مالاریا تا چه مدت می‌تواند در بدن باقی بماند؟/ آیا ممکن است ماه‌ها یا حتی سال‌ها بعد بازگردد؟
فوق‌العاده عجیب است که فقط یک نیش پشه بتواند زندگی شما را زیر و رو کند. به همین دلیل است که مردم از مالاریا تا این حد می‌ترسند. می‌دانیم که این بیماری خطرناک است، اما چیزی که بسیاری را بیشتر نگران می‌کند، این است که مالاریا ممکن است حتی پس از بهبودی هم به‌طور کامل از بین نرود. آیا واقعاً می‌تواند در بدن پنهان بماند و ماه‌ها یا حتی سال‌ها بعد دوباره بازگردد؟
به‌گزارش سایت دیده‌بان ایران به نقل از انلی مای هلث؛ پاسخ متخصصان به این سؤال «بله» است. مالاریا می‌تواند در بدن باقی بماند و در برخی موارد، مدت‌ها پس از آنکه تصور می‌کردید کاملاً درمان شده‌اید، دوباره بازگردد.
آیا مالاریا می‌تواند بازگردد؟ نظر متخصص چیست؟
دکتر شالمالی اینامدار، متخصص بیماری‌های عفونی بزرگسالان و پزشک بیمارستان کوکیلابن دهیروبهائی آمبانی در بمبئی توضیح می‌دهد:
«بله، مالاریا می‌تواند به‌صورت پنهان در بدن باقی بماند و ماه‌ها یا حتی سال‌ها پس از عفونت اولیه دوباره ظاهر شود. این پدیده بسته به علت، با اصطلاحاتی مانند عود (relapse) یا عود مجدد (recrudescence) شناخته می‌شود. نوع انگل پلاسمودیوم در این مسئله نقش کلیدی دارد.»
او می‌گوید دو نوع انگل مالاریا به نام‌های Plasmodium vivax و Plasmodium ovale به‌ویژه به‌دلیل توانایی پنهان‌شدن در کبد به‌شکل نهفته، مشهور هستند. «این انگل‌ها می‌توانند به‌صورت فرم‌های پنهانی به نام هیپنوزوئیت در کبد مخفی بمانند و هفته‌ها، ماه‌ها یا حتی سال‌ها بعد دوباره فعال شوند و باعث عود بیماری شوند؛ آن هم بدون آنکه نیش پشه‌ی جدیدی در کار باشد. به همین دلیل است که بیماران گاهی مدت زیادی پس از بهبودی دوباره بیمار می‌شوند.»
همه انواع مالاریا شبیه به هم نیستند
مهم است بدانید که همه انواع مالاریا به این شکل رفتار نمی‌کنند. Plasmodium falciparum که خطرناک‌ترین نوع مالاریاست، چنین مراحل پنهانی در کبد ندارد. اما دکتر اینامدار هشدار می‌دهد که این نوع نیز می‌تواند دردسرساز باشد:
«P. falciparum معمولاً باعث عود نمی‌شود، اما اگر به‌طور کامل از جریان خون پاک نشود، می‌تواند باعث عود مجدد (recrudescence) شود، که اغلب به‌دلیل درمان ناقص یا مقاومت دارویی رخ می‌دهد. این بازگشت علائم ممکن است ظرف چند هفته یا چند ماه روی دهد.»
بنابراین، چه عود ناشی از انگل‌های پنهان در کبد باشد و چه عود مجدد ناشی از باقی‌ماندن انگل در خون، مالاریا می‌تواند در صورت درمان ناقص، دوباره بازگردد.
چرا این موضوع اهمیت دارد؟
مالاریای مزمن یا عودکننده صرفاً یک دردسر ساده نیست. دکتر اینامدار تأکید می‌کند:
«مالاریای مزمن می‌تواند باعث تب‌های مکرر، خستگی شدید و کم‌خونی شود که همگی کیفیت زندگی را به‌شدت تحت‌تأثیر قرار می‌دهند. افزون بر این، عودهای درمان‌نشده همچنان می‌توانند انگل را به پشه‌ها منتقل کنند و چرخه‌ی انتقال بیماری در جامعه را ادامه دهند.»
برای جلوگیری از این مسئله، پزشکان معمولاً یک دوره‌ی دارویی دوم شامل پریماکویین (primaquine) تجویز می‌کنند تا انگل‌های پنهان در کبد، به‌ویژه در عفونت‌های ناشی از P. vivax را ریشه‌کن کنند.
«تکمیل کامل دوره‌ی دارویی تجویزشده‌ی ضد‌مالاریا حیاتی است؛ حتی اگر بیمار احساس بهبودی کند»، دکتر اینامدار تأکید می‌کند. همچنین، پیگیری منظم وضعیت بیمار و هوشیاری نسبت به علائم بازگشتی، به‌ویژه برای افرادی که در مناطق مالاریاخیز زندگی می‌کنند یا به آنجا بازمی‌گردند، اهمیت بالایی دارد.
در مطالعه‌ای که در ژورنال لنست بیماری‌های عفونی منتشر شده است، پژوهشگران دریافته‌اند که عود مالاریای ناشی از P. vivax می‌تواند تا سه سال پس از عفونت اولیه رخ دهد و درمان ناقص یکی از مهم‌ترین عوامل خطر برای بازگشت بیماری است. این مطالعه بر اهمیت انتخاب داروی مناسب و تکمیل کامل درمان برای پیشگیری از عود بیماری تأکید می‌کند.
جمع‌بندی
فقط به این دلیل که احساس بهبودی دارید، به این معنا نیست که مالاریا واقعاً از بین رفته است. برخی انواع آن می‌توانند پنهان شوند و ماه‌ها یا حتی سال‌ها بعد دوباره بازگردند. بهترین راه برای محافظت از خود چیست؟
داروهایتان را تا آخر مصرف کنید، ویزیت‌های پزشکی را پیگیری کنید و نسبت به بازگشت علائم هوشیار بمانید. این هوشیاری می‌تواند هم از خودتان محافظت کند و هم از جامعه‌ای که در آن زندگی می‌کنید.
منبع: ترجمه انتخاب
