فیاضی، نماینده مجلس: تخلیه تهران که توسط پزشکیان مطرح شده، به هیچ وجه امکان‌پذیر نیست/ خیلی دیر به فکر مدیریت بحران آب افتاده‌ایم/ بار اصلی بحران آب بر دوش مردم افتاده است
عبدالوحید فیاضی، نماینده نور و محمودآباد در مجلس با تأکید بر این که متأسفانه در شرایط کنونی بار اصلی بحران آب بر دوش مردم افتاده است، به دیده‌بان ایران گفت: موضوع تخلیه تهران که رئیس‌جمهور مطرح کرده است، به‌هیچ وجه امکان‌پذیر نیست. هشدار دادن درباره احتمال تخلیه تهران، راهکاری اساسی برای مدیریت بحران آب محسوب نمی‌شود. ضمن این که اساساً تخلیه پایتخت امکان‌پذیر نیست. فرضاً به روزی برسیم که اعلام کنیم تهران باید تخلیه شود. آیا مردم به حرف ما گوش می‌کنند؟ اصلاً مردم بخواهند تهران را تخلیه کنند، به کجا می‌توانند بروند؟ مگر در سایر نقاط کشور مشکل آب نداریم؟ یا این که جمعیت عظیم تهران را قرار است در کجا اسکان دهیم؟/ متأسفانه در گذشته کسی به فکر برنامه‌ریزی و پیشگیری از بروز بحران آب نبود. این که اکنون به فکر برنامه‌ریزی برای بحران آب افتاده‌ایم، دیر است و باید خیلی زودتر از این‌ها اقدامات لازم را انجام می‌دادیم که کار به اینجا نکشد، زیرا کارشناسان از سال‌های قبل درباره تغییرات اقلیمی و خشکسالی‌های ناشی از آن هشدار داده بودند.
دیده‌بان ایران؛ محمدحسین خودکار: گزارشات رسمی سازمان هواشناسی حاکی از آن است که در ۴۶ روز نخست سال آبی جاری یعنی از یکم مهرماه تا ۱۶ آبان ۱۴۰۴، میزان بارندگی‌ها در سراسر کشور حدود ۸۳ درصد از میانگین بلندمدت کمتر بوده است. این وضعیت در ادامه‌ی روندی است که کشور طی سال‌های اخیر با آن مواجه بوده و ایران عملاً برای ششمین سال پیاپی وارد چرخه خشکسالی شده است. کمبود بارش، علاوه بر تأثیر مستقیم بر منابع سطحی، فشار فزاینده‌ای بر ذخایر زیرزمینی وارد کرده و به‌ویژه در مناطق پرجمعیتی مانند تهران، شرایط تأمین آب را به مرز بحران رسانده است.
در روزهای اخیر، قطعی‌های مکرر و چندساعته آب در برخی مناطق پایتخت، نگرانی‌ها درباره پایداری شبکه آبرسانی تهران را تشدید کرده است. شهروندان از افت فشار و اختلال در توزیع آب خبر داده‌اند. شرکت آب و فاضلاب استان تهران نیز با تأیید این گزارش‌ها، اعلام کرده که به‌منظور حفظ پایداری شبکه، سیاست کاهش فشار آب در ساعات شبانه به اجرا درآمده است. هرچند مسئولان می‌گویند برنامه‌ای برای جیره‌بندی رسمی وجود ندارد، اما کاهش محسوس فشار آب به‌ویژه در ساعات شب، عملاً نشانه‌ای از مدیریت اضطراری مصرف در کلانشهر تهران است.
عباس علی‌آبادی، وزیر نیرو نیز با تأیید وخامت اوضاع و تأکید روی این نکته که «ایران و کل منطقه خاورمیانه درگیر خشکسالی گسترده‌اند»، خاطرنشان کرده است که در صورت تداوم کم‌بارشی، کاهش فشار آب در برخی ساعات شبانه اجتناب‌ناپذیر خواهد بود. عیسی بزرگ‌زاده، سخنگوی صنعت آب هم با اشاره به بی‌بارشی پاییز امسال و کاهش شدید ذخایر سدهای تهران تأکید کرده است که کشور در ششمین سال متوالی خشکسالی قرار دارد و عبور از ماه‌های پیشِ‌رو بدون اجرای برنامه‌های سختگیرانه مدیریت مصرف ممکن نخواهد بود. او گفته است که کاهش فشار در ساعت شب، علاوه بر صرفه‌جویی به پر شدن مخازن شهری برای استفاده در ساعات روز کمک می‌کند.
به گفته بزرگ‌زاده، ذخایر فعلی سدهای تهران به‌هیچ‌وجه پاسخگوی نیاز آب جمعیت عظیم پایتخت نیست و وزارت نیرو سناریویی بدبینانه را برای عبور از ماه‌های آینده تدوین کرده است. بر پایه این سناریو، اعمال مدیریت مصرف با شدت ۱۰درصد بیشتر از گذشته ضروری است تا تأمین پایدار آب برای استان‌های تهران و البرز دچار اختلال نشود. این در حالی است که کاهش ۳۹ درصدی متوسط بارش‌های سراسر کشور در سال آبی گذشته و افت بی‌سابقه منابع آبی، به وضعیت شکننده کنونی دامن زده و دست وزارت نیرو را برای تأمین آب کلانشهرها خالی‌تر کرده است.
در همین حال، احد وظیفه، رئیس مرکز ملی اقلیم و مدیریت بحران خشکسالی سازمان هواشناسی نیز هشدار داده است که کشور در یکی از شدیدترین دوره‌های خشکی تاریخ خود قرار دارد. او گفته است که «داده‌های هواشناسی از فروردین ۱۴۰۴ تا کنون نشان می‌دهد ایران خشک‌ترین دوره ۵۰ سال اخیر خود را سپری می‌کند.» وظیفه خاطرنشان کرده است که پایتخت و کلانشهرهایی چون تبریز، مشهد، اراک و کرج بیش از سایر نقاط تحت فشار کم‌آبی‌اند و در تهران، سال جاری خشک‌ترین سال در ۶۰ سال گذشته ثبت شده است.
در کنار این هشدارها، تازه‌ترین آمار شرکت آب و فاضلاب تهران نشان می‌دهد حجم ذخایر سدهای پنج‌گانه پایتخت از ۴۲۰ میلیون مترمکعب در سال گذشته به تنها ۲۵۲ میلیون مترمکعب رسیده است؛ یعنی تنها حدود ۱۱ درصد ظرفیت. همین وضعیت موجب شد که مسعود پزشکیان، رئیس‌جمهور در ۱۵ آبان هشدار دهد که در صورت تداوم خشکسالی و نیامدن باران تا پایان پاییز، احتمال جیره‌بندی یا حتی تخلیه اضطراری تهران وجود دارد. اگرچه بسیاری از کارشناسان، سناریوی تخلیه پایتخت را غیرعملی می‌دانند، اما تکرار چنین هشدارهایی از زبان عالی‌ترین مقام اجرایی کشور، نشان‌دهنده عمق بحران آبی موجود است که ایران و تهران را در یکی از بحرانی‌ترین مقاطع نیم‌قرن اخیر قرار داده است.
دیده‌بان ایران در همین راستا درباره علل بروز بحران آب در مناطق مختلف کشور، راهکارهای مدیریت این بحران در ماه‌های آینده، احتمال قطع یا جیره‌بندی آب در تهران و سخنان رئیس‌جمهور درباره احتمال تخلیه پایتخت در صورت تداوم نباریدن باران، با عبدالوحید فیاضی، عضو کمیسیون آموزش و تحقیقات و نماینده نور و محمودآباد در مجلس شورای اسلامی گفت‌وگو کرده است.
مشروح گفت‌وگوی دیده‌بان ایران با عبدالوحید فیاضی، نماینده مجلس دوازدهم را در ادامه می‌خوانید.
عمده مدیران دولت در دولت‌های گوناگون مسأله کم‌آبی را جدی نگرفتند
عبدالوحید فیاضی، نماینده نور و محمودآباد در مجلس شورای اسلامی در ابتدای اظهارات خود به خبرنگار دیده‌بان ایران توضیح داد: متأسفانه وضعیت تأمین آب شرب در کلانشهرهای کشور دچار بحران شده و هشدارهای مسئولان دولت درباره کم‌آبی در همین راستاست. البته مسأله کاهش منابع آبی، سال‌هاست که در کشورمان مطرح است، ولی به نظر می‌رسد عمده مدیران دولتی در دولت‌های گوناگون این موضوع را جدی نگرفتند. به همین دلیل، اکنون نه‌تنها ذخایر سدها و منابع آب سطحی به‌شدت کاهش یافته، بلکه شاهد کاهش محسوس منابع آب زیرزمینی هستیم که به فرونشست زمین دامن زده است.
عضو کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس خاطرنشان کرد: مباحث مربوط به منابع طبیعی و محیط‌زیست عمدتاً در کشورمان جدی گرفته نمی‌شود البته متأسفانه موضوع تعلیم و تربیت هم به همین شکل است و در این مسائل تا زمانی که کار به نقطه بحرانی نرسد، کسی به فکر برنامه‌ریزی و پیشگیری از بروز بحران در حوزه‌هایی مانند آب نیست. این که اکنون به فکر برنامه‌ریزی برای بحران آب افتاده‌ایم، دیر است و باید خیلی زودتر از این‌ها اقدامات لازم را انجام می‌دادیم که کار به اینجا نکشد، زیرا کارشناسان از سال‌های قبل درباره تغییرات اقلیمی و خشکسالی‌های ناشی از آن هشدار داده بودند.
ایران در مهار آب‌های سطحی ضعیف عمل می‌کند
فیاضی با تأکید بر این که ایران در مهار آب‌های سطحی ضعیف عمل می‌کند، گفت: نمونه‌ای از ضعف کشورمان در مهار آب‌های سطحی را می‌توان در استان مازندران مشاهده کرد که تنها حدود ۱۱ درصد روان‌آب‌ها مهار می‌شود که البته اگر آب‌بندان‌ها را هم در نظر بگیریم، این رقم به ۱۲ تا ۱۵ درصد می‌رسد. این در حالی است که مازندران یک استان پرآب محسوب می‌شود که بخش اعظم آن به دریا می‌ریزد و نمی‌توانیم این آب را مهار کنیم. این وضعیت در تهران وخیم‌تر است و شاهد آن هستیم که عمده منابع آب سطحی تهران به هدر می‌رود و نمی‌توانیم از آن برای تأمین آب شرب شهروندان یا دیگر مصارف عمومی استفاده کنیم.
نماینده نور و محمودآباد در مجلس شورای اسلامی تأکید کرد: موضوع تخلیه تهران که رئیس‌جمهور مطرح کرده است، به‌هیچ وجه امکان‌پذیر نیست. در حال حاضر برای خروج از بحران کنونی، باید هم برای بهبود شرایط منابع آبی تهران فکر کنیم و هم به فکر اصلاح شبکه توزیع و رفع فرسودگی‌های شبکه آبرسانی پایتخت باشیم. البته این راهکارها در میان‌مدت امکان‌پذیر است و در کوتاه‌مدت چاره‌ای نداریم جز این که از مردم خواهش کنیم که طی هفته‌های آینده و تا زمانی که باران می‌بارد، کمتر مصرف کنند. اصلاح الگوی مصرف آب، نیاز ضروری امروز و فردای کشور است و اگر هرچه زودتر صرفه‌جویی در مصرف آب را در پیش بگیریم، آینده آبادتری خواهیم داشت.
دولت باید راهکارهای فوری و عملی برای مدیریت بحران آب را در دستور کار قرار دهد
فیاضی با بیان این که دولت باید راهکارهای فوری و عملی برای مدیریت بحران آب را به‌طور ویژه در دستور کار قرار دهد، عنوان کرد: هشدارهایی که مسئولان دولت درباره کم‌آبی در تهران و دیگر کلانشهرهای کشور می‌دهند، نشان می‌دهد که اکنون در شرایط وخیمی به‌سر می‌بریم. آمارهایی که از سدهای تهران، مشهد و برخی شهرهای دیگر ارائه می‌شود نیز حاکی از آن است که در بعضی مناطق کشور در وضعیت بحرانی قرار گرفته‌ایم. کاهش بارش‌ها در پاییز امسال، نقش مهمی در بروز این بحران داشته است و اکنون دولت وظیفه دارد که برای وضعیت موجود، فکری اساسی انجام دهد.
عضو کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس خاطرنشان کرد: هشدار دادن درباره احتمال تخلیه تهران، راهکاری اساسی برای مدیریت بحران آب محسوب نمی‌شود. ضمن این که اساساً تخلیه پایتخت امکان‌پذیر نیست. فرضاً به روزی برسیم که اعلام کنیم تهران باید تخلیه شود. آیا مردم به حرف ما گوش می‌کنند؟ اصلاً مردم بخواهند تهران را تخلیه کنند، به کجا می‌توانند بروند؟ مگر در سایر نقاط کشور مشکل آب نداریم؟ یا این که جمعیت عظیم تهران را قرار است در کجا اسکان دهیم؟
مسئولان از سال‌های گذشته اقدامات لازم برای پیشگیری از بحران آب را انجام ندادند
فیاضی با اشاره به این نکته که متأسفانه در شرایط کنونی بار اصلی بحران آب بر دوش مردم افتاده است، اظهار داشت: اقداماتی که مسئولان باید از سال‌های گذشته برای پیشگیری از بروز بحران آب انجام می‌دادند، انجام نشده است. بحران فعلی ناشی از مجموعه‌ای از عوامل انسانی و طبیعی است. بخشی از مشکلات به دلیل کم‌کاری‌ها و تأخیر در اجرای طرح‌های زیرساختی بوده، اما بخشی هم به عوامل طبیعی مثل تغییرات اقلیمی و کاهش بارندگی‌ها بازمی‌گردد. خشکسالی‌های شدید و بی‌سابقه سال‌های اخیر، هم به منابع آب سطحی آسیب زده و هم سفره‌های زیرزمینی را نابود کرده است.
نماینده نور و محمودآباد در مجلس شورای اسلامی ادامه داد: در شرایط کنونی نمی‌توان انتظار داشت که منابع آبی جدیدی به کشور اضافه شود، بنابراین باید تمرکز بر مدیریت وضعیت موجود باشد. حفظ منابع فعلی دو راه دارد؛ اول، تدبیر و مدیریت صحیح از سوی مسئولان اجرایی در حوزه آب و دوم، همراهی مردم در مصرف بهینه و صرفه‌جویی. بازنگری جدی درباره نحوه مصرف آب در بخش کشاورزی، اصلاح الگوی کشت، توسعه آبیاری‌های مدرن و زیرسطحی و کاهش وابستگی به روش‌های سنتی در شرایط امروز بسیار ضروری است.
وی در پایان تصریح کرد: در سال‌های اخیر حجم منابع آب تجدیدپذیر کشور کاهش قابل‌توجهی داشته است. سال‌ها پیش کسی تصور نمی‌کرد که روزی منابع آبی کشور کاهش پیدا کند یا خشک شود، اما واقعیت تلخ این است که حتی در برخی مناطق کوهستانی که در گذشته پوشیده از برف می‌شد، امروز دیگر نشانی از برف دیده نمی‌شود.
منبع: دیده‌بان ایران
