دلیل گرانی دلار چیست؟/ کامران سلطانی‌زاده، دبیر سابق کانون صرافان ارز: منتظر این اتفاق در بازار ارز نباشید

این میان به نظر می‌رسد سیاستگذار به طور مستقیم نقش پررنگی در افزایش قیمت ارز داشته است. سیاستگذار مانند دفعات پیشین که تصمیم به افزایش قیمت گرفت، ابتدا تخصیص ارز ترجیحی را کاهش داد و سپس با انتقال تمام تقاضای ارز به نرخ‌های بالاتر، همزمان با افزایش قیمت ارز ترجیحی، زمینه جهش‌های قیمتی در بازار آزاد غیررسمی را هم فراهم کرده است.

پس از جنگ ۱۲ روزه و به ویژه پس از اینکه مشخص شد فعلا مذاکرات منجر به گشایشی نخواهند شد، انتظارات تورمی در کشور افزایش یافت و می‌شد پیش‌بینی کرد که نرخ دلار بالا برود. در حالی که پیش از جنگ ۱۲ روزه دولت و بانک مرکزی نرخ هر دلار آمریکا در حوالی ۸۰ هزار تومان نگه داشته بودند، در آخرین روزهای تیرماه نرخ هر دلار کمتر از ۸۷ هزار تومان بود. این در حالی است که هم اکنون نرخ هر دلار آمریکا به بیش از ۱۳۰ هزار تومان رسیده است. گفتنی است که در آخرین روزهای شهریور پارسال که دولت چهاردهم به تازگی سکان اداره کشور را به دست گرفته بود نرخ دلار در بازار غیررسمی کمتر از۶۰ هزار تومان بود. در طول یکسال و سه ماه گذشته قیمت دلار بیش از دو برابر شده است.

در این باره کامران سلطانی‌زاده، دبیر سابق کانون صرافان ارز درباره نقش سیاستگذار در  افزایش نرخ ارز  گفت: سیاستگذار در عمل منفعلانه برخورد می‌کند و تبدیل شده به نظاره‌گر صرف بازار. متاسفانه نه تنها منفعل مانده‌اند بلکه حتی به وعده‌هایی که داده‌اند هم عمل نکردند. از این منظر بی عملی سیاستگذاری به نوعی همراهی با افزایش قیمتها هم تفسیر می‌شود.

وی در مورد وعده‌های سیاستگذار توضیح داد: چندی پیش بود که آقای فرزین در مقام رییس کل بانک مرکزی وعده داد که پتروشیمی‌ها با افزایش نرخ ارز، اقدام به عرضه کنند. همانطوری که مشاهده کردیم در هفته‌های گذشته هم نرخ ارز رسمی به شدت بالا رفته و هم نرخ آزاد و در این شرایط با اینکه کمی عرضه ارز بیشتر شده اما هنوز خبری از بازگشت ارز پتروشیمی‌ها نیست. این عدم عرضه بدون شک نقش پررنگی در جهش‌های قیمتی دارد.

مخابره سیگنال گرانی از کجاست؟

یکی از مهمترین دلایلی که دولتها اقدام به افزایش نرخ ارز می‌کنند، به ماجرای بازنگشتن ارز حاصل از صادرات شرکتهای بزرگ بر می‌گردد. گفته می‌شود در این سالها صادرکنندگان بیش از ۱۰۰ میلیارد دلار از ارز حاصل از صادرات را به کشور بازنگردانده‌اند. این مهم نقش بسیار پررنگی در مشکلات کشور دارد. کافی است به این نکته توجه کنیم که ۱۰۰ میلیارد دلار بیش از کل نقدینگی موجود در کشور است. در پایان اسفند ۱۴۰۳ مجموع کل نقدینگی بیش از ۱۰ هزار همت بود.

این فعال حوزه ارز ادامه داد: در ادامه سیاستهای غلطی که تا امروز داشته، سیاستگذاران به سیاستگذاری ادامه می‌دهند و به همین دلیل نتایجی که به‌دست می‌آید هم مشابه چیزهایی است که قبلا به دست آمده است. آقایان مانند گذشته ابتدا نرخ ارز آزاد را بالا می‌برند و سپس نرخ ارز ترجیحی را که به طور مستقیم تورم را افزایش می‌دهد.

سلطانی زاده درباره انتقال متقاضیان ارز به تالار دوم و نقش آن در افزایش قیمتها گفت: مانند گذشته عمل کردند. یعنی ابتدا نرخ ارز غیررسمی را تا نزدیک ۱۳۰ هزار تومان افزایش دادند و سپس به بهانه فاصله زیاد میان نرخ‌ها، نرخ ارز ترجیحی را بالا بردند. دقیق‌تر اگر بخواهم بگویم ابتدا ارز واردات یکسری کالاها که با ۲۸۵۰۰ تومان انجام می‌شد را حذف و آنها را به تالار اول با نرخ ۷۰ هزار تومانی حواله دادند. سپس ارز ۷۰ هزار تومانی را حذف و همه را به تالار دوم هدایت کردند، یعنی ارز ۲۸۵۰۰ تومانی واردات تبدیل به ارز ۱۱۰ هزار تومانی شد.

او با اشاره به نقش نرخ گذاری دولتی، بر روند قیمتها در بازار غیررسمی یا آزاد توضیح داد: بازار به طور کلی متاثر از جهت‌گیری ارز رسمی است. در عمل هم سیاستگذار سیگنال گرانی را به بازار داده است. اگر این اقدامات نبود، قیمت در بازار به این سطح نمی‌رسید. وقتی سیاستگذار ارز رسمی را گران می‌کند بازار مطمئن می‌شود که بناست افزایش قیمت داشته باشیم.

وی تصریح کرد: سیاستگذار با سیگنال گرانی، بازار را به سمت افزایش نرخ‌ها برد و چنین چیزی را نمی‌توان امروز کتمان کرد. وقتی نرخ رسمی بالا می‌رود، نرخ غیررسمی هم خودش را با یک نسبتی با نرخ رسمی، افزایش می‌دهد و همین می‌شود که وقتی نرخ ارز ترجیحی دستکاری و گران می‌شود قیمت‌ها در بازار از حدود ۱۰۰ هزار تومان به بیش از ۱۳۰ هزار تومان می‌رسد.

وی درباره نرخ طلا گفت: طلا هم متاثر از نرخ جهانی اونس است و هم قیمت بازار غیررسمی دلار. هر دو این عوامل فزاینده بودند که سبب شدن در بازار ایران هم قیمتها به شدت افزایشی شوند و ارقام تجربه نشده‌ای مانند ۱۵۸ میلیون تومان برای سکه تمام بهار آزادی هم به تثبیت برسد.

سلطانی زاده درباره اینکه فعلا بازار ارز سودده‌تر است یا طلا پاسخ داد: من فکر می‌کنم بازار ارز همچنان امن‌تر باشد. البته هر دو روند رو به رشدی دارند اما در سطح جهانی ممکن است تغییری در سیاستهای تعرفه‌ای ترامپ یا مسائل اثرگذاری چون این رخ دهند که می‌تواند روند جهانی طلا را دگرگون کند اما بازار ارز در ایران بعید است دوباره به قیمتهای پایین‌تر گذشته برگردد و به همین جهت فکر می‌کنم خرید ارز سودده تر باشد.

او درباره اینکه چرا فکر نمی‌کند نرخ ارز ارزان خواهد شد، گفت: وقتی هیچکدام از مسئولان نگرانی نسبت به دلار ۱۳۰ هزار تومانی ندارند و علیه این وضعیت صحبت نمی‌کنند، یعنی با این نرخ موافق هستند و انتظار آن را داشتند پس نه تنها قیمت‌ها کاهش نخواهد یافت که می‌توانم بگویم روند افزایشی باز هم در ماههای آینده ادامه می‌یابد.