احتمال ارسال تصاویر دوربین‌های ترافیکی تهران به خارج از کشور زیر ذره‌بین/ آزمون پیش‌ِروی شورای شهر؛ روشنگری یا سکوت؟/ وقت شفاف‌سازی درباره دوربین‌ها است/ مدیریت سازمان فاوا و شرکت کنترل ترافیک؛ بی‌ثبات و آسیب‌پذیر

دیده‌بان ایران؛ پریسا هاشمی: روز ۱۸ آبان سردار غلامرضا جلالی، رئیس سازمان پدافند غیرعامل در یک مصاحبه تصویری از این خبر داد که دوربین‌های ترافیکی، نقطه ورود حمله سایبری اخیر بودند. او در تشریح این موضوع تأکید کرد: «در آزمایشگاه‌های تخصصی کشور، به کدهایی رسیدیم که تصاویر دوربین‌ها را به‌طور مخفیانه به آی‌پی‌های خارجی ارسال می‌کرد. عملیات‌های دشمن عمدتاً از طریق همین دوربین‌ها صورت گرفته است. ما یک فرضیه درباره نحوه کنترل دوربین‌های مداربسته داشتیم. دو دستگاه دوربین مداربسته را برای آزمایش به یک آزمایشگاه تخصصی سخت‌افزاری داخل کشور سپردیم. پس از دو سه ماه کار روی Firmware و میان‌افزار (Middleware)، در میان‌افزار کدی یافتیم که در شرایط قطع اتصال به اینترنت، داده‌ای را به یک آدرس IP مشخص ارسال می‌کرد. آن آدرس IP متعلق به کشور سازنده دوربین بود. سپس آن IP را هک کردیم و به‌جای آن یک IP دیگر قرار دادیم؛ مثلاً IP مربوط به پلیس فتا. بعد دوربین را نصب کردیم و متصل کردیم. در نتیجه هر تصویری که دوربین می‌گرفت به آن مقصد جدید ارسال می‌شد. این نشان می‌دهد ابزارهای کنترل امنیتی، حتی دوربینی که برای تأمین امنیت تولید شده است، می‌تواند به‌عنوان ابزار ضدامنیت مورد سوءاستفاده قرار گیرد. از نظر فنی و فناوری، این کاملاً امکان‌پذیر و مؤثر است.» 

البته رصد اهداف امنیتی از طریق دوربین‌های کنترل ترافیک اولین بار توسط محمود نبویان، نایب‌رئیس کمیسیون امنیت ملی مجلس نیز در تاریخ ۸ مهر مطرح شد که گفته بود: «تمام دوربین‌های سر چهارراه‌های ما در اختیار اسرائیل است و لحظه‌ای رصد می‌شود. هرچه در بستر اینترنت است، در اختیار آن‌ها قرار دارد. نگویید این ایتا و بله است و [در اختیار آن‌ها نیست]، هر چه در بستر اینترنت است، در اختیار دارند. یک مقدار کم و زیاد بین واتساپ و ایتا در این زمینه فرق هست. مکان جلسه شورای عالی امنیت ملی را که اسرائیل زد، بخشی را با موبایل متوجه شدند، بخشی هم ماشین‌های سران قوا که از سطح شهر رد شد، تصاویرش را با دوربین‌ها گرفت، دیدند ماشین سران قوا کجا رفت و حمله کردند. تکان بخوریم این‌ها متوجه می‌شوند.» 

سازمان فاوای شهرداری تهران؛ نوک پیکان ابهامات

با این صحبت‌ها، نوک پیکان ابهامات، مدیریت شهری به‌ویژه «سازمان فناوری اطلاعات و ارتباطات شهرداری تهران» (معروف به فاوا) و «شرکت کنترل ترافیک شهر تهران» را نشانه گرفته است؛ جایی که مدیریت کنترل دوربین‌های ترافیکی را برعهده دارد. به گفته برخی از اعضای شورای شهر تهران، در دوره زاکانی سازمان فاوا ۹ مدیرعامل عوض کرده است. به‌زعم این بخش از اعضای منتقد در شورای شهر تهران، یکی از دلایل آسیبی که به حوزه فناوری شهرداری در دوره کنونی رسیده، بی‌ثباتی در مدیریت است. با اتفاقاتی که در جنگ ۱۲روزه شاهد بودیم و تأیید ارسال تصاویر دوربین‌های ترافیکی توسط یک IP خاص توسط سردار جلالی، حالا چشم تمام کشور به نهادهای امنیتی دوخته شده است تا درباره ابعاد این پرونده روشنگری کنند.

از سوی دیگر، انتظار می‌رود قوه قضاییه نیز به این مهم ورود پیدا کند. اعضای شورای شهر تهران اما در سه جلسه گذشته ترجیح دادند که درباره چنین مسأله حساسی بحث نکنند و به آن ورود پیدا نکنند. تنها مهدی چمران، رئیس شورای شهر تهران در پاسخ به سوال خبرنگار دیده‌بان درباره ارسال تصاویر دوربین‌های ترافیکی به خارج از کشور، به یک جمله بسنده کرد تا به‌سرعت از این موضوع عبور کند: «اجازه دهید در این مورد سؤال کنم.»

تهی کردن شرکت کنترل ترافیک شهر تهران 

البته تنها موضوعی که در این دوره مدیریت شهری با آن روبه‌رو بودیم، تغییر مدیریت در فاوا نبود، بلکه در این دوره حتی شاهد نوعی تهی کردن سازمان حساس و مهم کنترل ترافیک شهر تهران نیز بودیم. چنانچه سید جعفر تشکری هاشمی، رئیس کمیسیون عمران و حمل‌ونقل شورای شهر تهران روز ۲۲ فروردین ۱۴۰۲ در این خصوص هشدار داد و در صحن علنی شورای شهر تهران، تأکید کرد: «در ۲۵ اسفندماه سال گذشته، آقای محضرنیا، عضو هیأت‌مدیره و یکی از اعضای علی‌البدل شرکت کنترل ترافیک، بدون این که صلاحیت داشته باشد، پیشنهاداتی را به آقای زاکانی، شهردار تهران ارائه داد که برمبنای آن، تمام حقوق، اعتبارات و زیرساخت‌ها قراردادهای پیمانکاری، تمام دوربین‌های نظارتی و پلاک‌خوان، تجهیزات موجود در انبارهای شرکت، مسئولیت‌های قراردادهای سابق و فعلی و ۷۰ نیروی انسانی شرکت کنترل ترافیک به مؤسسه رایانه شهر منتقل شود و مرکز مانیتورینگ در اختیار شرکت باقی بماند.» 

رئیس کمیسیون عمران و حمل‌ونقل شورای شهر تهران با بیان این که «این نامه بدون این که امضای سایر اعضای هیأت‌مدیره و بدون اطلاع مدیرعامل و معاون حمل‌ونقل شهرداری به شهردار تهران ارسال شده است»، گفت: «این نامه در شرکت ثبت نشده و در دبیرخانه دفتر شهردار تهران ثبت شده است که اقدام غیرقانونی بوده و در تاریخ ۲۷ اسفندماه سال گذشته همزمان با آخرین پنجشنبه سال قبل در دفتر شهردار تهران و روز شنبه در معاونت حمل و نقل ثبت می‌شود و با توجه به این که شهردار تهران با جدیت مسائل را دنبال می‌کند، شهردار در همان روز پیشنهاد را مشاهده می‌کند و پیشنهاد می‌دهد که فیبر نوری فاوا و مترو نیز به این مؤسسه منتقل شود. البته در آن زمان، معاون حمل‌ونقل و ترافیک شهرداری دستور داد که تمام فعالیت‌ها تا زمان بررسی متوقف شود، اما پس از ۲۵ روز معاون حمل و نقل در نامه‌ای اعلام کرد که حسب دستور شهردار تهران با این پیشنهاد موافقت می‌کند و باید اقدامات لازم صورت بگیرد.»

تشکری هاشمی با بیان این که مدیرعامل شرکت کنترل ترافیک شهر تهران اخیراً از این مسأله مطلع شده است، افزود: «معاونت حمل‌ونقل دستور داده که تمام فعالیت‌ها با قید فوریت به مؤسسه رایانه شهر منتقل شود و تصمیم به‌نوعی تمام شده است و گویا مصوبات ما اعتباری بیشتر از کاغذپاره ندارد و حتی مکاتبه‌ای با شورا صورت نگرفته است.» با توجه به این سخنان رئیس کمیسیون عمران و حمل‌ونقل شورای شهر تهران، حالا باید مشخص شود که آیا این اقدامات شهرداری در دوره مدیریتی فعلی، به ارسال تصاویر دوربین‌های ترافیکی به خارج از کشور، کمکی کرده است؟ 

آزمون بزرگ پیش‌ِروی شورای شهر تهران

درست است که سردار جلالی اشاره مستقیمی به «دوربین‌های ترافیکی شهر تهران» نکرده است، اما بیشترین هدف‌های اسرائیل در جنگ ۱۲ روزه در تهران تردد داشته و مورد آماج و حمله قرار گرفتند. در این شرایط، پربیراه نیست اگر بگوییم، نوبت شورای شهر تهران است که به عنوان نهاد بالادستی، عملکرد شهرداری تهران در حوزه فناوری و شرکت کنترل ترافیک شهر تهران را به‌دقت بررسی کند و اگر مقصر یا مقصرانی در خصوص ارسال تصاویر دوربین‌ها یافتند، مستندات را به نهادی دیگر و قوه قضاییه ارسال کنند. اگر ارسال تصاویر دوربین‌ها از طریق شهرداری تهران انجام نشده است، آن را شفاف‌سازی و با مستندات به شهروندان تهرانی و هموطنان توضیح دهند تا این اتهام از دوش شهرداری تهران برداشته شود.

این مهمترین و حتماً سخت‌ترین آزمونی است که شورای شهر تهران در آستانه انتخابات شوراهای شهر و روستا پیشِ‌رو دارند. دعوت از سردار جلالی برای حضور در شورای شهر تهران و روشن کردن ابعاد این موضوع هم از دیگر اقداماتی است که در این خصوص چاره‌ساز است و شاید بتواند مدیریت شهری پایتخت را از باتلاق اتهام ارسال شدن تصاویر دوربین‌های ترافیکی به اسرائیل، بیرون بکشد.

منبع: دیده‌بان ایران