محمود صادقی: در بحث کرونا مسئولان شفافیت بیشتری داشته باشند و فضا را امنیتی نکنند/ باید جدیت بیشتری برای اعمال قرنطینه صورت بگیرد/ قاضی القضات بامسببان اتفاقات مشهد و قم برخورد کند

شرایط فعلی جامعه و عملکرد دولت در مواجهه با بحران کرونا را چگونه ارزیابی می‌کنید؟

آنطور که سازمان جهانی بهداشت گفته کرونا فراگیری جهانی داشته و به کشور ما اختصاص ندارد. این ویروس اول در چین سپس در کره جنوبی، ایران، ایتالیا و آمریکا شیوع پیدا کرده و تاکنون اکثر کشورهای جهان را در برگرفته و به معضلی جهانی تبدیل شده است. کشورمان در این بین از جهت درصد ابتلا و همچنین به‌خصوص درصد فوتی‌ها خیلی بالاست. به هر حال شرایطی است که همه باید با همدلی و همکاری در سطح داخلی و بین‌المللی تلاش کنیم که بتوانیم این وضعیت را مدیریت کنیم تا تبعات و آثار زیان‌بار این بحران به حداقل برسد و ان‌شاءا... بتوانیم آن را با کمترین مشکل پشت سر بگذاریم. اکنون خیلی وقت گلایه، اعتراض و انتقاد نیست. البته بهتر است که مسئولان ذی‌ربط شفافیت بیشتری داشته باشند، ابهامات را مطرح و فضا را امنیتی نکنند که اگر کسی نقد یا صحبتی کرد فورا حساس شوند و برخورد کنند. چرا که اتفاقا این مساله به ابهامات اضافه می‌کند. لذا خوب است که ابهامات پاسخ داده شود. نکته دیگر بحث قرنطینه است که البته سطوح مختلفی دارد. ما اکنون سطح حداقلی قرنطینه یعنی دعوت مردم برای ماندن در خانه‌ها، تعطیلی مدارس و دانشگاه‌ها و نهادهایی که فعالیت آنها مستلزم حضور جمع زیادی در یک مکان مسقف است مثل مجلس، مجلس خبرگان و شورای نگهبان را انجام دادیم. به هر حال به‌نظر می‌آید که باید سطح اجرایی ستاد مدیریت و مقابله با کرونا افزایش پیدا کند و اختیارات حاکمیتی این ستاد تقویت شود تا بتواند با تسلط و اختیارات تام بحران را مدیریت کند. خوشبختانه نخستین جلسه مجلس به‌صورت ویدئو‌کنفرانس برگزار شد که البته بیشتر تمرینی بود. به نظرم یکی از کارهایی که باید انجام شود این است که بخش‌های حاکمیتی فعال باشند و با استفاده از ظرفیت‌های مختلف هماهنگی بیشتری بین سطوح حاکمیتی ایجاد شود. فرمان مقام معظم رهبری به رئیس ستاد کل نیروهای مسلح نیز بسیار خوب و بهنگام بود و ایشان نیز تاکید کردند که اقدامات در هماهنگی کامل با دولت و وزارت بهداشت انجام شود.

بسیار مطرح شده که برخی شهر‌ها باید قرنطینه شوند؛ از دیدگاه شما این مساله مستلزم چه شرایطی است و مردم چگونه باید حمایت شوند؟

به نظر من باید مقداری از این سطح ابتدایی قرنطینه به سطح بالاتری برویم. البته مدیریت قرنطینه به طور کامل به نحوی که شهرها بسته شود و عبور و مرور به طور کلی قطع شود، مشکل است؛ اما مقداری باید سطح قرنطینه بالا برود و جدیت بیشتری برای اعمال قرنطینه صورت بگیرد. هر چند لازمه اعمال قرنطینه کامل این است که زمینه‌ها و تمهیدات لازم صورت بگیرد. مثلا اگر به فرض بخواهیم بانک‌ها را تعطیل کنیم باید جایگزین داشته باشیم که تبادلات پولی چگونه انجام شود. اگر انتظارداریم مردمی که روزمزد هستند و حقوق ثابت ندارند در منازل خود بمانند، باید بگوییم که چه پشتیبانی‌هایی از آنها صورت بگیرد. اکنون جامعه کارگری با مشکلات زیادی روبه‌رو است. برخی از مراکز و شرکت‌ها شروع به تعدیل نیروهای خود کردند و دولت و مجلس باید این شرایط را مدیریت کنند تا اقشار مختلف به‌خصوص آسیب‌پذیر کمتر از این موضوع صدمه ببینند. به هر حال باید همه‌چیز در دو سطح پیشگیری و درمان متمرکز شود. در سطح درمان خوشبختانه کادر پزشکی و پرستاری با فداکاری کار می‌کنند اما به‌نظر می‌آید هنوز نیازهای بخش درمان تامین نشده است. اقلام و تجهیزات کمیاب است و باید به‌طور مناسبی بین بیمارستان‌هایی که درگیر هستند توزیع شود. آنطور که پیگیری کردم تجهیزات مربوط به تخت‌های آی.سی.یو و تجهیزات مربوط به بیمارانی که مشکلات حاد تنفسی دارند، دستگاه‌های اکسیژن‌ساز و تنفسی کم است. بحث دیگر هم بسیج مردمی است؛ خیلی از مردم اکنون برای همکاری داوطلب هستند. برخی آموزش‌های لازم را دیدند که می‌توان آنها را ساماندهی و زودتر استفاده کرد که جمعیت هلال احمر، سازمان نظام پزشکی و پرستاری اقداماتی در این زمینه انجام دادند.

با وجود اینکه مسئولان بارها نسبت به خطر ابتلا به این ویروس هشدار داده‌اند اما هنوز شاهد عدم‌‌توجه و همراهی مردم به این موضوع هستیم؛ اساسا این عدم‌توجه را ناشی از چه مسائلی می‌دانید؟

این مساله جنبه‌های مختلفی دارد که یکی از آنها فرهنگی است. اکنون چند روز تا عید نوروز فرصت داریم و از لحاظ سنت ایرانی‌ها عید نوروز اهمیت بسیار دارد و گویا مردم نمی‌توانند به آسانی سنت‌های این عید مثل خرید‌های پیش از سال جدید، آمادگی پذیرایی و دید و بازدیدها را کنار بگذارند. نکته دیگر آن چیزی است که نمود آن را متاسفانه دوشنبه شب در حرم حضرت معصومه(س) و حرم امام رضا(ع) دیدیم که اینها مقداری به ریشه‌های اعتقادی و ایدئولوژیک باز می‌گردد. این عقیده در خیلی‌ها وجود دارد که اتفاق رخ داده قضا و قدر الهی است و هر تقدیری خداوند در نظر داشته باشد (بحث جبرگرایی) محقق می‌شود. بنابر‌این با ریشه اعتقاد مذهبی غلط به نوعی به اقدامات حفاظتی و پیشگیرانه تن نمی‌دهند. از طرف دیگر به‌نظر می‌رسد مسئولان ذی‌ربط و به‌خصوص خود آقای روحانی تلاش زیادی برای عادی جلوه دادن وضعیت دارند و از اینکه مردم نگران شوند، می‌ترسد. البته تا حدی حق دارد، وقتی مردم زیاد نگران شوند طبعا واکنش‌هایی مثل هجوم به فروشگاه‌ها خواهند داشت که منجر به کمبود می‌شود اما آنقدر سعی در عادی جلوه دادن امور شده که خود همین موضوع مقداری مردم را بی‌خیال کرده است. به‌نظرم دولت ضمن اینکه باید فضای روانی را مدیریت کند اما باید اطلاعات لازم مثل میزان تلفات و میزان ابتلاها را با شفافیت بیشتری به اطلاع مردم برساند. همین امر می‌تواند موثر‌ترین هشدار برای ترغیب مردم به در خانه ماندن باشد. یعنی هرچه مردم خطر را همراه با انتشار شفاف اطلاعات جدی‌تر ببینند وادار به رعایت بیشتر می‌شوند.

با توجه به اینکه تصمیم به تعطیلی حرم‌های مطهر و بقاع متبرکه به دستور ستاد ملی مبارزه با کرونا در راستای عدم انتقال ویروس بوده باید برخوردی قاطع و قانونی با برخی تحرکات خود‌سر که نمونه‌های آن را در قم و مشهد شاهد بودیم صورت بگیرد؟

از یک‌طرف باید نیمه پر لیوان را نگاه کنیم. اینکه تولیت‌های استان مقدس حضرت معصومه(س)، امام رضا(ع)، شاهچراغ و جاهای دیگر خوشبختانه با تدابیر اتخاذ شده هماهنگ هستند. هر چند اول مقاومت‌هایی به‌خصوص در قم صورت گرفت اما این وضع به سرعت مدیریت شد و به‌رغم گرایش‌هایی که وجود دارد این وضعیت پذیرفته شد و باید از این هماهنگی تقدیر کرد. اما به هر حال بخشی از مردم جدای از مساله جریانی، به جهت اعتقادات مذهبی‌ای که دارند این مساله از نظر ذهنی برایشان مشکل است که حرم‌های مطهر را مسدود ببینند. هر چند برخی فرهنگ‌سازی‌ها و فضاسازی‌هایی که طی سالیان در کشور صورت گرفته بر این اتفاقات تاثیرگذار بوده است. البته این تفکر خودسرانه عمل کردن نیروها که طی سال‌های اخیر ترویج شده به این معناست که افراد می‌توانند نظم موجود را با سلیقه شخصی خود زیر پا بگذارند. ترویج این فرهنگ بسیار خطرناک است. در صحنه دوشنبه شب قم و مشهد دیدیم که افراد به تهران و رئیس‌جمهور اهانت می‌کردند. رئیس‌جمهور مسئول اجرایی کشور است و وقتی به وی اهانت می‌کنند در واقع نوعی دهن‌کجی به حاکمیت است. به‌نظرم به جای ترویج چنین تفکری باید احترام به قانون ترویج شود. لذا تلفیق عوامل مختلف در بروز چنین پدیده بسیار خطرناکی موثر بوده که باید این روش‌ها و شیوه‌ها اصلاح شود. البته تا آنجایی که من خبر دارم شورای تامین استان قم ورود کرده و بنا دارند برخورد کنند. این رفتار هنجار‌شکنی است، چرا که باعث مشوش شدن چهره ایران شده است. برهم زدن نظم عمومی و قانون‌شکنی قابل تعقیب است. اگر این رفتار‌ها در شیوع ویروس تاثیر داشته باشد موجب مسئولیت کیفری است. یعنی افرادی که با چنین اعمالی باعث انتشار ویروس و مبتلا شدن افراد دیگر شده و مانع کنترل این بیماری مرگبار می‌شوند، از نظر حقوقی مسئول و ملزم به جبران خسارت هستند. اکنون در بسیاری از کشورها مثل ایتالیا برای کسانی که از مقررات بهداشتی تخطی می‌کنند در قانون جریمه و جزای نقدی و در برخی کشورها حبس در نظر گرفته می‌شود. به نظرم دادستانی، قوه قضائیه، شورای تامین و دستگاه‌های امنیتی باید با قاطعیت و حساسیت با این پدیده‌ها مقابله کرده و از وقوع آن جلوگیری کنند.

در خصوص لایحه بودجه 99 بسیاری فکر می‌کردند که پس از استیذان رئیس مجلس از مقام معظم رهبری و صدور حکم حکومتی این مساله حل و فصل خواهد شد اما رویکرد شورای نگهبان و نظر هیأت عالی نظارت مجمع بر مغایرت این لایحه با اصل 011 قانون اساسی، بودجه 99 را در هاله‌ای از ابهام برده‌؛ با این تفاسیر تکلیف لایحه بودجه 99 چه خواهد شد؟

من از ابتدا نیز نسبت به کاری که رئیس مجلس جهت استیذان از مقام معظم رهبری انجام دادند انتقاداتی داشتم چرا که نیازی به استیذان نبود. وقتی مجلس با کلیات لایحه بودجه مخالفت کرد طبق آئین‌نامه باید به دولت باز می‌گشت، دولت مجددا اصلاحات لازم را انجام می‌داد و مجددا به مجلس باز‌می‌گرداند. حال ما نباید بگوییم که چون ممکن است این وضعیت اضطراری ادامه پیدا کند از قبل اذن بگیریم. باید روال قانونی انجام می‌شد و دولت اصلاحات را انجام می‌داد و در برگشت اگر نمی‌توانستیم مجلس را تشکیل دهیم باید به کمیسیون می‌رفت کما اینکه کمیسیون تلفیق هم جلسه دارد. همچنین طبق آئین‌نامه اکنون دولت با توجه به این تاخیری که شده اگر روال قانونی انجام می‌شد همراه با اصلاح لایحه بودجه باید از مجلس در‌خواست بودجه چند‌دوازدهم می‌کرد. این مساله در آئین‌نامه پیش‌بینی شده است؛ از یک‌دوازدهم تا سه‌دوازدهم که به‌نظر من بهترین راه‌حل در شرایط فعلی همین در‌خواست بودجه چند‌دوازدهم است که به طور موقتی انجام شود و بررسی تفصیلی بودجه به بعد از این فروکش کردن این بحران موکول شود. اما جالب است اگر بنا بود لایحه با حکم حکومتی و اذن مقام معظم رهبری تصویب شود. به طریق اولی شورای نگهبان و مجمع تشخیص که بیشتر انتصابی هستند باید همراهی می‌کردند. اینکه شورای نگهبان این همه ایراد گرفته و هیأت عالی نظارت مجمع تشخیص مصلحت نظام ایراداتی گرفته است در نوع خود نشان می‌دهد حکم حکومتی چندان نیاز نداشته است. البته من شخصا استقبال می‌کنم که هر نهادی کار خود را انجام دهد و حکم حکومتی نیز در شرایط استثنایی ظرفیت بسیار خوبی برای بن‌بست‌شکنی و گره‌گشایی است اما اینکه ما به محض اینکه با مشکل روبه‌رو می‌شویم فورا از این راهکار استفاده کنیم درست نیست. به هر حال الان با این ایراداتی که گرفتند و در شرایطی که چند روزی بیشتر به پایان سال نمانده پیش‌بینی می‌شود این رفت و برگشت بودجه به زودی تمام نشود. من کماکان معتقدم که دولت بودجه چند دوازدهم را درخواست کند و مجلس جلسه ویدئو‌کنفرانس و رای‌گیری را تمرین کرده، سپس مجلس‌ ولو به صورت حضوری جلسه کوتاهی را برگزار و با پیشنهاد دولت موافقت کند تا پیشنهاد چند دوازدهم تصویب شود. حال ممکن است اگر مجلس دهم نیز پس از عید نتوانست به طور تفصیلی بودجه را بررسی کند اگر شرایط عادی شود در اردیبهشت تشکیل جلسه دهد و بررسی کند و اگر هم نشد به عهده مجلس بعد خواهد بود./ ارمان ملی