مافیای فروش پرندگان وحشی در فریدونکنار همچنان فعال است/ مدیرکل حفاظت محیط‌زیست استان مازندران: دستگیری همه شکارچیان غیرمجاز از عهده اداره‌کل محیط‌زیست‌ استان خارج است

دیده بان ایران- لیلا شوقی: با وجود این که بازار قدیمی فروش پرندگان مهاجر در شهرستان فریدونکنار استان مازندران بسته شده است، اما فعالیت مافیای غیرقانونی شکار و خرید و فروش پرندگان وحشی همچنان در این شهر ادامه دارد؛ کافی است مسئولان محیط‌زیست‌ استان و شهرستان به بازارچه غیرمجازی که در زمینی در حاشیه باغ پرندگان ایلیا در فریدونکنار باز شده است، سر بزنند. 

به گزارش خبرنگار سایت دیده‌بان ایران، خبر کوتاه بود و خوشحال‎  کننده؛ بازار فروش پرندگان وحشی در فریدوندونکنار بسته شد، این خبری است که دی‌ماه امسال منتشر شد، البته سال گذشته هم خبرهایی از بسته شدن این بازار به گوش می‌رسید، اما بازهم فعالیت غیرقانونی فروشندگان پرندگان صیدشده در حاشیه آن ادامه داشت. ولی این که امسال بعد از بیش از ۳۰ سال، یکی از منابع اصلی آسیب به محیط‌زیست شمال کشور بسته شد، برای بسیاری از فعالان محیط‌زیست و دلسوزان پرندگان وحشی و مهاجری که بسیاری از آن‌ها در معرض انقراض هستند، خبر خوشحال‌کننده‌ای بود.  

اما با وجود این که شواهد ظاهری از بسته شدن بازار بزرگی حکایت دارد که سال‌های قبل محل خرید و فروش پرندگان مهاجری بوده است که در فصول سرد سال در شمال کشور قتل عام می‌شوند، اما فعالان محیط‌زیست شهرستان فریندونکنار و استان مازندران نظر دیگری دارند؛ آن‌ها می‌گویند بسته شدن بازار کاملا ظاهری است و در عمل مافیای قدرتمند کشتن پرندگان، همچنان فعال است و هنوز هم پرندگان وحشی به صورت غیرقانونی صید می‌شوند و به فروش می‎رسند؛ هرچند که مسئولان حفاظت محیط‌زیست استان مازندران، این موضوع را انکار می‌کنند و می‌گویند شرایط فروش متمرکز پرندگان که در ۳۰ سال گذشته در بازار پرندگان شهرستان وجود داشته است، حالا وجود خارجی ندارد؛ البته روایت مسئولان محیط‌زیست با فعالان محیط‌زیست استان متفاوت است.  

توقف فعالیت بازار فروش پرندگان با همت فرماندار سابق فریدونکنار  

در بازار فریندونکنار، پرنده‌ها، بی‎جان و غرق در خون روی تخته‎های چوبی، کنار یکدیگر قرار می‌گرفتند. گروه گروه پرنده، نه با پرهای رنگارنگ و زیبا، بلکه بدون رنگ و خاکستری کنار هم چیده می‌شدند؛ انگار که از همان اول، بدون جان، هیچ کدام‌شان پری نزده‌ بودند، دانه‎ای برنچیده بودند و نغمه خوش را همچون آهنگی دل‎انگیز در هوا پخش نکرده بودند. دست پرکینه و پرخشم شکارچیان غیرمجاز، پر پریدنشان را از آنها می‌گرفت و صیدشان می‌کرد.

این روند البته هنوز هم ادامه دارد و حتی پرندگانی که مهاجرند و استان‎های شمالی ایران را برای گذراندن فصل سرد انتخاب می‌کنند تا چند وقت دیگر دوباره به زیستگاه اصلی‌شان بازگردند، در شمال کشورمان به دام می‌افتند؛ به دام شکارچیانی که رسم مهمان‌نوازی را نمی‌شناسند و حتی روی نایاب‎ترین پرندگان، یعنی آن‌هایی که در فهرست قرمز جهانی قرار دارند و در حال انقراض هستند نیز اسلحه می‌کشند.  

این رسم امروز و دیروز نیست، عمر بازار خرید و فروش غیرقانونی پرندگان وحشی فریدونکنار به بیش از سه دهه قبل می‌رسد، به زمانی که ۲۴ سماک، فروشنده ماهی و پرنده، ۱۲ تخت چیدند و بساط عرضه پرندگانی را که شکار کرده بودند، در شهرستان فریدونکنار برپا کردند. در سال‌های بعد، به مروز زمان و بخصوص در ماه‌های آبان و آذر که پرندگان مهاجر پایشان به استان‎های شمالی باز می‌شد، بازار فروش پرندگان رونق بیشتری هم پیدا می‌کرد، تا زمانی که در سال گذشته، با همت ابراهیم گرجی‌نژاد، فرماندار وقت فریدونکنار، فعالیت این بازار متوقف شد. 

البته پرنده‌فروشان غیرقانونی امسال هم مجددا میزهای چوبی خود را در حاشیه بازار اصلی چیدند و بساط خرید و فروش را مانند سال‌های قبل دایر کردند. تا این که دی‌ماه امسال نهادهای نظامی و انتظامی شهرستان فریدونکنار در کنار اداره حفاظت محیط‌زیست و فرمانداری شهرستان بار دیگر اقدامی قاطع برای مقابله با خرید و فروش غیرقانونی پرندگان شکارشده انجام دادند و بازار پرنده‌فروشان را برای همیشه تعطیل کردند، از آن زمان تا امروز هم هیچ فروشنده‎ای در داخل یا حاشیه بازار قدیمی بساطی نچیده است، اما فعالیت مافیای خرید و فروش پرندگان غیرمجاز در فریدونکنار همچنان ادامه دارد.  

تا وقتی مشتری باشد، فعالیت مافیای پرنده‌فروشی رونق دارد  

از رستوران‎ دارها گرفته که ظهر و شب، با گوشت ناب و خوش‌طعم پرنده‌های وحشی و مهاجر، از مشتریان خود پذیرایی می‌کنند، تا مردم محلی که سفره‎ هایشان را با گوشت گونه‌های در معرض انقراض پرندگان رنگین می‌کنند، همگی به رونق فعالیت مافیای پرنده‌فروشی در فریندونکنار کمک می‌کنند و تا زمانی که این مشتری‌ها وجود داشته باشند و فرهنگ بومی اصلاح نشود، بستر خرید و فروش غیرمجاز پرندگان در شمال کشور مهیا است. 

همان‌طور که فضا برای شکار این پرندگان فراهم است، چراکه دو تالاب بین‎ المللی میانکاله و فریدونکنار و چندین تالاب و آبگیر محلی مانند ساهون، لپو، پلنگان، ولشت، استخرپشت، گل پل، خضر نبی، شورمست، دریوک، سراندون و بالندون، گز و کندوچال در استان مازندران وجود دارد؛ تالاب‌هایی که قرار است مأمنی برای اطراق پرندگان مهاجر باشند، اما به قتلگاه اصلی آنان در سطح استان تبدیل شده‌اند.  

علاوه بر این‌ها، بیش از ۸۰۰ قطعه آب‌بندان به مساحت ۱۷ هزار هکتار در استان مازندران وجود دارد که مجموعا قرار است از ۹۰  گونه پرنده مهاجر با جمعیت ۲ میلیون بال پذیرایی کنند، اما کیست که نداند همه ساله صدها هزار قطعه از پرندگان پخشی و مهاجر در این استان به تور صیادان می‌افتند و هیچ وقت رنگ بازگشت به خانه را نمی‌بینند؛  البته که مازندران تنها مرکز شکار پرندگان مهاجر نیست و شکارچیان، دامشان را در استان‌های گیلان و گلستان هم پهن می‌کنند و لاشه شکارشان را به فریدونکنار می‌آورند که از گذشته تا امروز، اصلی‌ترین مرکز خرید و فروش پرندگان وحشی در شمال کشور است. به همین دلیل است که با وجود این که ظاهرا بازار پرندگان فریدونکنار جمع‌آوری شده، اما تجارت سیاه پرندگان صیدشده همچنان در این شهر ادامه دارد.  

 زمین حاشیه باغ پرندگان ایلیا، نشانی جدید فعالیت مافیای پرنده‌فروشی 

«محمدعلی یکتانیک»، پرنده‌شناس و فعال محیط‌زیست استان مازندران در گفت‌وگو با دیده‌بان ایران تاکید دارد که بازار قدیمی فروش پرندگان غیرمجاز در فریدونکنار بسته شده، اما بازاری دیگر با همین کاربری در جای دیگری از این شهر برپا شده است. او حتی آدرس می‎دهد و به زمینی در حاشیه «باغ پرندگان ایلیا» اشاره می‌کند، به جایی که چند تخته چوبی برای فروش پرندگان در نظر گرفته شده است. یکتانیک البته توضیح می‌دهد که بازار جدید، به بزرگی و رونق بازار قدیمی نیست، اما خرید و فروش پرندگان صیدشده و رونق تجارت مافیای پرنده‌فروشی در آن همچنان ادامه دارد؛ زیرا شیرینی سود چند میلیاردی فروش پرندگان وحشی نمی‎گذارد تا مافیای شکار پرندگان مهاجر، دست از سر این بازار بردارند.  

یکتانیک می‎گوید که به‌راحتی لاشه پرندگان از شهرهای دیگر وارد فریدونکنار می‌شود و حتی در مقر پلیس راه که در ورودی شهرستان قرار گرفته است نیز کمتر شاهد برخورد با نقل و انتقال محموله‌های پرندگان غیرمجازی هستیم که از مناطق مختلف گیلان، مازندران و گلستان به فریدونکنار آورده می‌شوند. این فعال محیط‌زیست البته تاکید دارد که وضعیت بدتر از حد تصور است، به نحوی که برخی نهادها که باید مجری قانون باشند، خودشان به بی‌قانونی موجود در فریدونکنار دامن می‌زنند، او در این زمینه موزه حیات وحش دارآباد را مثال می‌زند و توضیح می‌دهد که شهرداری تهران هم گونه‌های وحشی پرندگان را از مازندران تهیه می‌کند و در این موزه به نمایش می‌گذارد.  

یکتانیک حتی توضیح می‎دهد که همزمان آدرس و نام افراد مشخص را که به صورت مداوم پرندگان را به صورت غیرقانونی شکار و معامله می‎کنند، در چندین نوبت به اداره‌کل حفاظت محیط‌زیست استان معرفی کرده است، اما مسئولان محیط‌زیست به حرف‎های او توجهی نکرده‎اند تا بازار غیرقانونی خرید و فروش پرندگان وحشی فریدونکنار، در ظاهر بسته باشد، اما در باطن فعالیت آن در محل دیگری ادامه داشته باشد؛ حتی اگر تعداد مشتریانش به اندازه قبل نباشد، اما بازهم در همین بازار کوچک‌شده نیز افرادی هستند که از قتل عام غیرقانونی پرندگان وحشی، سودهای کلان کسب می‌کنند. این فعال محیط‌زیست البته مسیب میررمضانی، فرماندار فعلی شهرستان فریدونکنار را مقصر وضعیت موجود می‎داند و توضیح می‎دهد با وجود این که آقای رمضانی از باغ پرندگان و عملکرد غیرقانونی برخی پرنده‌فروش‌ها در حاشیه آن بازدید کرده، اما اقدام موثری برای جلوگیری از خرید و فروش غیرقانونی پرندگان در این محدوه انجام نداده است. 

دستگیری همه شکارچیان غیرمجاز از عهده اداره‌کل محیط‌زیست‌ استان خارج است  

وقتی به «عطاءالله کاویان»، مدیرکل حفاظت محیط‌زیست استان مازندران از بازاری که هنوز زیرزمینی کار می‌کند و فقط محل آن عوض شده است، می‌گوییم، منکر ماجرا می‌شود؛ او عکس و آدرس می‌خواهد و زمانی که نشانی را به او می‌دهیم، بازهم انکار می‎کند و به سایت دیده‎ بان ایران می‌گوید: «بازار غیرقانونی فروش پرندگان در فریدونکنار به طور کامل برچیده شده است و به آن شکلی که بیش از سی دهه فعالیت می‌کرد، دیگر وجود خارجی ندارد.»

کاویان البته منکر فعالیت اندک شکارچیان نمی‌شود و می‌گوید که برخی افراد لاشه پرنده‌ای را ترک موتور می‌گذارند یا در خودروی خود و غیرقانونی به فروش می‌رسانند.

مدیرکل حفاظت محیط‌زیست استان مازندران البته توضیح می‌دهد که شناسایی و جلب شکارچیانی که به این شکل کار می‌کنند، سخت است و دستگیری همه آن‌ها از عهده اداره‌کل حفاظت محیط‌زیست استان خارج است.  

کاویان همچنین معتقد است که برچیدن بازاری با قدمت بازار غیرقانونی فروش پرندگان فریدونکنار، کار سخت و ارزشمندی بوده است؛ اتفاقی که به گفته او، با همکاری دادستان شهرستان و پشتکار محیطی‎بانانی رخ داده است که در سال‌های گذشته به روش‎های عجیب و غریب حتی با تغییر چهره، شکارچیان و فروشندگان غیرقانونی پرندگان را شناسایی می‌کردند و مدرکی برای دادگاهی کردن آن‎ها تهیه کردند.

مدیرکل حفاظت محیط‌زیست مازندران البته معتقد است برای این که شیرینی این کار ارزشمند ادامه ‎دار باشد، باید فرهنگ‌سازی کرد. به خاطر همین است که به گفته او، امسال در فصل شکار، محیط‌بانان مازندران در ۱۱ روستای هدف حضور پیدا کردند و آموزش ‎های مراقبت از پرندگان و شکارنکردن آن‎ها را به جوامع محلی دادند. 

شاید ققنوس زیر خاکستر بازارچه کوچک باغ پرندگان کمین کرده باشد  

کاویان همچنین می‌گوید که برخی شکارچیان قدیمی با حضور در اداره محیط‌زیست شهرستان فریدونکنار یا اداره‌کل حفاظت محیط‌زیست استان مازندران، ابراز پشیمانی کرده و گفته‌اند که این شغل غیرقانونی را برای همیشه کنار می‌گذارند، او اما با این حال تاکید دارد با وجود همه تلاش‌ها، همچنان عده‌ای در سطح استان مازندران به شکار و فروش غیرقانونی پرندگان مشغول هستند، اگرچه مدیرکل حفاظت محیط‌زیست استان، فعالیت این عده را چندان گسترده نمی‌داند.  

اما با وجود این صحبت‌های ارشدترین مقام محیط‌زیستی مازندران، فعالان محیط‌زیست استان شواهد و قراینی در دست دارند که نشان می‌دهد اگرچه بازار اصلی خرید و فروش پرندگان وحشی شهرستان فریدونکار با تصمیمی درست بسته شده است، اما زیر خاکستر بازارچه غیرقانونی که هم‌اکنون در باغ پرندگان این شهر فعال است، شاید سیمرغی در کمین باشد که دوباره سر از خاک بردارد و بازار غیرقانونی دیگری را در فریدونکنار برپا کند که مجددا عامل تهدید حیات صدها هزار پرنده وحشی و مهاجر باشد.  

بنابراین مسئولان اداره‌کل حفاظت محیط‌زیست استان مازندران و شهرستان فریدونکنار باید به‌جای انکار تداوم خرید و فروش غیرقانونی پرندگان در این شهرستان، مراقب باشند و هوشمندی به خرج دهند تا مثل ۳۰ سال پیش، دوباره بازاری کوچک چاق و چله نشود تا برچیدن بساط آن، عواقب زیادی داشته باشد و جان کم‌رمق پرندگان را بگیرد و گونه‎ های در معرض انقراض را قلع و قمع کند.

منبع: سایت دیده بان ایران