راهکارهای کاهش خشونت علیه پرستاران اورژانس
در محیط‌های پرتنش بیمارستانی، پرستاران اورژانس بیش از هر گروه شغلی دیگری با رفتارهای خشونت‌آمیز مواجه می‌شوند. پژوهشی تازه کوشیده است راهکارهای مؤثری را برای کاهش این خشونت‌ها شناسایی کند و تصویری جامع از مداخلات کاربردی ارائه دهد.
به گزارش سایت دیده بان ایران ؛خشونت در محل کار یکی از چالش‌های مهم و جهانی است که سلامت جسمی و روانی کارکنان را تهدید می‌کند. پرستاران در بخش اورژانس بیش از هر قشر دیگری در معرض خشونت‌های کلامی و فیزیکی قرار دارند. این خشونت‌ها می‌تواند به شکل توهین، تهدید، آزار یا حتی حمله جسمی بروز کنند. مطالعات متعدد نشان داده‌اند که درصد قابل‌توجهی از پرستاران در کشورهای مختلف جهان و نیز در ایران چنین تجربه‌هایی را داشته‌اند. هزینه‌های روانی و اجتماعی این خشونت‌ها بسیار فراتر از خسارت‌های مالی است، چرا که اعتمادبه‌نفس کارکنان کاهش یافته، احساس افسردگی و فرسودگی شغلی افزایش می‌یابد و حتی بسیاری از پرستاران تمایل پیدا می‌کنند شغل خود را ترک کنند. از همین رو، پرداختن به این معضل، فقط موضوعی حرفه‌ای نیست، بلکه ضرورتی اجتماعی برای تضمین سلامت جامعه به شمار می‌آید.
بخش اورژانس به‌دلیل ماهیت بحرانی بیماران، شرایط غیرقابل پیش‌بینی و استرس‌های بالای کاری، محیطی پرخطر برای بروز خشونت محسوب می‌شود. حضور همراهان نگران بیماران، کمبود نیرو، فشار کاری شدید و گاه نبود آموزش‌های کافی در مدیریت بحران، زمینه‌ساز افزایش این خشونت‌هاست. پیامدهای این شرایط نه تنها پرستاران را فرسوده می‌کند، بلکه کیفیت مراقبت از بیماران را هم کاهش می‌دهد. درواقع، وقتی پرستاری با استرس و ناامنی روانی مشغول به کار است، تمرکز او بر مراقبت از بیمار به‌طور مستقیم تحت‌تأثیر قرار می‌گیرد. بنابراین، یافتن مداخلات مؤثر برای کاهش خشونت در این محیط‌ها، هم به بهبود شرایط کاری پرستاران کمک می‌کند و هم به ارتقای خدمات درمانی برای بیماران منجر می‌شود.
در این زمینه، سعید سالاری، پژوهشگر پرستاری در دانشکده پرستاری و مامایی دانشگاه علوم پزشکی بندرعباس، همراه با دو همکار خود مطالعه‌ای را به انجام رسانده است. آن‌ها در این تحقیق به بررسی و تحلیل مجموعه‌ای از مطالعات پیشین پرداخته‌اند تا مشخص کنند کدام مداخلات می‌توانند در عمل برای کاهش خشونت علیه پرستاران اورژانس کارآمد باشند. به‌جای تمرکز محدود بر یک روش یا برنامه خاص، این پژوهشگران تلاش کرده‌اند با نگاهی جامع، تمام شواهد موجود را کنار هم قرار دهند و تصویری روشن از اثربخشی رویکردهای مختلف ارائه دهند.
برای اجرای این پژوهش، محققان پایگاه‌های علمی متعددی مانند Google Scholar، Scopus، PubMed و سایر منابع علمی فارسی و انگلیسی را جستجو کردند. کلیدواژه‌هایی همچون «خشونت»، «پرستاران»، «بخش اورژانس» و «مداخلات» مبنای جستجو بودند. در نهایت، ۱۹ مقاله که از کیفیت علمی لازم برخوردار بودند و به‌طور مستقیم به موضوع خشونت علیه پرستاران اورژانس پرداخته بودند، وارد مطالعه شدند. کیفیت این مقالات با استفاده از چک‌لیست‌های معتبر علمی ارزیابی شد تا نتایج به‌دست‌آمده قابل اعتماد باشند.
یافته‌های این پژوهش نشان دادند که مداخلات مختلفی برای مقابله با خشونت پیشنهاد و آزمایش شده‌اند. این مداخلات شامل آموزش‌های حضوری و غیرحضوری، تغییرات مدیریتی و محیطی، آموزش مهارت‌های ارتباطی و مدیریت خشم، طراحی پروتکل‌های ارزیابی ریسک و اقدامات پیشگیرانه، الگوریتم‌های تریاژ و حتی شبیه‌سازی‌های آموزشی بوده است. هر یک از این روش‌ها در محیط‌های متفاوت نتایج خاص خود را داشته‌اند، اما در مجموع نشان داده‌اند که می‌توانند به بهبود شرایط کاری پرستاران کمک کنند.
بر اساس جمع‌بندی نهایی محققان، ترکیب آموزش مهارت‌های ارتباطی و مدیریت خشم با بهبود شرایط محیطی و مدیریتی، بیشترین تأثیر را در کاهش خشونت علیه پرستاران داشته است. برنامه‌های آموزشی مداوم، استفاده از پروتکل‌های ارزیابی خطر، بهبود سازمان‌دهی محیط کار و ایجاد فرهنگ گزارش‌دهی از دیگر عواملی است که می‌تواند به کاهش معنادار خشونت در بخش‌های اورژانس منجر شود. همچنین، نقش قوانین حمایتی و سیاست‌گذاری‌های کلان برای تقویت این اقدامات بسیار پررنگ است.
این نتایج نشان می‌دهند که مقابله با خشونت علیه پرستاران تنها با یک برنامه یا دوره آموزشی کوتاه‌مدت امکان‌پذیر نیست. بلکه باید مجموعه‌ای از اقدامات هماهنگ در سطح بیمارستان، دانشگاه و حتی نظام سلامت کشور طراحی و اجرا شود. آموزش‌های مستمر، تدوین پروتکل‌های مشخص برای پیشگیری و مدیریت خشونت، تغییرات محیطی مانند افزایش امنیت فیزیکی، و البته حمایت قانونی از پرستاران از جمله راهکارهایی است که می‌تواند محیط کار آن‌ها را ایمن‌تر کند.
به‌ویژه اهمیت دارد که مدیران بیمارستان‌ها نقش فعال‌تری در این زمینه ایفا کنند. آن‌ها می‌توانند با فراهم کردن آموزش‌های منظم، ایجاد کانال‌های امن برای گزارش خشونت و اعمال تغییرات سازمانی، فضایی فراهم کنند که پرستاران بدون ترس از تهدید و آزار، وظایف حیاتی خود را انجام دهند. از سوی دیگر، سیاست‌گذاران حوزه سلامت باید به فکر تدوین قوانین و چارچوب‌های حمایتی باشند که گزارش‌دهی خشونت‌ها را تشویق کرده و جلوی عادی‌سازی این رفتارها را بگیرد.
قابل ذکر است این نتایج تحقیقاتی در «فصلنامه پرستاری و مامایی» دانشگاه علوم پزشکی ارومیه منتشر شده‌اند؛ نشریه‌ای علمی پژوهشی که به چاپ تحقیقات روز در زمینه پرستاری و سلامت می‌پردازد و بستری برای ارائه دستاوردهای علمی محققان ایرانی فراهم می‌آورد.
