیت بنزین و سهمیههای آن رخ نخواهد داد.» امروز اما مشخص شده است که از ۱۵ آذرماه بنزین گران خواهد شد، آن هم در شرایطی که دولت در اجرای این طرح مهم، شفاف عمل نکرده است و عملاً شهروندان را در یکی از حساسترین تصمیمهای اقتصادی خود که بر معیشت همه آنها تأثیر میگذارد، نامحرم دانسته است.
دیدهبان ایران؛ محمدحسین خودکار: اگرچه مسئولان دولت پزشکیان و بهویژه شخص رئیسجمهور، از همان ابتدای روی کار آمدن دولت در شهریور ۱۴۰۳، بارها از لزوم اصلاح قیمت بنزین سخن گفته بودند، اما مرور سخنان مقامات دستگاه اجرایی در ماههای اخیر نشان میدهد که دولتیها در یکی دو ماه گذشته و البته قبل از آن، بارها تأکید کرده بودند که «فعلاً هیچ برنامهای برای افزایش قیمت بنزین یا تغییر سهمیههای آن وجود ندارد.» با این حال، روز سهشنبه ۴ آذر در خبری رسمی اعلام شد که «دولت براساس تصویبنامه هیأت وزیران تصمیم گرفته است که بنزین سهمیهای را محدود به دو نرخ کند و نرخ سوم را ۵۰۰۰ تومان در نظر گرفته است.» طبق این تصمیم، قرار است ماهانه ۶۰ لیتر بنزین ۱۵۰۰ تومانی و ۱۰۰ لیتر بنزین ۳۰۰۰ تومانی برای خودروهای شخصی اختصاص یابد و از ۱۵ آذر، نرخ بنزین آزاد جایگاههای سوخت، ۵۰۰۰ تومان خواهد شد.
افزایش قیمت بنزین آزاد در تاریخ ۱۴ آبان به تصویب هیأت دولت رسید و قبل از آن هم در تاریخ ۲۷ شهریور، هیأت وزیران مصوبهای درباره راهکارهای اصلاح نرخ سوخت را تصویب کرده بود. با این حال، روز ۱۳ آبان، فاطمه مهاجرانی، سخنگوی دولت در جمع خبرنگاران اعلام کرد که «دولت هیچ قصدی برای تغییر قیمت بنزین سهمیهای، چه ۱۵۰۰ تومانی و چه ۳۰۰۰ تومانی ندارد؛ یعنی بنزینی که بهعنوان سهمیه برای افراد در نظر گرفته شده است، همچنان با همین قیمتها عرضه خواهد شد.» چند روز بعد یعنی در تاریخ ۱۹ آبان نیز محسن پاکنژاد، وزیر نفت خاطرنشان کرد که «فعلاً برنامهای برای تغییر در میزان سهمیهها و قیمت سهیمه سوخت در کارتهای شخصی وجود ندارد. در مورد سایر بخشها نیز موضوعات در دست بررسی است.» با این حال، یقیناً مسئولان دولت در زمانی که این اظهارات را مطرح میکردند، خبر داشتند که مصوباتی در زمینه افزایش قیمت بنزین در هیأت وزیران به تصویب رسیده است.
اما روز ۲۱ آبان وقتی فاطمه مهاجرانی، سخنگوی دولت مجدداً در جمع خبرنگاران حاضر شد، تأکید کرد که «تا پایان سال ۱۴۰۴، قیمت بنزین سهیمهای تغییر نخواهد کرد. همانطور که قبلاً هم تأکید کردهام، سهمیه اول و دوم یعنی ۶۰ لیتر و ۱۰۰ لیتر با همان قیمت قبلی سر جای خود باقی است.» او در همان جلسه در پاسخ به پرسش خبرنگاری درباره این که آیا قیمت بنزین در سال آینده تغییر میکند یا خیر، توضیح داد که «در این زمینه باید از دستگاههای مربوطه سؤال شود، اما آنچه من بهعنوان سخنگوی دولت منتقل میکنم، همان است که اعلام شده است؛ یعنی تا پایان امسال تغییری در نرخ اعمال نخواهد شد. بنابراین، موضوع مربوط به سال آینده است و زمان اجرای آن نیز متعاقباً اعلام خواهد شد.» اما برخلاف این اظهارات مهاجرانی، قرار است قیمت بنزین آزاد از ۱۵ آذر از ۳۰۰۰ تومان به ۵۰۰۰ هزار تومان افزایش یابد.
در حال حاضر که هنوز مصوبه جدید دولت به اجرا درنیامده است، ماهانه ۶۰ لیتر بنزین ۱۵۰۰ تومانی به خودروهای شخصی اختصاص مییابد و اگر دارنده یک خودروی شخصی بخواهد که بیش از این مقدار بنزین بزند، باید از کارتهای آزاد جایگاه سوخت استفاده کند که قیمت آن فعلاً لیتری ۳۰۰۰ تومان است. به عبارت دیگر، تا امروز خبری از عرضه سهمیه دوم یعنی ۱۰۰ لیتر بنزین ۳۰۰۰ هزار تومانی نبوده و این برای اولین بار است که علاوه بر سهمیه اول، قرار است سهمیه دوم نیز به خودروهای شخصی اختصاص یابد. یعنی دولت با مصوبه جدید خود، نرخ بنزین آزاد را از ۳۰۰۰ تومان به ۵۰۰۰ تومان افزایش داده است و اساساً بنزین ۳۰۰۰ تومانی تا امروز بنزین سهمیهای محسوب نمیشد. به همین دلیل، میتوان گفت که هم سخنان دولتیها درباره این که نرخ بنزین سهمیهای تغییر نکرده است، چندان دقیق نیست و هم با این مصوبه، اظهارات مسئولان دستگاه اجرایی درباره این که تا پایان سال جاری، تغییری در قیمت بنزین رخ نمیدهد، نقض شده است.
تصویبنامه هیأت وزیران در شهریورماه که مقامات دولت آن را تکذیب کردند
مصوبه جدید دولت در حالی از تاریخ ۴ آذر خبری شده است که رسانهها از نیمههای مهرماه، زمزمههای جدی افزایش قیمت بنزین را گزارش کرده بودند. از جمله این که روز ۱۹ مهر، اسنادی در برخی رسانهها منتشر شد مبنی بر این که «دولت براساس مصوبهای که ۲۷ شهریور در هیأت وزیران به تصویب رسیده و ۱۳ مهرماه ابلاغ کرده است، قصد دارد که قیمت بنزین خارج از سهمیه را افزایش دهد.» در این مصوبه بر اعمال سقف سهمیه برای دریافت بنزین و چند نرخی شدن آن، یعنی در نظر گرفتن قیمت بیشتر برای بنزین در مصارف بالاتر از سهمیه، تأکید شده بود. در این مصوبه همچنین مقرر شده بود که هزینه حمل بنزین و حقالعمل جایگاههای سوخت را مردم بپردازند. در بخشی دیگری از این مصوبه نیز آمده بود که «قیمت بنزین باید هر سال متناسب با تورم گران شود.»
بعد از انتشار مصوبه دولت درباره افزایش قیمت بنزین در برخی رسانههای داخلی، روز ۲۰ مهرماه، رضا سپهوند، دبیر کمیسیون انرژی مجلس در گفتوگویی با دیدهبان ایران ضمن تأیید تصویب چنین مصوبهای در هیأت وزیران، تأکید کرد که «مصوبه اخیر دولت درباره افزایش قیمت بنزین هنوز به مجلس ارائه نشده است و هرگونه تصمیمی درباره این مسأله، زمانی قابل اجرا خواهد بود که دولت موضوع افزایش قیمت بنزین را یا در قالب لایحه بودجه یا در قالب یک لایحه جداگانه به مجلس بیاورد و به تصویب برساند. با توجه به این که سوخت، کالایی است که مورد مصرف عموم مردم است، دولت نمیتواند بهتنهایی درباره قیمت آن تصمیم بگیرد و افزایش نرخ آن یا باید در مجلس به تصویب برسد یا مانند مرتبه قبل، در جلسه سران قوا در این زمینه تصمیمگیری شود.»
اما با وجود این اظهارات صریح دبیر کمیسیون انرژی مجلس و علیرغم این که رسانهها براساس مستندات دریافتی خود یعنی تصاویری از تصویبنامه هیأت وزیران درباره اصلاح نرخ سوخت، تأکید داشتند که دولت قصد دارد قیمت بنزین را افزایش دهد، مقامات دستگاه اجرایی در آن ایام بهشدت برنامه دولت برای اصلاح قیمت بنزین را تکذیب میکردند. از جمله این که علی احمدنیا، رئیس امور اطلاعرسانی دولت روز ۱۹ مهر در توئیتر نوشت که «برخی رسانهها مدعی افزایش قیمت بنزین شدهاند. شورای اطلاعرسانی دولت ضمن تکذیب این ادعا، اعلام میکند که دولت برنامهای برای افزایش نرخ بنزین ندارد.» روز ۲۲ مهرماه نیز سید محمدمهدی طباطبایی، معاون ارتباطات و اطلاعرسانی دفتر رئیسجمهور نهتنها احتمال اصلاح نرخ سوخت در سال جاری را رد کرد، بلکه تأکید داشت که «افزایش قیمت بنزین طبق دستور رئیسجمهور زمانی انجام میشود که نظر مردم جلب شده باشد.»
روز ۳۰ مهرماه نیز سید کامل تقوینژاد، دبیر هیأت دولت در جمع خبرنگاران در پاسخ به این پرسش که دولت مصوبهای درباره افزایش قیمت بنزین داشته است یا خیر، توضیح داد که «در کارگروههای تخصصی دولت درباره افزایش قیمت بنزین و همچنین تغییر سهمیهها کار کارشناسی انجام شده است، ولی هیچیک از طرحها حتی در دولت مطرح یا تصویب نشده است.» نکته جالب این که روز ۳ آبان، سید اسماعیل حسینی، سخنگوی کمیسیون انرژی مجلس، موضوع افزایش قیمت بنزین را کاملاً در اختیار هیأت دولت دانست و گفت که «قانون قبلاً این اختیار را به دولت داده است که با توجه به شرایط اگر بخواهند اصلاحی در قیمت حاملهای انرژی انجام دهد، چنین اختیاری داشته باشند، اما این که دولت بخواهد این کار را انجام بدهد یا ندهد، این دست دولت و تابع شرایط است، اما اصلاً بحث افزایش قیمت بنزین در مجلس مطرح نیست.»
مسئولان دولت حتی در آبانماه هم درباره افزایش قیمت بنزین شفاف نبودند
در میانه آبانماه که مقامات دولت همچنان برنامه دستگاه اجرایی برای افزایش قیمت بنزین را تکذیب میکردند، هر از گاهی، خبرهایی از مجلس میرسید یا گزارشهایی در رسانهها منتشر میشد مبنی بر این که دولت قصد دارد در آینده نزدیک چنین کاری را انجام دهد. از جمله این که روز ۱۴ آبان، ابراهیم رضایی، سخنگوی کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی در تذکری در صحن علنی مجلس تأکید کرد که «اخیراً زمزمههایی مبنی بر گرانی بنزین در کشور به گوش میرسد؛ بهویژه در رابطه با نوع اجرای آن که میتواند خیلی برای کشور خطرناک باشد. مجلس در جریان این موضوع نیست و ما نگران هستیم. این موضوع بهجهت اهمیت برای کشور، نیازمند دقت است تا برخی از فجایع گذشته رخ ندهد.»
دو روز بعد یعنی در روز ۱۶ آبان نیز حسین صمصامی، عضو کمیسیون اقتصادی مجلس، تقریباً حدود سه هفته قبل از این که خبر سهنرخی شدن بنزین بهصورت رسمی اعلام شود، جزئیات مصوبه دولت در این زمینه را افشا کرد و در کانال تلگرامی خود نوشت که «بنزین سهنرخی شامل ۱۵۰۰، ۳۰۰۰ و ۵۰۰۰ تومانی در دولت تصویب شده است. خوب است دولت محترم بفرماید اگر چند نرخی بودن، عامل رانت و فساد است، چرا مدام نرخ اضافه میکند؟!» نکته قابل توجه این که روز ۱۴ آبان یعنی دقیقاً در همان روزی که مصوبه جدید دولت درباره سهنرخی شدن قیمت بنزین به تصویب هیأت وزیران رسید، محمدجعفر قائمپناه، معاون اجرایی رئیسجمهور در جمع خبرنگاران حاضر شد و گفت که «برای بنزین هنوز تصمیم قطعی اتخاذ نشده است، ولی اگر مثلاً بخواهیم اقدامی انجام دهیم، اول درباره کارتهای دولتی و ماشینهای دولتی اقدام میشود، اما هنوز تصمیم قطعی گرفته نشده است.»
اما با وجود این اظهارات مقامات دولت، به نظر میرسد که در میانه آبانماه، هم موضوع افزایش قیمت بنزین در دستگاه اجرایی قطعی شده بود و هم برای نمایندگان مجلس کاملاً روشن بود که دولت بهزودی این کار را انجام خواهد داد. تا جایی که روز ۱۹ آبان، جمعی از نمایندگان مجلس در نامهای خطاب به رئیسجمهور درباره تبعات افزایش قیمت بنزین هشدار دادند و تأکید کردند که «متاسفانه شنیده شده است که دولت بهجای انجام تکالیف غیرقیمتی موجود در قوانین برنامه هفتم و بودجه ۱۴۰۴، موضوع افزایش قیمت کارت سوخت جایگاهها را تصویب کرده است. نتیجه این اقدام، افزایش مؤثر قیمت بنزین برای عموم مردم خواهد بود. تأکید میشود که برای الزام به استفاده از سهمیههای شخصی و شفافسازی فروش جایگاهها، اجرای تکلیف بودجه ۱۴۰۴ مبنی بر «انتقال سهمیه بنزین یارانهای از کارت سوخت به کارت بانکی» از همه مهمتر است.»
بررسی مجموعه اظهار نظرهای مقامات دولت در ماههای مهر و آبان و افشاگریها و ابراز نگرانیهای نمایندگان مجلس درباره افزایش قیمت بنزین، نشان میدهد که دولت حداقل از اواخر شهریورماه امسال عزم خود را برای این کار جزم کرده بود، اما تا چهارم آذرماه که با اعلام یک خبر رسمی اطلاع داد که قیمت بنزین آزاد کارتهای جایگاههای سوخت افزایش خواهد یافت، درباره افزایش نرخ سوخت نه با مردم و نه با مجلس شفاف نبود. در واقع، اگرچه اینبار افزایش قیمت بنزین بهطور یکشبه اعلام نشد و این روند به گونهای پیش نرفته است که رئیسجمهور بتواند بگوید که «من خودم صبح جمعه فهمیدیم»، ولی بازهم این اقدام همراه با نوعی غافلگیری و پنهانکاری و در شرایطی رخ داد که تصور عمومی این بود که قیمت بنزین تا پایان امسال تغییر نخواهد کرد و ممکن است دولت در لایحه بودجه سال آینده، طرحی را برای این منظور در نظر بگیرد، نه این که از ۱۵ آذر همین امسال، اسب گرانی بنزین را زین کند.
منبع: دیدهبان ایران
