هزینهٔ ۷ باشگاه فوتبال ۴ برابر هزینه ۳۰ فدراسیون ورزشی!

کی از چالش‌های مهم فدراسیون‌های ورزشی در این سال‌ها به کمبود بودجه برمی‌گردد. این موضوع سبب شده ورزشکاران به ناچار به مشاغل غیرمرتبط و غیررسمی، کارگری روزانه و حتی به دستفروشی روی آورند. در سمت دیگر، برخی از کارشناسان حوزه ورزش می‌گویند در اولویت قرار ندادن افزایش بودجه فدراسیون‌ها یکی از عوامل موثر بر مهاجرت ورزشکاران بوده است. طبیعی است با افزایش مشکلات مالی در زمینه معیشت یا تامین مالی برای تجهیزات، ورزشکاران به فکر مهاجرت بیفتند. یکی دیگر از ترکش‌های کمبود بودجه فدراسیون‌ها این بوده که فدراسیون‌ها بودجه‌ای برای پرورش استعدادها و استعدادیابی نسل جدید ندارند و بودجه آنها حتی کفاف هزینه‌های جاری را نمی‌دهد.

بررسی‌ها از صورت‌های مالی 30 فدراسیون ورزشی خبر از هزینه‌کرد هزار و 404 میلیارد تومانی در سال 1402 (به همراه 9 صورت مالی سال 1401) می‌دهد. از طرفی، درآمد این فدراسیون‌ها در سال‌های 1401 و 1402 معادل هزار و 756 میلیارد تومان بوده و خالص باقی‌مانده برای آنها به 353 میلیارد تومان می‌رسد. نکته جالب این است که هزینه‌های این 30 فدراسیون درمجموع شاید به اندازه هزینه یک باشگاه فوتبالی مشهور مانند فولاد مبارکه سپاهان در آن سال باشد. طبق قانون بودجه 1404، برای کل فدراسیون‌های ورزشی کشور 1375 میلیارد تومان بودجه در نظر گرفته شده که فدراسیون‌های فوتبال، وزنه‌برداری و فدراسیون بین‌المللی ورزش‌های زورخانه‌ای و کشتی پهلوانی هرکدام با 150 میلیارد تومان، بیشترین سهم را دارند. همچنین، بودجه فدراسیون‌ها در سال 1402 بر اساس تصویب کمیته ملی المپیک، 150 میلیارد تومان برای 45 فدراسیون بوده است.

هزینهٔ 30 فدراسیون به اندازه یک باشگاه

فدراسیون کشتی ازجمله فدراسیون‌هایی است که در سال 1402 بیشترین درآمد و هزینه‌کرد را داشته است. البته جای تعجب دارد؛ چراکه معمولا عمده کشتی‌گیران از مشکلات مالی متعددی رنج می‌برند. براساس آمارهای رسمی، بودجه ورزش کشتی در این سال‌ها افزایش خوبی داشته و بیشتر از سایر ورزش‌هاست، به‌طوری‌که گفتنی است بودجه رشته کشتی در سال 1402 رشدی 2.5 برابری نسبت به سال ۱۴۰۱ داشته. نگاهی به صورت مالی این فدراسیون نشان می‌دهد به رغم درآمد 423 میلیارد تومانی، این فدراسیون طی سال 1402 حدود 222 میلیارد تومان هزینه کرده و تراز درآمد و هزینه آن مثبت 201 میلیارد تومان بوده است.

در رده دوم پس از کشتی، فدراسیون فوتبال با هزینه‌کرد 220 میلیارد تومان در سال 1401، بیشترین گردش مالی را داشته که البته اطلاعات صورت مالی این فدراسیون برای سال 1402 هنوز منتشر نشده است. فدراسیون والیبال در رده سوم قرار دارد که در سال 1402، حدود 159 میلیارد تومان هزینه داشته است. تکواندو با هزینه 115 میلیارد تومان در سال 1402 در رده چهارم قرار دارد، درحالی‌که این رشته یکی از سه رشته‌ای است که بیشترین تعداد پناهنده به سایر کشورها را در سال‌های اخیر داشته است. در جایگاه پنجم، رشته بسکتبال با هزینه‌کرد 69 میلیارد تومان قرار دارد که حدود 45 میلیارد تومان با هزینه تکواندو اختلاف دارد. در مقابل، فدراسیون‌هایی که کمترین هزینه را در سال 1402 داشته‌اند، شامل فدراسیون نجات‌غریق و غواصی با هزینه 200 میلیون تومان و درآمد 22 میلیارد تومان هستند. رشته شنا نیز با هزینه تقریبی 60 میلیارد تومان در سال 1402، عملکرد مالی متفاوتی نسبت به نجات غریق دارد، علی‌رغم اینکه شنا در سطح ملی مدالی نیاورده است. همچنین، رشته‌های تیراندازی با کمان و دوچرخه‌سواری نیز در چند سال اخیر با وجود عدم کسب مدال، بودجه قابل توجهی داشته‌اند. در ادامه، رشته‌های کنگ‌فو، بولینگ و اسکی در سال 1402 کمترین هزینه‌ها را به ترتیب با 9.5، 13 و 14.5 میلیارد تومان داشته‌اند. همچنین رشته‌های شطرنج، گلف و چوگان نیز با هزینه‌های 4، 4.5 و 8 میلیارد تومان در گروه کمترین هزینه‌کردها در سال 1401 قرار دارند.

هزینهٔ 7 باشگاه فوتبال 4 برابر هزینه 30 فدراسیون ورزشی!

با نگاهی به عملکرد مالی باشگاه‌های فوتبالی مشهور درمی‌یابیم مجموع هزینه‌کرد 30 فدراسیون ورزشی مورد بررسی در این گزارش که طی سال 1402 حدوداً 1404 میلیارد تومان بوده که فقط به اندازه یک باشگاه معروف فوتبال مانند فولاد مبارکه سپاهان با هزینه‌کرد 1124 میلیارد تومان است. افزون بر این گفتنی است طبق بررسی‌ای که در این گزارش داشته‌ایم مجموع هزینه‌های 7 باشگاه فوتبال معروف اعم از فولاد مبارکه سپاهان، استقلال، پرسپولیس و آلومینیوم اراک، ذوب‌آهن، فولاد خوزستان و گل‌گهر سیرجان در سال 1402 رقمی حدود 4 هزار میلیارد تومان بوده و هریک به ترتیب 672، 553 و 436 میلیارد تومان در سال 1402 هزینه داشتند که با احتساب 3 باشگاه پرخرج دیگر، 4 برابر بودجه فدراسیون‌ها در سال 1402 هزینه داشتند.

بودجۀ ناچیز و مهاجرت 81 ورزشکار

از اواسط دهه 90 به بعد، ورزش ایران شاهد مهاجرت تعداد زیادی از ورزشکاران بوده است. دلایل این مهاجرت‌ها از سوی ورزشکاران ایرانی شامل کمبود امکانات، بی‌توجهی مسئولان ورزش، دعوت نشدن به تیم ملی به دلیل تعدد ورزشکاران در یک رشته خاص و به تبع آن کمبود سهمیه برای ورود به المپیک است. این شرایط باعث می‌شود آینده حرفه‌ای این ورزشکاران نامشخص باشد. وضعیت نه‌چندان مطلوب اقتصادی کشور و مشکلات برخی از رشته‌های ورزشی نیز نمی‌تواند نادیده گرفته شود. به عنوان مثال، در رشته‌هایی مانند کشتی یا تکواندو که تعداد ورزشکاران مهاجر زیادی در این سال‌ها داشته‌اند، با رسیدن ورزشکاران به جایگاه یا وزن مشابه در یک رشته ورزشی، تعداد رقبای داخلی افزایش می‌یابد. این موضوع به طور طبیعی منجر به کاهش تعداد سهمیه‌های ورود به بازی‌های جهانی و حتی المپیک می‌شود و شانس قهرمانی و موفقیت ورزشکاران ایرانی را در عرصه‌های بین‌المللی کاهش می‌دهد. علاوه بر این، برخی ورزشکاران به دلیل نارضایتی یا بی‌مهری مسئولان وقت فدراسیون‌های ورزشی یا اعلام مخالفت خود با مسابقه ندادن با ورزشکاران رژیم صهیونیستی، مهاجرت کرده‌اند. این عوامل به شکل‌گیری یک وضعیت پیچیده و چالش‌برانگیز برای ورزشکاران ایرانی منجر شده است که درنهایت به تصمیم به ترک کشور و پیوستن به تیم‌های ملی دیگر کشورها می‌انجامد.

آمارها می‌گوید بیشترین مهاجرت یا تابعیت ورزشی در سال ۱۳۹۸ رخ داده است. ورزشکارانی مانند «محمدرضا آذرشکیب» و «صباح شریعتی» در کشتی، «صدف خادم» در بوکس، «پوریا جلالی‌پور» در تیروکمان، «سامان بلاغی» در بسکتبال با ویلچر، «مبین کهرازه» در بوکس، «سعید ملایی» و «جواد محجوب» در جودو، «مهدی خدابخشی»، «فرزاد ذوالقدری»، «کیمیا علیزاده» و «پریسا فرشیدی» در تکواندو و «علیرضا فیروزجا» در شطرنج تابعیت کشور دیگری را قبول کرده یا مهاجرت کردند. در این راستا، عبدالحمید احمدی، معاون پیشین وزیر ورزش، تعداد ورزشکاران ایرانی پناهنده شده به کشورهای دیگر را 81 نفر ذکر کرده که از این تعداد، 24 نفر خانم بودند. برخی معتقدند عدم توجه به رشته‌های مهم المپیکی و بااستعداد نظیر تنیس روی میز، هاکی و شمشیربازی در بحث بودجه، به تمایل ورزشکاران به پناهنده شدن به کشورهای دیگر می‌افزاید. در این گزارش «فرهیختگان» به لیست 75 نفر از ورزشکاران دست یافت که در هر صورت 75 یا 81 نفر باشد، حتی رفتن یک نفر از این افراد نیز برای کشور خسارت است. همچنین، با افزایش محدودیت‌های بودجه‌ای در بسیاری از فدراسیون‌های ورزشی، به طور طبیعی بسیاری از مدال‌آورترین رشته‌ها به مرحله رکود می‌رسند. مشکلات مالی و تعدد رقبای داخلی باعث می‌شود ورزشکاران رشته‌های خاص مهاجرت کنند و این رشته‌ها، ازجمله کشتی، تکواندو و حتی وزنه‌برداری، به نابودی نزدیک شوند.

تکواندو؛ مهاجرسازترین رشته ورزشی

 رشته‌های ورزشی مانند تکواندو و وزنه‌برداری از مهاجرساز‌ترین رشته‌های ورزشی در سال‌های اخیر بوده‌اند. همه کسانی که پناهنده شدند، ملی‌پوش ایران در مسابقات جهانی و ورزشکاران رده‌بالای داخلی بوده‌اند. تکواندو با 13 نفر، بیشترین خروجی و در صدر فدراسیون‌هایی قرار دارد که زمینه خروج قهرمانان ایران را فراهم کرده است. برخی از کارشناسان این رشته ورزشی معتقدند توسعه روزافزون تکواندو در ایران و حضور پرشمار ورزشکاران طراز اول جهان در کشور، زمینه را برای پیوستن تکواندوکاران ایرانی به تیم‌های ملی دیگر کشورها فراهم کرده است. شطرنج و کشتی نیز دیگر فدراسیون‌هایی هستند که با بیشترین خروجی، در رده بعدی رشته‌های مهاجرساز قرار دارند. بسیاری از شطرنج‌بازان ایرانی به دلیل دریافت بورسیه تحصیلی از کشور خارج شده‌اند، اما پس از مدتی ترجیح دادند برای ادامه رقابت‌ها با پرچم کشور دیگری به میدان بروند.

یکی از جنجالی‌ترین مهاجرت‌ها مربوط به فدراسیون‌های رزمی است و جودو در صدر آنان قرار دارد. در سال‌های اخیر، تعداد زیادی ورزشکار این فدراسیون به خارج از کشور مهاجرت کرده‌اند که از میان آنان، «سعید ملایی» سروصدای زیادی به پا کرد، زیرا اقدامات او به تعلیق جودوی ایران انجامید. درنهایت، مغولستان او را به عضویت تیم ملی خود درآورد. ورزش ژیمناستیک ایران نیز در رده بعدی قرار گرفته است؛ رشته‌ای که ایران در آن جایگاهی در عرصه آسیایی ندارد. ورزشکاران این رشته معتقدند استعداد کافی وجود دارد، اما حداقل امکانات حتی برای قهرمانان ملی این ورزش پایه و مادر فراهم نیست؛ بنابراین چاره‌ای جز رفتن ندارند.