کشف دایناسوری با «ابروی» منحصربه‌فرد در قرقیزستان
دانشمندان گونه‌ای جدید از دایناسورها را به نام Alpkarakush kyrgyzicus* در قرقیزستان کشف کردند که با ویژگی‌های منحصربه‌فردش از دایناسورهای ژوراسیک، توجه محققان را به خود جلب کرده است.
به گزارش سایت دیده بان ایران؛ تروپود جدیداً کشف‌شده با نام Alpkarakush kyrgyzicus، شکاف بزرگی در دانش ما از بیوژئوگرافی و تکامل تروپود‌های ژوراسیک را با ویژگی‌های منحصربه‌فرد خود پر می‌کند. این کشف شامل بقایای یک فرد بالغ و یک فرد نابالغ از این گونه است.
تروپود‌ها یکی از متنوع‌ترین و مهم‌ترین گروه‌های بزرگ دایناسورها هستند که شامل شکارچیان معروفی مانند تیرانوسوروس و آلوسوروس و همچنین پرندگان امروزی می‌شوند. انواع مختلفی از تروپود‌ها از دوران مزوزوئیک، عصر دایناسورها، شناخته شده‌اند.
همان‌طور که شیر‌ها امروزه بیشتر در آفریقا و ببر‌ها در آسیا یافت می‌شوند، آلوسوروس‌ها نیز در دوره ژوراسیک در آمریکای شمالی و جنوب غربی اروپا پراکنده بودند، در حالی که متریاکانتوسور‌ها در چین زندگی می‌کردند. با این حال، تا پیش از این، هیچ دایناسور شکارچی بزرگی از دوره ژوراسیک در منطقه وسیعی بین اروپای مرکزی و شرق آسیا شناخته نشده بود.
کشف Alpkarakush Kyrgyzicus
اکنون، محققان بقایای یک دایناسور تروپود جدید را در قرقیزستان کشف کرده‌اند که با نام Alpkarakush kyrgyzicus شناخته می‌شود. این اولین تروپود یافت‌شده در این منطقه است و شکاف دانشی بزرگی را پر می‌کند. اولین بقایای فسیل این دایناسور در سال ۲۰۰۶ توسط دیرین‌شناس قرقیز، عیزک باکیروف، کشف شد. محل کشف در نواحی بیابانی کوهستانی نزدیک به شهر تاش‌کمیر در غرب قرقیزستان قرار دارد. رسوبات سازند بالابانسای که در اینجا نمایان است، در دوره ژوراسیک میانی حدود ۱۶۵ میلیون سال پیش رسوب کرده‌اند.
اطلاعات به‌دست‌آمده از کاوش و ویژگی‌های منحصربه‌فرد
در طی چندین کمپین کاوش از سال ۲۰۰۶ تا ۲۰۲۳، استخوان‌های جمجمه، مهره‌های پشتی و لگنی، قطعات کمربند شانه‌ای و اندام‌های جلویی و همچنین تقریباً کمربند لگنی و اندام‌های عقبی کامل از یک دایناسور شکارچی به طول حدود هشت تا نه متر بازیابی شد. این گونه جدید دارای ویژگی‌هایی است که قبلاً ناشناخته بوده است.
یکی از ویژگی‌های بسیار جالب توجه، «ابرو»ی بسیار برجسته آن بر روی استخوان پس‌چشمی (postorbital)، یعنی استخوان جمجمه‌ای که در پشت حفره چشم قرار دارد، است که نشان‌دهنده وجود یک شاخ در این نقطه است. ویژگی‌های منحصربه‌فرد دیگر بر روی مهره‌های پشتی و استخوان ران دیده می‌شود.
اهمیت فیلوژنتیکی و پیامد‌های بیوژئوگرافی
مقایسه‌ها با سایر تروپود‌ها نشان می‌دهد که این گونه جدید به خانواده متریاکانتوسورید‌ها تعلق دارد و به دایناسورهای شکارچی بزرگ آسیای شرقی نزدیک است. دیرین‌شناسان پیشنهاد می‌کنند که منشأ متریاکانتوسورید‌ها و دیگر گروه‌های مهم تروپود‌ها در جنوب شرق آسیا بوده است و از آنجا از طریق آسیای مرکزی و اروپا به دیگر قاره‌ها گسترش یافته‌اند.
اولیور رائوهوت از مجموعه دیرین‌شناسی و زمین‌شناسی باواریا در مونیخ (SNSB-BSPG) و نویسنده اصلی این مطالعه گفت: «اگرچه پیوستگی Alpkarakush با متریاکانتوسورید‌ها لزوماً تعجب‌آور نیست، این کشف شکاف بزرگی در دانش ما از تروپود‌های ژوراسیک را پر می‌کند و ما را به بینش‌های جدید و مهمی درباره تکامل و بیوژئوگرافی این حیوانات هدایت می‌کند.»
در این محل بقایای یک نمونه دوم، که کمی کوچک‌تر از **Alpkarakush kyrgyzicus** است، نیز یافت شده است. بررسی ساختار داخلی استخوان نشان داد که نمونه بزرگ‌تر تقریباً بالغ بوده و حداقل هفده سال سن داشته و به احتمال زیاد قبلاً به بلوغ جنسی رسیده بوده است، در حالی که فرد کوچک‌تر یک جوان بوده است. شاید ۱۶۵ میلیون سال پیش، یک والد با فرزندش در حال گردش بوده است
پیشرفت‌های فناورانه در دیرین‌شناسی
مدل‌های سه‌بعدی دیجیتالی از تمام استخوان‌های مهم Alpkarakush ایجاد شده است.
اولیور وینگس، مدیر موزه تاریخ طبیعی بامبرگ و هم‌نویسنده این مطالعه گفت: «این مدل‌ها اکنون به‌صورت آنلاین در دسترس هستند و به محققان در سراسر جهان این امکان را می‌دهند که مطالعات پیگیری انجام دهند و از آنها چاپ‌های سه‌بعدی بسازند.»
این فسیل به نام Alpkarakush، پرنده‌ای غول‌پیکر در حماسه اساطیری قرقیزستانی "ماناس" نام‌گذاری شده است که اغلب در لحظات بحرانی به قهرمانان کمک می‌کند. نام گونه "kyrgyzicus" مستقیماً به جمهوری قرقیزستان، منشأ این دایناسور شکارچی جدید، اشاره دارد. Alpkarakush kyrgyzicus حتی می‌تواند اولین اسکلت اصلی دایناسور باشد که در قرقیزستان به نمایش گذاشته می‌شود: اگر حامیان کافی پیدا شوند، برنامه‌ریزی شده است که بازسازی و همچنین استخوان‌های اصلی آن در موزه ملی تاریخ در بیشکک به نمایش گذاشته شود، مشروط به تأمین بودجه لازم.
این مطالعه نتیجه همکاری پژوهشی بین مؤسسه زمین‌شناسی M.M. Adyshev از آکادمی ملی علوم جمهوری قرقیزستان و دو بخش از مجموعه تاریخ طبیعی باواریا (مجموعه دیرین‌شناسی و زمین‌شناسی باواریا در مونیخ و موزه تاریخ طبیعی بامبرگ) و بنیاد فریدنشتاین گوتا است. این مطالعه که توسط بنیاد تحقیقات آلمان تأمین مالی شده، اکنون در مجله Zoological Journal of the Linnean Society منتشر شده است.
