منشأ پدیده «پوسیدگی مغز»
عواملی که منجر به پوسیدگی مغز می‌شوند مطرح شده‌اند.
به گزارش سایت دیده‌بان ایران؛ همه ما آن حس گیجی و سنگینی ذهن را بعد از یک شب کم‌‌‌خوابی تجربه کرده‌‌‌ایم. در چنین شرایطی تمرکز دشوار می‌شود، بهره‌‌‌وری کاهش می‌‌‌یابد و ممکن است احساساتی مانند آشفتگی، اضطراب، منفی‌‌‌گرایی یا حتی افسردگی را تجربه کنیم. اما امروزه، بسیاری از ما این احساسات را حتی زمانی تجربه می‌‌‌کنیم که به اندازه کافی استراحت کرده‌‌‌ایم. ساعت‌‌‌های طولانی که در معرض صفحه گوشی و نمایشگرهای کامپیوتر هستیم، مغز ما را با انبوهی از اطلاعات دیجیتال اشباع می‌‌‌کند. نتیجه این فرآیند، چیزی است که به آن «پوسیدگی مغز» (Brainrot) گفته می‌شود؛ پدیده‌‌‌ای نوظهور که می‌تواند اثرات جدی و گسترده‌‌‌ای بر سلامت روان، به‌‌‌ویژه جوانان داشته باشد.
پوسیدگی مغز چیست؟
واژه پوسیدگی مغز که در سال ۲۰۲۴ توسط انتشارات دانشگاه آکسفورد به عنوان واژه سال انتخاب شد، به وضعیتی از مه‌‌‌آلودگی ذهنی و زوال شناختی اشاره دارد که به دلیل استفاده بیش از حد از صفحه‌‌‌نمایش‌‌‌ها ایجاد می‌شود. آیا پوسیدگی مغز واقعی است؟ در حقیقت، این یک بیماری پزشکی شناخته‌‌‌شده نیست، اما به‌طور قطع یک پدیده واقعی است. وقتی ساعت‌‌‌ها درگیر گشت و گذار در اینترنت می‌‌‌شویم، حجم زیادی از داده‌های بی‌‌‌معنی، اخبار منفی و تصاویر کاملا ویرایش‌‌‌شده از زندگی دوستان و افراد مشهور را دریافت می‌‌‌کنیم که می‌تواند احساس ناکافی بودن را در ما ایجاد کند. تلاش برای هضم و کنار آمدن با این حجم عظیم از محتوا موجب خستگی ذهنی می‌شود. این امر می‌تواند در طول زمان منجر به کاهش انگیزه، تمرکز، بهره‌‌‌وری و انرژی، به‌‌‌ویژه در جوانان شود.
چه چیزی باعث پوسیدگی مغز می‌شود؟
پوسیدگی مغز نتیجه استفاده بیش از حد از فناوری است. این می‌تواند به معنای تماشای زیاد ویدئوها در یوتیوب، پیمایش در شبکه‌های اجتماعی یا جا‌‌‌به‌‌‌جا شدن میان تب‌‌‌های مختلف مرورگر باشد. علاوه بر این، ممکن است همزمان در اینترنت جست‌وجو کنید، پیامک بفرستید و ایمیل‌‌‌های خود را چک کنید. نتیجه نهایی: مغز خود را بیش از حد تحریک کرده‌‌‌اید. و زمانی که خود را به‌طور دیجیتالی غرق در اطلاعات می‌‌‌کنید، در معرض خطر پوسیدگی مغز قرار دارید.
پیمایش در پلتفرم‌‌‌های رسانه‌های اجتماعی باعث افزایش دوپامین می‌شود. این ماده شیمیایی در مغز است که موجب ایجاد احساس رضایت و لذت می‌شود. هرچه بیشتر این کار را انجام دهید، بیشتر تمایل به تکرار آن خواهید داشت. مغز شما اسکرول کردن را با احساس رضایت همراه می‌‌‌کند؛ حتی زمانی که از پیامدهای منفی آن آگاه باشید. به این ترتیب، اسکرول کردن می‌تواند به یک اعتیاد رفتاری تبدیل شود.
نمونه‌هایی از رفتار پوسیدگی مغز
رفتارهای پوسیدگی مغز می‌تواند به اشکال مختلفی ظاهر شود، از جمله:
بازی‌های ویدئویی: در حالی که می‌توان به‌طور معقول و بدون اعتیاد به بازی پرداخت، برخی از گیمرها به‌طور اجباری بازی می‌‌‌کنند و به اختلال بازی دچار می‌شوند. آنها به دنیای جایگزین بازی‌های ویدئویی، شخصیت‌های خیالی و توطئه‌های پیچیده آنها چنان مجذوب می‌شوند که می‌توانند در سایر جنبه‌های زندگی خود دچار مشکل شوند.
پیمایش زامبی: این رفتار پوسیدگی مغز به پیمایش بی‌‌‌هدف و بدون فکر در اینترنت اشاره دارد. در این حالت، شما به‌طور بی‌‌‌وقفه و بدون مقصد از یک فید به فید دیگر حرکت می‌‌‌کنید و در حالی که به صفحه گوشی خود خیره شده‌‌‌اید، هیچ‌‌‌گونه توجه یا قصد خاصی ندارید.
مرور بیمارگونه اخبار (doomscrolling): این رفتار شامل جست‌وجوی مداوم اطلاعات ناراحت‌‌‌کننده و اخبار منفی است. افراد دچار doomscrolling تمایل زیادی دارند تا درباره آخرین اخبار و اطلاعات به‌‌‌روز باشند، حتی اگر این اطلاعات آزاردهنده و ناراحت‌‌‌کننده باشند.
اعتیاد به رسانه‌های اجتماعی: اعتیاد به رسانه‌های اجتماعی به تمایل مداوم برای بررسی پلتفرم‌‌‌های مختلف رسانه‌های اجتماعی اشاره دارد. این افراد معمولا زمانی که نمی‌توانند به‌طور مداوم پست‌‌‌ها و اخبار را بررسی کنند، احساس بی‌‌‌قراری و اضطراب دارند. اعلان‌‌‌های دائمی، رنگ‌‌‌های جذاب و صداهای تحریک‌‌‌کننده می‌توانند آنها را مسحور کرده و باعث شوند که قدرت تمرکز و تفکر واضح را از دست بدهند.
این نمونه‌ها نشان‌دهنده نوعی از وابستگی و مصرف بی‌‌‌پایان محتواهای دیجیتالی هستند که می‌تواند به مغز آسیب رسانده و منجر به زوال شناختی و مشکلات روانی شود.
پوسیدگی مغز و سلامت ذهنی جوانان
به نظر می‌‌‌رسد که صرف زمان زیاد در گوشی هوشمند یا جلوی کامپیوتر ممکن است بی‌‌‌ضرر باشد، اما در بلندمدت، رفتارهای ناشی از پوسیدگی مغز می‌توانند تاثیرات منفی بر سلامت ذهنی و عاطفی شما بگذارند. فعالیت‌‌‌هایی مانند doomscrolling بر سیستم پاداش مغز تاثیر می‌‌‌گذارد. این امر به این دلیل است که انسان‌‌‌ها تمایل دارند اطلاعات منفی را بیشتر از اطلاعات مثبت در اولویت قرار دهند و به خاطر بسپارند. به همین دلیل، دریافت یک خبر ناراحت‌‌‌کننده دیگر می‌تواند جست‌وجو برای اطلاعات دلسردکننده‌‌‌تر را تحریک کند.
doomscrolling می‌تواند باعث حساسیت‌‌‌زدایی افراد نسبت به محرک‌‌‌های منفی شود و تجربه احساسات مثبت یا کسب لذت از راه‌های دیگر را برای آنها دشوارتر کند. یک مطالعه نشان داده که doomscrolling ممکن است به سطوح بالاتری از پریشانی روانی و سطوح پایین‌‌‌تری از رفاه روانی منجر شود. همچنین، مطالعه‌‌‌ای دیگر نشان می‌دهد افرادی که سطوح بالایی از اخبار منفی را دنبال می‌‌‌کنند، سلامت روانی و حتی جسمی ضعیف‌‌‌تری دارند.
تحقیقات نشان داده‌‌‌اند استفاده بیش از حد از اینترنت می‌تواند تغییرات حاد و پایدار در شناخت، به‌‌‌ویژه در توجه و حافظه، ایجاد کند که این تغییرات ممکن است در ماده خاکستری مغز نیز منعکس شود. پیمایش مکرر در اخبار و اینترنت، می‌تواند با مختل کردن ظرفیت مغز برای رمزگذاری و حفظ اطلاعات، تاثیر منفی بر قوای ذهنی افراد داشته باشد. همچنین، تحریک بیش از حد و مداوم مغز می‌تواند به کاهش دامنه توجه منجر شود. به عنوان مثال، طبق مطالعه‌‌‌ای که روی 1051 جوان بین 18 تا 27 سال انجام شد، اعتیاد به رسانه‌های اجتماعی با مهارت‌‌‌های عملکرد اجرایی مانند برنامه‌‌‌ریزی، سازماندهی، حل مساله، تصمیم‌گیری و حافظه فعال ارتباط منفی دارد. این مساله نشان‌دهنده تاثیرات منفی رفتارهای مرتبط با فناوری بر توانایی‌‌‌های شناختی افراد است.
علاوه بر این، بمباران مداوم پست‌‌‌هایی که موفقیت‌‌‌های حرفه‌‌‌ای افراد، تعطیلات عجیب و غریب، روابط شاد و بدن‌‌‌های بی‌‌‌نقص را به نمایش می‌‌‌گذارند (که اغلب با فیلترها و ویرایش‌‌‌های دیجیتال دستکاری می‌شوند)، می‌تواند به خودگویی منفی منجر شود. مغز به دلیل تحریک بیش از حد و مداوم آنقدر مشغول می‌شود که در تلاش برای تفکیک حقیقت از داستان‌های خیالی است. این می‌تواند به آسیب به ارزش خود و افزایش سطح استرس، اضطراب و افسردگی منجر شود.
چگونه از پوسیدگی مغز جلوگیری کنیم؟
جلوگیری از پوسیدگی مغز نیازمند آن است که مصرف رسانه‌‌‌ای خود را کنترل کنید. زمانی که تعاملات دیجیتال خود را محدود می‌‌‌کنید، احتمالا سلامت روان و رفاه عاطفی شما بهبود می‌‌‌یابد. برخی از بهترین استراتژی‌‌‌ها برای جلوگیری از پوسیدگی مغز عبارتند از:
زمان استفاده خود را محدود کنید: با ردیابی مدت زمانی که برای مرور، پیمایش رسانه‌های اجتماعی، تماشای ویدئو یا بازی صرف می‌‌‌کنید، شروع کنید. ممکن است از اینکه چقدر زمان برای فعالیت‌‌‌های دیجیتال سرمایه‌‌‌گذاری می‌‌‌کنید، شوکه شوید. بعد از آن، زمانی را که هر روز جلوی صفحه نمایش می‌‌‌نشینید، تعیین کنید. برنامه‌های عامل حواس‌‌‌پرتی را از گوشی خود حذف کنید. اعلان‌‌‌های اخبار و رسانه‌های اجتماعی را خاموش کنید و درست قبل از خواب محتوا مصرف نکنید. در حین محدود کردن زمان صفحه نمایش، به احساسات خود توجه کنید.
فیدهای خود را تنظیم کنید: با توجه به آنچه مصرف می‌‌‌کنید، از فضای ذهنی خود محافظت کنید. از اخبار جنجالی و منفی خود را دور نگه دارید. منابع رسانه‌‌‌ای خود را متنوع کنید تا دیدگاه جهانی متعادل‌‌‌تری داشته باشید. همچنین، حساب‌‌‌هایی را که باعث ایجاد احساسات خشمگین یا مضطرب در شما می‌شوند، حذف کنید. فیدهای خود را با محتوای مثبت و الهام‌‌‌بخش پر کنید که روحیه شما را تقویت کند.
علایق غیردیجیتالی را دنبال کنید: دنیای بزرگی فراتر از صفحه نمایش شما وجود دارد. با کنکاش در سرگرمی‌‌‌ها و فعالیت‌‌‌هایی که از آنها لذت می‌‌‌برید، دوباره خود را با دنیای واقعی آشنا کنید. به کمپینگ بروید، به موسیقی گوش دهید، یک ساز بنوازید یا یکی یاد بگیرید. در یک مجله بنویسید. برای سازمان‌هایی که به آنها اعتقاد دارید داوطلب شوید. ورزش کنید. یوگا یا مدیتیشن را تمرین کنید. هر روز زمانی را برای انجام کارهایی که شما را خوشحال و آرام می‌‌‌کنند، اختصاص دهید.
ارتباط آفلاین با افراد مثبت برقرار کنید: نخستین غریزه شما ممکن است این باشد که گوشی خود را‌بردارید تا با دیگران ارتباط برقرار کنید. اما به جای آن، تلاش کنید با افراد در دنیای واقعی معاشرت کنید. ایجاد و تقویت ارتباطات واقعی با دوستان، خانواده و همکاران حمایت‌‌‌کننده می‌تواند به‌طور قابل توجهی استرس را کاهش دهد و احساس تعلق عمیق‌‌‌تری ایجاد کند. یک نظرسنجی از جوانان 18 تا 25 ساله نشان داده که بزرگسالان جوان زمانی که از حمایت عاطفی آفلاین بیشتری برخوردار بودند، کمترین میزان علائم افسردگی را تجربه کرده‌‌‌اند.
ذهن خود را تقویت کنید: اگر نگران این هستید که ذهنتان در حال افت است، آن را به چالش بکشید. ذهن مانند یک ماهیچه است که با تلاش رشد می‌‌‌کند. به جای پیمایش بی‌‌‌پایان، یک زبان خارجی یا مهارت فنی جدید یاد بگیرید. مطالعه یک مفهوم فلسفی می‌تواند دیدگاه شما را گسترش دهد. ذهن خود را با پازل‌‌‌های ریاضی یا کلمه‌‌‌ای تیز کنید. توانایی نوشتن خود را تقویت کنید یا درباره دوره‌‌‌ای از تاریخ مطالعه کنید که هیچ‌‌‌چیز درباره آن نمی‌‌‌دانید. در برابر وسوسه پیمایش بی‌‌‌هدف مقاومت کنید و مغز خود را دوباره آموزش دهید.
سم‌‌‌زدایی دیجیتال انجام دهید: محدود کردن زمان نمایشگر یک گام عالی است، اما جدا شدن کامل از برق می‌تواند به استراحت ذهنی بی‌‌‌وقفه کمک کند. این کار همچنین به شما امکان می‌دهد که از افکار، ادراکات و عادات خود آگاه‌‌‌تر شوید. یک مطالعه نشان داده که تنها هفت روز استراحت از رسانه‌های اجتماعی، به‌طور قابل توجهی باعث افزایش رفاه ذهنی در مقایسه با هفت روز استفاده از رسانه‌های اجتماعی می‌شود.
سم‌‌‌زدایی دیجیتال می‌تواند به شکل‌‌‌های مختلفی باشد. با وقفه‌های کوتاه از فناوری شروع کنید و هر بار 15دقیقه از آن جدا شوید. به تدریج این زمان را افزایش دهید یا بیشتر اوقات استراحت کنید. با دوستان بیرون بروید و از پیش توافق کنید که تمام مدت به تلفن‌‌‌هایتان نگاه نکنید. همچنین می‌توانید یک سفر یک‌‌‌روزه داشته باشید و تلفن خود را همیشه خاموش نگه دارید.
پشتیبانی دریافت کنید: اگر احساس می‌‌‌کنید که پوسیدگی مغز شما به یک مشکل جدی‌‌‌تر تبدیل شده است، برای پشتیبانی با تراپیست و روان‌شناسی خبره تماس بگیرید. پشت صفحه‌‌‌ای که ممکن است شما را به سمت اعتیاد به دیجیتال سوق دهد، منزوی نشوید. از خدمات درمانگر یا مشاوری استفاده کنید که می‌تواند به شما کمک کند با مشکل خود روبه‌رو شوید، عادات سالمی ایجاد کنید، محرک‌‌‌ها را مدیریت کنید و اهداف واقع‌‌‌بینانه تعیین کنید.
منبع: دنیای اقتصاد
