رانت، عامل حیات در ایران

دیده بان ایران: اکرم قدرت: بدون شک می‌توان گفت طی سالیان اخیر عموم مردم جامعه به دلایل مختلف مانند افزایش و تمرکز جمعیت، نبود قانون مشخص و اعمال قوانین سلیقه‌ای، رشد روزافزون تخلفات و جرایم، ارتباطات نادرست و نابهنجار برخی مدیران با تصمیم‌گیرندگان در سطح کلان و خرد و ... از بدیهی‌ترین و اساسی‌ترین حق و حقوق قانونی و شهروندی خود محروم مانده‌اند تا حدی که استمرار و گستردگی چنین روند خلاف و مغایر با موازین اسلامی تحت عنوان پارتی‌بازی و زدوبند با مراجع تصمیم‌گیرنده و مجری قوانین، بسیاری از مردم را کلافه و معترض کرده است. به عنوان مثال بسیاری از پیمانکاران شهرداری بدون کوچکترین مهارت و تعهد ضمن داشتن ارتباطات قوی به طور غیرمنصفانه وارد چرخه کار شده، بعد از آن با ایجاد روابطی قوی‌تر در بسیاری از ارگان‌های آب و فاضلاب، برق، گاز و هر ارگان مسوولی که برای ساختمان‌سازی لازم است حق و حقوق شهروندان و خریداران را نه تنها ضایع می‌کنند بلکه با ساخت و سازهای غیراستاندارد و ناامن جان مردم را به خطر می‌اندازند.

جالب اینجاست بسیاری اوقات در پاسخ به اعتراض و شکایت بی‌تهعدی و بی‌مسوولیتی فرد متخلف، افراد شاکی وارد پروسه‌ای عجیب بروکراسی اداری برای پشیمان کردن آنها خواهند شد که با اصرار و سماجت فرد شاکی، نتیجه به نفع اشخاص دارای روابط مالی یا فامیلی به اتمام می‌رسد.

علاوه براین، برخی مراکز و سازمان‌های تصمیم‌گیرنده نیز تحت نفوذ افراد دارای پارتی احکامی ناعادلانه صادر کرده تا جایی‌که گاهی این بی‌عدالتی‌ها و بی‌انصافی‌ها ناشی از کینه و مشکلات شخصی و فساد سیستماتیک به پرونده‌سازی و محکومیت افراد بی‌گناه منجر، در نهایت افراد بدون پارتی متحمل مجازات‌های سنگین و غیرقابل باور می‌شوند این تسلسل معیوب و به اعتقاد اسلام، حرام تا انتهای پروژه، توسط متخلفان و مراجع تصمیم‌گیرنده حمایت می‌شود تا به نتیجه دلخواه برسند.

واضح است گستردگی و شیوع غیرقابل انکار این نقص و خلابزرگ بسیاری از مردم در طبقات مختلف اجتماعی را عاصی و کلافه کرده است.

همچنین ناکارآمدی ناشی از فساد سیستماتیک دستگاه‌های ادارای، اجرایی و قضایی در سطح کلان کشور منجر به بحران ویرانگر اجتماعی غیرقابل تحمل شده اما نکته قابل تامل این است که متاسفانه فساد ناشی از پارتی‌بازی و زدوبند بین مردم نیز رواج زیادی پیدا کرده تا حدی که مردم معتقدند اگر پارتی نباشد کوچکترین و کمترین کار فرد انجام نمی‌شود و تمامی راه‌ها به بن‌بست ختم می‌شود در واقع رانت عامل و دلیل حیات روانی و جسمی مردم کشور شده و به نوعی شالوده و ساختار جامعه فعلی برهمین روند نادرست و اشتباه در حال تکمیل شدن است.

پارتی‌بازی در ایران با استفاده از روابط شخصی و نفوذ برای کسب مزایا و امتیازات در زمینه‌های مختلف، به ویژه در استخدام و دسترسی به خدمات دولتی نیز غیرقابل انکار است، این پدیده که با عنوان‌هایی چون خویشاوندسالاری یا *بند پ* شناخته می‌شود، به تبعیض و نادیده گرفتن شایسته‌سالاری منجر شده که وجود چنین معضلی خطرناک در برخی مسوولیت‌های مهم و حساس غیرقابل‌جبران است.

براین اساس، بسیاری افراد برای موفقیت در عرصه‌های مختلف به جای اتکا به مهارت‌ها و شایستگی‌های خود، به دنبال یافتن پارتی و ارتباطات موثر هستند. یکی از متداول‌ترین حوزه‌هایی که پارتی بازی به آن به شدت نفوذ کرده، بخش استخدام است. در بسیاری از مواقع، افراد بدون داشتن مهارت‌ها و تجربه کافی، به دلیل داشتن روابط خاص و استفاده از پول و پارتی، موفق به دریافت فرصت‌های شغلی می‌شوند. به طور مثال، بسیاری از افراد بر این باورند که پارتی‌بازی حتی در استخدام آموزش و پرورش، بانک و تمامی نهادهای دولتی بسیار شایع شده‌ بنابراین افراد به جای کسب تخصص، سواد علمی و عملی مرتبط به دنبال یافتن‌ پارتی برای ورود به این نهادها هستند.

شکی نیست با تغییر جایگاه هنجار و ضدهنجار، ارزش و ضدارزش در جامعه افراد سالم و درست به شدت آسیب و ضرر می بینند تا حدی که دراغلب اوقات تاوان چنین پدیدهای ناعادلانه و غیرمنصفانه نتایج جانی و مالی باورنکردنی برای آنها رقم می‌زند که زیبنده جامعه‌ای مبتنی بر اسلام و مذهب نیست.