آیینی، شهردار منطقه ۱۲: راه‌حل ساماندهی دستفروشی در تهران، ایجاد بازارهای رسمی ارزان‌فروشی است/ برخورد فیزیکی با دستفروشان شهرستانی جواب نمی‌دهد
محمد آیینی، شهردار منطقه ۱۲ درباره آخرین وضعیت ساماندهی دستفروشان بازار و معابر پرتردد شهر تهران به خبرنگاران دیده‌بان ایران گفت: «راه‌حل ساماندهی بساط‌گری در تهران، ایجاد بازارهای رسمی ارزان‌فروشی است که بتواند کالاهای با کیفیت متوسط را با قیمت مناسب‌تر به مردم عرضه کند. ما این حرکت را در محلات منطقه ۱۲ آغاز کرده‌ایم، از جمله در محله‌های امامزاده یحیی (ع) و شوش در حال ایجاد فضایی رسمی و شیک برای فروش کالاهای ارزان هستیم. این بازارها ظاهر رسمی و منظم دارند، اما کالاها با قیمت مناسب عرضه می‌شوند./ بخش مهمی از دستفروشان کسانی هستند که به دلیل مشکلات اقتصادی کشور، از شهرستان‌های دور به تهران می‌آیند تا مناسبت‌هایی مانند شب عید یا شروع مهرماه دستفروشی کنند. اما برخورد فیزیکی و محدود کردن آن‌ها جواب نمی‌دهد و راه‌حل کلی، ساماندهی این فعالیت‌ها توسط شرکت ساماندهی صنایع و مشاغل شهرداری است.
دیده‌بان ایران؛ پریسا هاشمی: دستفروشی و بازارهای خیابان‌های تهران یکی از پیچیده‌ترین چالش‌های مدیریت شهری است که سال‌ها توجه مسئولان و شهروندان را به خود جلب کرده است. این فروشندگان که کالاهای متنوعی از پوشاک و لوازم خانگی کوچک تا صنایع دستی و مواد خوراکی عرضه می‌کنند، نقش مهمی در تامین معیشت بسیاری از خانواده‌ها دارند. با این حال، شیوه‌های فروش غیررسمی، تنش‌آفرین و حتی خشونت‌آمیز برخی از آن‌ها، نگرانی‌های امنیتی و اجتماعی را در سطح شهر افزایش داده است.
دستفروشان بازار بزرگ تهران به سه دسته اصلی تقسیم می‌شوند. دسته اول افرادی هستند که توسط خود بازاری‌ها «تغذیه» و به‌کار گرفته می‌شوند که تعداد بسیاری از دستفروشان بازار را تشکیل می‌دهند. این گروه اغلب در بازارها و مراکز خرید بزرگ حضور دارند و به نوعی نماینده یا کارگر دستوری بازاری‌ها محسوب می‌شوند. دسته دوم، فروشندگان مستقل هستند که تعدادشان در بازار کم و در دیگر مناطق شهر تهران و مترو زیاد است و با مشکلات بسیار اقتصادی دست‌وپنجه نرم می‌کنند. این افراد خودشان به بازار آمده‌اند و بدون حمایت یا ارتباط رسمی با دیگران، کالاهای خود را عرضه می‌کنند. این دسته از دستفروشان معمولاً برای کسب درآمد شخصی وارد بازارهای شلوغ می‌شوند و شیوه‌های فروش‌شان متنوع و خلاقانه است. دسته سوم که تعدادشان بسیار کم است، کسانی هستند که بیشتر با رفتارهای پرخطر و نامتعارف شناخته می‌شوند؛ این گروه گاه برای حفظ محل دستفروشی خود، به هر اقدام غیرقانونی و حتی خشونت‌آمیز دست می‌زنند و امنیت سایر فروشندگان و شهروندان را هم تهدید می‌کند.
کالاهای عرضه‌شده توسط دستفروشان بازار طیف وسیعی از قیمت‌های پایین تا متوسط دارند و بسیاری از شهروندان به دلیل قیمت ارزان‌تر، خرید خود را از این بازارهای غیررسمی انجام می‌دهند. با این حال، رفتارهای پرخطر دسته سوم، مشکلات امنیتی قابل توجهی ایجاد می‌کند؛ از تهدید و درگیری گرفته تا خشونت فیزیکی که نشان می‌دهد ساماندهی و نظارت دقیق بر فعالیت دستفروشان ضروری است. یکی از بزرگترین چالش‌ها، نبود مکان‌های مشخص و نظارت رسمی است. بسیاری از فروشندگان، بدون مجوز و چارچوب مشخص در خیابان‌ها و پیاده‌روها پراکنده هستند و فعالیتشان باعث سد معبر، اختلال در عبور و مرور و تنش با نیروهای شهرداری می‌شود. حضور فروشندگان اراذل و پرخطر، این مشکلات را دوچندان می‌کند و ضرورت ایجاد بازارهای رسمی و تحت نظارت را برجسته می‌سازد.
از سوی دیگر، فشار اقتصادی و نیاز معیشتی بسیاری از دستفروشان باعث می‌شود که آن‌ها حتی در ساعات اوج شلوغی و تعطیلات رسمی نیز فعالیت خود را رها نکنند. در مناسبت‌هایی مانند شب عید یا شروع ماه مهر، جمعیت زیادی از فروشندگان و خریداران از شهرستان‌ها و شهرهای کوچکتر به مرکز پایتخت و مناطق پرتردد می‌آیند. این حجم حضور، زیرساخت‌های شهری را تحت فشار قرار می‌دهد و نشان می‌دهد که برخورد فیزیکی و محدود کردن فعالیت‌ها راه‌حل مناسبی برای ساماندهی بازارهای خیابانی نیست. حمایت از فروشندگان می‌توانند به امنیت و فعالیت قانونی دستفروشان منجر شود و مردم نیز از خرید مطمئن و کم‌مزاحمت و ارزان بهره‌مند شوند. به طور کلی، دستفروشی پدیده‌ای پیچیده و چندوجهی است که ترکیبی از نیاز اقتصادی، فرصت‌های بازار و چالش‌های شهری را در خود دارد. دسته‌بندی سه‌گانه دستفروشان نشان می‌دهد که برخورد یکسان با همه فروشندگان نتیجه‌بخش نیست و سیاست‌های متفاوتی برای هر گروه لازم است.
ایجاد بازارهای ارزان و شیک را پیگیری می‌کنیم
در همین راستا محمد آیینی، شهردار منطقه ۱۲ درباره دستفروشان بازار و دیگر معابر منطقه ۱۲ به خبرنگار دیده‌بان ایران گفت: «راه‌حل ساماندهی بساط‌گری در تهران، ایجاد بازارهای رسمی ارزان‌فروشی است که بتواند کالاهای با کیفیت متوسط را با قیمت مناسب‌تر به مردم عرضه کند. به عنوان مثال، اکنون بسیاری از شهروندان برای خرید پرده به بازار عبدل‌آباد مراجعه می‌کنند و این در حالی است که کالاهای مشابه در شمال شهر با قیمت بالاتر عرضه می‌شوند. اگر خریدار احساس کند که همان کالا در یک مغازه با قیمت ۳۰۰ هزار تومان فروخته می‌شود، ترجیح می‌دهد آن را از بازار غیررسمی و ارزان‌تر خریداری کند.»
او با بیان این که ما این حرکت را در محلات منطقه ۱۲ آغاز کرده‌ایم، تاکید کرد: «از جمله در محله‌های امامزاده یحیی (ع) و شوش در حال ایجاد فضایی رسمی و شیک برای فروش کالاهای ارزان هستیم. این بازارها ظاهر رسمی و منظم دارند، اما کالاها با قیمت مناسب عرضه می‌شوند. البته بخش مهمی از دستفروشان کسانی هستند که به دلیل مشکلات اقتصادی کشور، از شهرستان‌های دور به تهران می‌آیند تا مناسبت‌هایی مانند شب عید یا شروع مهرماه دستفروشی کنند. اما برخورد فیزیکی و محدود کردن آن‌ها جواب نمی‌دهد و راه‌حل کلی، ساماندهی این فعالیت‌ها توسط شرکت ساماندهی صنایع و مشاغل شهرداری است.»
شهردار منطقه ۱۲ افزود: «به جای اینکه افراد نامتعارف و غیررسمی اقدام به فروش کالا کنند، شهرداری با تعیین محل و زمان مشخص، امکان عرضه رسمی کالا را فراهم می‌کند. به عنوان مثال در منطقه ۱۱، در چهارراه ولیعصر (عج) این طرح موفق بوده است و در برخی مناطق دیگر نیز در حال اجراست. اکنون در خیابان ناصر خسرو نیز شرکت ساماندهی به عنوان مسئول این بازارها حضور دارد و بخشی از درآمدها به شهرداری اختصاص می‌یابد. در این بازارها، ثبت‌نام رسمی انجام می‌شود و محل‌های مشخص با سایبان و فضای محدود برای عرضه کالا تعیین می‌شود تا مانع عبور و مرور شهروندان نشود. همچنین برای محور ۱۵ خرداد و مولوی نیز این طرح در حال اجراست و شرکت رسمی پیمانکار ساماندهی مشاغل تهران، مسئولیت ثبت‌نام و ساماندهی فروشندگان را برعهده دارد. هر فردی که بخواهد کالا عرضه کند، باید مراحل ثبت‌نام و دریافت مجوز را طی کند تا فعالیتش تحت نظارت رسمی قرار گیرد.»
منبع: دیده‌بان ایران
