خطر پساکرونایی در کشور چقدر جدی است؟/ شورش یا سازش؛ سال۹۹ چگونه سپری خواهد شد؟

به گزارش دیده بان ایران؛ مهر ماه سال  ۱۳۹۷بود که حسین راغفر، استاد دانشگاه امام صادق و اقتصاد دان در گفت و گو با رسانه ها اعلام کرد که خطر شورش و قحطی در راه است وجامعه ایران قابل دوام نیست. راغفر تقریبا 13 ماه قبل از اعتراضات گسترده آبان ماه سال 98 این هشدار را به مسئولان داد. اعتراضاتی که خسارات جانی و مالی بسیاری را به دنبال داشت و تا به امروز هم نه تنها آمار دقیق جان باختگان این اعتراضات از سوی مسئولان اعلام نشده است بلکه در کشاکش نزاع های سیاسی، جریان های سیاسی منتقد و مخالف دولت سعی کردند این حوادث را به بی تدبیری دولت ربط داده و پای دشمنان را به میان بکشند.

آن هم در حالیکه بسیاری از جامعه شناسان و تحلیلگران سیاسی بارها و بارها چه بعد و چه قبل از این ماجراها نسبت به وقوع شورش پابرهنه ها یا همان اقشار فرودست و ضعیف جامعه به نهادهای دولتی و حکومتی هشدار داده بودند.

با این وجود سال 99 همانند سال گذشته در حالی آغاز شد که کشور با بحران جدی دیگری مواجه شده است. بیماری کووید 19 از خانواده کرونا ویروس از 28 بهمن در کشور و استان قم به صورت رسمی اعلام و به سرعت در کل کشور گسترده شد بطوریکه پس از گذشت 50 روز از اعلام ورود این مهمان ناخوانده به کشور، کیانوش جهانپور سخنگوی ستاد ملی مبارزه با کرونا روز گذشته به رسانه ها اعلام کرد که وضعیت هیچ استانی در کشور سفید نیست و در این بین شهروندان تهرانی بیش از سایر مردم در معرض ابتلا به این بیماری (یا ناقل این بیماری) هستند.

ویروس کُشنده ای که علیرغم ادعای ایرج حریرچی که خود نیز به آن مبتلا شده است و به گفته سعید حجاریان به هیچ وجه دموکرات نیست.

پیش بینی سعید حجاریان 

سعید حجاریان، اواخر اسفندماه گذشته طی یادداشتی با عنوان «راه میان‌بُر؟» که در یک وبگاه اصلاح‌طلب منتشر شد، با اشاره به ویروس کرونا نوشت:"در دوره‌ای که قیمت هر بشکه نفت به‌حدود ۲۰دلار کاهش یافته و شبح مرگ با ویروس کرونا در جهان پرسه می‌زند و شورش‌های اجتماعی-معیشتی در تقدیر کشورهای عقب‌مانده است و تحریم‌ها صورت خشن خود را به‌ رخ‌ کشیده‌اند، سخن گفتن از گام‌های بلند و جهش‌های بزرگ دورنمایی مطلوب تصویر نمی‌کند زیرا راه توسعه پایدار همچنان از آهستگی و پیوستگی می‌گذرد."

اظهاراتی که انتقاد تند و گسترده اصولگرایان را به دنبال داشت و در اولین فرصت پس از تعطیلات نوروزی در واکنش به این اظهارات نقدهای بسیاری نوشتند. تا جاییکه سایت مشرق نیوز در واکنش به پیش بینی اعتراضات مردم در پی خانه نشینی و فشار اقتصادی حاکم بر اثر شیوع ویروس کرونا در کشور نوشت: ما نمی‌دانیم که پیش‌بینی حجاریان محقق خواهد شد یا خیر و اغتشاشاتی نظیر دیماه ۹۶ و آبان ۹۸ بر سر مسائل اقتصادی به راه خواهد افتاد یا خیر!؟ اما قدر متقن آنست که نبایستی به بهانه کرونا و قرنطینه، کار و کاسبی مردم تعطیل و اقتصاد کشور نقش زمین شود.

زیرا در این صورت اساساً کشوری نخواهد ماند که کسی بخواهد بیماری خود را در ذیل حاکمیت عادل آن بصورت رایگان درمان کند.

از همین رهگذر بایستی به مسئولان امر هشدار داد که در کنار توجه به سلامت مردم، اقتصاد جامعه را نیز در نظر بگیرند و همچون دولت‌های دیگر درگیر کرونا در جهان که توجهات ویژه‌ای را به اقتصاد مبذول داشته‌اند؛ با واقع‌بینی، نسبت به امر اقتصاد اهتمام کنند.

ادعای حسن نوروزی 

ادعایی که حسن نوروزی، سخنگوی کمیسیون قضایی مجلس هم از آن دفاع کرده و به خبرگزاری ایسنا گفت: تعطیلی بیشتر کشور ما را متضرر خواهد کرد و باید با درنظر گرفتن تدابیر بهداشتی به تدریج کشور را از حالت تعطیل خارج کنیم.

مخالفت رئیسی با فعالیت های اقتصادی

اما در این بین رییس قوه قضاییه نظر دیگری دارد. ابراهیم رئیسی در جلسه صبح امروز در جلسه مسئولین عالی قضائی در کنایه به دستور اواخر هفته گذشته رییس جمهور درباره لزوم بازگشایی و فعالیت مراکز اقتصادی کشور گفت: اقتضای تدبیر این است که در تعارض بین سلامت مردم وگشایش کسب وکارها حفظ جان مردم در اولویت قرار گیرد.

هرچند رییس جمهور روز یکشنبه طی اظهاراتی جدیدتر اعلام کرد که از تاریخ 23 فروردین فعالیت اقتصادی برخی مراکز مهم کشور با رعایت اصول بهداشتی و فاصله گذاری اجتماعی آغاز خواهد شد. 

حسن روحانی روز دوشنبه 18 فروردین هم در تشریح مصوبات جدید هیات وزیران برای مقابله با کرونا اظهار داشت:‌ در کنار سایر حمایت های در نظر گرفته شده برای اقشار ضعیف در نظر داریم اعتبار یک میلیون تومانی به تمام یارانه بگیران پرداخت کنیم که اقساط آن به مرور از همان یارانه کسر خواهد شد.

روحانی البته این موضوع را هم اضافه کرد که خیرین هم باید به مردمی که تحت فشار قرار گرفته‌اند بیشتر از گذشته کمک کنند. دولت تصمیمات خوبی گرفته است برای مقابله با کرونا و در عین حال این را می‌دانیم که در همه کشورهایی که اوضاع اقتصادی خوبی هم دارند با مشکلاتی بعد از شیوع کرونا مواجه شده‌اند. 

موضوعی که بسیاری از کارشناسان اقتصادی و سیاسی طی روزهای گذشته نسبت به آن هشدار داده و اعلام کرده اند که اکثریت مردم کشور پس از پشت سرگذاشتن دوران کرونا روزگار بسیار سختی را از نظر اقتصادی و کسب و کار پیش رو خواهند داشت.

پیش بینی مسعود نیلی

اما با این حال مشکل اساسی اینجاست که طبقه کم درآمد که پیش از این تورم و گرانی حاصل از تحریم و بی تدبیری مسئولان گلوی آنان را می‌فشرد در جریان بحران کرونا فشار جدید و مضاعفی بر آنان وارد شده است. بسیاری از آنان هم بر اثر رکود، درآمدشان کاهش پیدا کرده و هم اینکه قادر به تهیه اقلام بهداشتی برای همه افراد خانواده برای مبارزه با کرونا نیستند. در نتیجه میزان ابتلا و مرگ و میر در میان آنان می تواند در مقایسه با اقشار مرفه‌تر جامعه، بالا رود. مسعود نیلی استاد دانشگاه شریف که در گذشته از سمت‌های بالای اقتصادی در کشور برخوردار بوده در مقاله‌ای به این نکته اشاره کرده و می‌نویسد: "ادامه روند موجود می‌تواند منجر به آن شود که به ویژه بخش فقیر و کم درآمد جامعه، هم به دلیل نوع شغل، هم فشار مخارج زندگی که امکان تقبل هزینه‌های بهداشتی مرتبط با کرونا را ندارند، به‌سرعت به کانون اصلی ابتلا و انتقال بیماری تبدیل شوند. نقاط حاشیه‌ای شهرهای بزرگ، روستاها و بخش‌های در اصطلاح جنوب شهری، می‌توانند مراکزی باشند که ویروس کرونا در آنجا سکنی گزیده و این هموطنان دردمند را که کانون آسیب‌های ناشی از تورم و بیماری نیز هستند به مامن خود تبدیل کند و بحرانی تاریخی را در سرنوشت مردم کشور ما رقم بزند".

نکته حائز اهمیتی که روزنامه همشهری، ارگان شهرداری تهران هم طی گزارشی که امروز آن را منتشر کرده است به آن اشاره کرده و نوشت: سایه تنگدستی بر سلامتی غلبه کرده و وحشت از ابتلا به ویروس خطرناک کرونا برای بسیاری در تهران کمرنگ‌تر شده است. حوالی 8صبح در ایستگاه متروی آزادی جمعیت چشمگیری قصد سفر شهری دارند؛ اغلب بدون ماسک و بی‌دستکش. نخستین روزهای کاری سال جدید است و انگار خیلی‌ها به سیم آخر زده‌اند. مسافران این ایستگاه شلوغ، از غرب استان تهران، استان البرز، استان قزوین، جنوب شهر و جنوب استان تهران آمده‌اند. محل کارشان کلانشهر تهران است و حالا بعد از چند هفته خانه‌نشینی مجبور شده‌اند به دلایل مختلف، قرنطینه خود را بشکنند. 

این روزنامه در گفت و گو با یکی از همین افرادی که مجبور به ترک خانه برای امرارمعاش شده است نوشت: 

کارگرم. ۲ هفته به اصرار زن و بچه‌هام از خونه بیرون نیومدم اما بعد از ۲ هفته که یخچال خالی خالی شد، خودشون به این نتیجه رسیدن که چاره‌ای نیست و باید برم سر کار.

من بدهکارم. پنچری دارم. نزدیک ۲۰ روزه بستنش. ۹میلیون اجاره مغازه. از کجا بیارم. لاستیک فروش زنگ زده تهدیدم کرده. حق داره. چک دستشه. صاحب مغازه اجاره‌شو می‌خواد...

 هر روز ما مجبوریم سر کار بریم درحالی‌که صداوسیما زیرنویس می‌کنه مشاغل شیفتی شده و... می‌گن در خانه بمانیم اما به چه قیمتی!؟ به قیمت ازدست‌دادن کارم!؟

حال با توجه به افزایش روزافزون فشار اقتصادی بر مردم و حل شدن طبقه ضعیف جامعه در دوران کرونایی باید منتظر ماند و دید که آیا کمک های قطره چکانی دولت، آنها را به ماندن در خانه ترغیب خواهد کرد و یا اینکه کما فی سابق سردرگمی در شناسایی اقشار ضعیف جامعه باعث خواهد شد تا این دسته از افراد که تعدادشان کم هم نیست جان بر کف گرفته و با وجود تهدید از دو جبهه ویروس منتشر شده در شهر و نیروی قهریه؛ بر سر کار خود حاضر شوند.!

دیده بان ایران- یغما فشخامی