نجف آبادی عضو کمیسیون بهداشت مجلس: بیمه ها، داروهای سرطانی و بیماران خاص را از لیست خود حذف کرده اند/ سازمان غذا و دارو عامل اصلی افزایش قیمت داروهاست/آریایی نژاد نماینده مجلس: بیمه ها توانایی اجرای تعهدات خود را ندارند
افزایش افسارگسیخته قیمت دارو، ناتوانی بیمه‌ها در پوشش هزینه‌ها و ضعف عملکرد سازمان غذا و دارو، صدای بیماران را درآورده است؛ صدایی که در لابه‌لای وعده‌ها و هشدارهای بی‌ثمر مسئولان گم شده و جان بیماران را تهدید می‌کند. همایون سامه‌یح نجف‌آبادی، عضو کمیسیون بهداشت مجلس به دیده بان ایران گفت: متأسفانه بیماران برای برخی داروها مجبورند مبالغی هنگفت پرداخت کنند؛ داروهایی که روزانه باید چند عدد مصرف کنند و قیمت هر عدد آن بیش از یک میلیون تومان شده است. این در حالی است که پیش‌تر تحت پوشش بیمه بوده‌اند. سازمان غذا و دارو در زمینه افزایش قیمت داروها اقداماتی انجام داده که به‌نظر می‌رسد موجب فشار مضاعف به بیماران شده است.
به گزارش سایت دیده بان ایران؛ در ماه‌های اخیر، بازار دارو در ایران با یکی از شدیدترین بحران‌های خود مواجه شده است. افزایش مداوم قیمت‌ها، کمیابی داروهای خاص و در رأس همه، ناتوانی بیمه‌ها در حمایت مالی از بیماران، شرایطی را پدید آورده که برخی بیماران ناگزیر از رها کردن درمان خود شده‌اند. این وضعیت نه تنها بازتاب یک اختلال اقتصادی، بلکه گواهی روشن بر ضعف سیاست‌گذاری و نبود نظارت کافی در نهادهای متولی سلامت است.
داروهای حیاتی، به‌ویژه برای بیماران سرطانی، خاص و مبتلایان به بیماری‌های مزمن، دیگر نه کالایی درمانی، که تبدیل به دغدغه‌ای معیشتی شده‌اند. بسیاری از خانواده‌ها ناچارند میان هزینه دارو و سایر نیازهای اساسی یکی را انتخاب کنند؛ انتخابی که اغلب با به خطر افتادن جان بیمار همراه است.
احمد آریایی‌نژاد، عضو کمیسیون بهداشت مجلس، در گفت و گو با سایت دیده بان ایران؛ ضمن تأکید بر ضرورت تأمین منابع برای ادامه پوشش بیمه‌ای داروها، بیمه‌ها را «بیمار» توصیف می‌کند؛ نهادی که نه تنها توان ایفای تعهدات خود را ندارد، بلکه با تأخیرهای چندماهه در پرداخت‌ها، خود به بخشی از مشکل تبدیل شده است. او به دیده بان ایران می‌گوید تا زمانی که ساختار بیمه‌ای کشور اصلاح نشود، هیچ برنامه‌ای در حوزه سلامت به نتیجه نخواهد رسید.
اما بحران تنها به بیمه محدود نمی‌شود؛ عالیه زمانی، نماینده دیگر مجلس، می‌گوید: سازمان غذا و دارو در وظیفه خود یعنی مدیریت توزیع دارو ناکام مانده و بیشتر به هشداردهنده‌ای منفعل تبدیل شده است.
او تأکید دارد که واگذاری داروهای شیمی‌درمانی به داروخانه‌های خصوصی، نه‌تنها هزینه‌دار و فاقد نظارت است، بلکه امکان دسترسی عادلانه بیماران به دارو را نیز سلب کرده است.
ابعاد اجتماعی بحران دارو این وضعیت تأثیر عمیقی بر جامعه گذاشته است. در گفتگو با خانواده‌های بیماران خاص، روایت‌هایی تلخ از فروش خانه، قرض‌های سنگین و انصراف از ادامه درمان شنیده می‌شود. «مریم» مادر یک کودک مبتلا به اختلال خونی نادر می‌گوید: «قیمت یک آمپول پسرم از دو میلیون به هفت میلیون رسیده. شوهرم بیکار است و ما دیگر نمی‌دانیم باید چه‌کار کنیم.»
بررسی‌ها نشان می‌دهد یکی از دلایل عمده افزایش قیمت دارو، حذف ارز ترجیحی و نبود سیاست حمایتی مؤثر در دوره گذار است. گرچه برخی مسئولان عنوان می‌کنند که قیمت‌گذاری بر مبنای نرخ ارز آزاد می‌تواند به شفافیت کمک کند، اما تا زمانی که بیمه‌ها توان جبران این اختلاف قیمت را ندارند، این روند صرفاً به انتقال بار هزینه به دوش مردم منجر می‌شود.
نقش سازمان غذا و دارو: هشداردهنده یا ناظر مؤثر؟
بر اساس قانون، سازمان غذا و دارو مسئول مدیریت زنجیره تأمین دارو از واردات و تولید تا توزیع و نظارت بر قیمت است. اما به گفته برخی نمایندگان مجلس، این سازمان در چرخه‌ای معیوب گرفتار شده که حاصل آن بی‌نظمی در بازار و نبود کنترل بر تخلفات است.
نظارت مؤثر بر داروخانه‌ها، ساماندهی سامانه‌های ثبت دارو، شفاف‌سازی فرایند تخصیص سهمیه‌ها و برخورد با سودجویان، اقداماتی است که بارها وعده داده شده، اما در عمل به نتیجه نرسیده‌اند. در غیاب شفافیت، بیماران و خانواده‌هایشان قربانی اصلی ناکارآمدی سیاست‌گذاری‌ها هستند.
بیمه‌ها؛ ستون‌های فرسوده نظام درمان ساختار بیمه‌ای
کشور سال‌هاست که با مشکلات مزمن مواجه است. تأخیر در پرداخت‌ها به بیمارستان‌ها و داروخانه‌ها، محدودیت در پوشش داروهای نوین، و ناهماهنگی با وزارت بهداشت، بیمه‌ها را به نهادی منفعل و ناکارآمد تبدیل کرده است.
بسیاری از بیمه‌های پایه از پوشش کامل داروهای حیاتی سرباز می‌زنند و بیماران ناچار به استفاده از بیمه‌های تکمیلی‌اند، آن هم در شرایطی که هزینه این بیمه‌ها نیز برای اقشار کم‌درآمد بسیار بالاست. به همین دلیل، در عمل، شکاف درمانی در حال گسترش است.
دکتر همایون سامه‌یح نجف‌آبادی، عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس شورای اسلامی، در گفت و گو با دیده بان ایران به تشریح وضعیت بیمه ای کشور پرداخت و گفت
همایون سامه‌یح نجف‌آبادی، عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس شورای اسلامی، در پاسخ به پیگیری خبرنگار دیده‌بان ایران درباره افزایش قیمت داروهای بیماران سرطانی و حذف برخی داروها از پوشش بیمه گفت: داروهای بیماران خاص از جمله بیماران سرطانی طبق قانون باید تحت پوشش کامل بیمه باشند. اگر هم افزایش قیمتی رخ داده، بیمه موظف است ۱۰۰ درصد آن را برای این بیماران خاص پرداخت کند.
در مورد اینکه چرا برخی داروها از شمول بیمه خارج شده‌اند، اطلاعی ندارم و باید بررسی شود، اما اصل بر حمایت کامل بیمه از بیماران خاص است.
وی افزود: متأسفانه بیماران برای برخی داروها مجبورند مبالغی هنگفت پرداخت کنند؛ داروهایی که روزانه باید چند عدد مصرف کنند و قیمت هر عدد آن بیش از یک میلیون تومان شده است. این در حالی است که پیش‌تر تحت پوشش بیمه بوده‌اند. سازمان غذا و دارو در زمینه افزایش قیمت داروها اقداماتی انجام داده که به‌نظر می‌رسد موجب فشار مضاعف به بیماران شده است. بیمه ها، داروهای سرطانی و بیماران خاص را از لیست خود حذف کرده اند. سازمان غذا و دارو عامل اصلی افزایش قیمت داروهاست
سامه‌یح در ادامه با اشاره به عوامل مؤثر بر گرانی داروها گفت: قیمت ارز نیمایی حدود ۷۰ هزار تومان است که نسبت به پارسال که ارز ترجیحی ۴۲۰۰ تومانی بود، افزایش چشم‌گیری داشته و همین باعث افزایش قیمت دارو شده است. همچنین باید توجه داشت که تولیدکننده‌ها به‌دلیل افزایش هزینه‌ها و تورم، انتظار سود دارند و صنعت دارو برای بقا ناگزیر به افزایش قیمت است.
این نماینده مجلس تأکید کرد: بیمه‌ها طبق تعرفه موظفند حدود ۹۰ درصد قیمت دارو را پرداخت کنند و بیمار تنها ۱۰ درصد را بپردازد. اما مشکل این‌جاست که تعرفه بیمه با قیمت واقعی دارو فاصله دارد و همین باعث فشار به مردم می‌شود. در مورد خدمات پاراکلینیکی مانند آزمایش‌ها نیز شاهد اختلاف فاحش بین هزینه واقعی و میزان تحت پوشش بیمه هستیم.
وی تصریح کرد: نقش سازمان غذا و دارو در این بحران قابل انکار نیست، اما مشکل فقط به این نهاد برنمی‌گردد. از یک‌سو تولیدکننده بخش خصوصی نمی‌تواند زیان تولید را جبران کند و مجبور به افزایش قیمت یا توقف تولید می‌شود، و از سوی دیگر بیمه‌ها نیز با محدودیت بودجه مواجه‌اند. بنابراین این مسئله باید در سطوح بالاتر مدیریتی، از جمله در سطح دولت و ریاست‌جمهوری، حل‌وفصل شود.
سامه‌یح گفت: سالیان گذشته، حدود ۷۰۰ میلیون دلار برای واردات دارو ارز تخصیص داده می‌شد و حتی با وجود قاچاق معکوس، می‌شد اوضاع را مدیریت کرد. اما امروز تولیدکنندگان داخلی به‌دلیل قیمت پایین دارو دیگر صرفه اقتصادی نمی‌بینند و خط تولید برخی داروها را متوقف کرده‌اند. این یعنی وابستگی به واردات و خطر نابودی صنعت داروی کشور.
وی اظهار کرد : حل این معضل صرفاً با انتقاد از وزیر یا رئیس سازمان غذا و دارو ممکن نیست. ما باید به راهکارهای ریشه‌ای و تصمیم‌گیری‌های کلان در سطح حاکمیتی فکر کنیم. تنها در این صورت می‌توانیم از بیماران، صنعت دارو و منافع عمومی حمایت کنیم.
راهکارهای برون‌رفت از بحران
کارشناسان حوزه سلامت معتقدند بدون اصلاح ساختار بودجه‌ای بیمه‌ها، بازتعریف نقش سازمان غذا و دارو، و بازگشت نظارت حاکمیتی به نظام توزیع، بحران دارو روزبه‌روز شدیدتر خواهد شد.
اما آنها معتقدند راه‌اندازی سامانه شفاف توزیع دارو، بازگشت محوریت توزیع دارو به داروخانه‌های دولتی، جبران مابه‌التفاوت نرخ ارز توسط دولت یا بیمه‌ها، تدوین طرح ملی حمایت از بیماران خاص و صعب‌العلاج، برخورد با تعارض منافع در زنجیره تأمین و فروش دارو می‌تواند راهی برای بازگشت آرامش به این حوزه باشد.
بازار داروی کشور در مسیر تحلیل تدریجی قرار گرفته است. ساختار فرسوده بیمه‌ها، ناتوانی سازمان غذا و دارو در مدیریت و نظارت، و بی‌توجهی به واقعیت‌های اقتصادی مردم، سلامت عمومی را در معرض تهدیدی جدی قرار داده است. اگر امروز تدبیر نکنیم، فردا ممکن است دیر باشد؛ دیر برای نجات جان بیماران و برای بازسازی اعتماد عمومی به نظام درمان.
