دفاع ارگان رسانه ای دولت از گران شدن آرد و زمینه سازی برای افزایش قیمت انرژی؛ تنها راه باقی‌مانده، آزاد کردن قیمت و رساندن آن به قیمت منطقه است
ارگان رسانه ای رسمی دولت، با دفاع از گران شدن آرد، اقدام دولت در این زمینه را «جسورانه» خواند و با بیان اینکه یارانه‌ها، حاصلی جز تعمیق شکاف طبقاتی بین فقیر و غنی در برنداشته، نوشت که این اقدام «بر اساس شواهد موجود پیامدهای مثبتی در بلند مدت در بر خواهد داشت».
به گزارش سایت دیده بان ایران؛ ارگان رسامه ای رسمی دولت در مطلبی نوشت: آزاد شدن قیمت آرد یکی از اقدامات اقتصادی جسورانه دولت است که به طور کلی و بر اساس شواهد موجود پیامدهای مثبتی در بلند مدت در بر خواهد داشت که توضیح دهنده اجرای این سیاست یارانه‌ای است.
ایرنا ادامه داد: یکی از مشکلات اصلی دولت در سروسامان دادن به اقتصاد کشور مربوط به یارانه‌ها است. البته در اینجا چالش اصلی به یارانه‌های پنهان بازمی‌گردد.
امروزه کمتر کارشناس اقتصادی پیدا شود که به اثرات منفی این نوع یارانه بر اقتصاد و به طور کلی بر جامعه اذعان نداشته باشد.
برای مثال، تضعیف عدالت اجتماعی از طریق ایجاد و افزایش رانت و اختصاص این نوع یارانه به گروه‌هایی خاص، از مهمترین پیامدهای پرداخت یارانه پنهان به شمار می‌رود. صاحبنظران معتقدند که این بی‌عدالتی از آنجا ناشی می‌شود که یارانه‌هایی که با هدف کمک به اقشار آسیب‌پذیر و فقیر جامعه پرداخت می‌شود به سمت دهک‌های بالای درآمدی تغییر جهت داده و حاصلی جز تعمیق شکاف طبقاتی بین فقیر و غنی در برنداشته است.
یکی از مهمترین حوزه‌هایی که در آن هرساله مبلغ قابل توجهی یارانه پنهان هزینه می‌شود گندم و به عبارتی دقیق‌تر آرد است. دولت از یک طرف گندم را با قیمت بالا از کشاورزان می‌خرد و از سوی دیگر با قیمتی بیشتر از خارج وارد می‌کند. سپس همین گندم را به آرد تبدیل کرده و با قیمت بسیار پایین‌تر از قیمت تمام‌شده به نانوایی‌ها، کارخانه‌های مواد غذایی مانند ماکارونی و غیره می‌فروشد. هرچند این سیاست حمایتی نان را به قیمتی مناسب به دست مردم می‌رساند اما در مواردی غیر از نان آرد توزیع شده در بازار آزاد با قیمت بالاتر به فروش می‌رسد و بخش قابل توجهی از آن نیز به خارج از کشور قاچاق می‌شود. درواقع، غیر از انواع نان سنتی که با قیمت مناسب به همه اقشار جامعه می‌رسد سود حاصل از مابقی آرد توزیع شده به صورت رانت به جیب عده‌ای خاص می‌رود. از این رو هم در حوزه نان و هم در حوزه انرژی و غیره باید با حذف یارانه پنهان یارانه رانتی نیز حذف شود. در این مورد کسی شک ندارد.
یارانه پنهان چیست؟
طور کل می‌توان یارانه‌های اعطایی به مردم را در دو دسته پنهان و آشکار تقسیم‌بندی کرد. یارانه پنهان آن دست از یارانه‌ها را شامل می‌شود که به کالاهایی مانند آب، برق، بنزین و آرد و سایر کالاهای اساسی تعلق می‌گیرد و همه مردم به شکل یکسان از آن بهره‌مند نمی‌شوند. برای مثال کسی که یک خانه بزرگ دارد و برق و آب بیشتری مصرف می‌کند بهره بیشتری از یارانه‌های آن نیز خواهد داشت. یا افرادی که فاقد خودرو هستند از یارانه بنزین بهره‌ای نمی‌برند. همچنین، سود حاصل از یارانه پنهان آرد بیشتر از همه به جیب کارخانه‌داران و افراد رانت‌خوار در این حوزه می‌رود. این مسئله به نوعی بیانگر توزیع ناعادلانه ثروت ملی در جامعه است.
طبق دیدگاه کارشناسان میزان یارانه پرداختی به صورت پنهان بسیار بیشتر از یارانه نقدی و آشکار است. پس درمجموع افراد ثروتمند و یا سه دهک بالای جامعه به مراتب یارانه‌ای بیشتر از افراد ضعیف و دهک‌های پایین دریافت می‌کنند.
به همین خاطر، در بحث یارانه‌ها کمک به توزیع عادلانه درآمد و افزایش رفاه اقشار کم‌درآمد از مهمترین چالش‌های آن به حساب می‌آید. به طور کل، توزیع یارانه‌های پنهان نه تنها از اقشار کم‌درآمد حمایت نمی‌کند، بلکه نابرابری و بی‌عدالتی را در جامعه تشدید کرده است.
دولت چقدر یارانه می‌پردازد؟
سازمان برنامه و بودجه در گزارشی ارقام یارانه پرداختی در کشور شامل آشکار و پنهان را محاسبه و رقم کل آن را ۹۰۰ هزار میلیارد تومان در سال اعلام کرده است. با این حال برآوردهای دیگری نیز رقم یارانه پنهان را بیش از هزار هزار میلیارد تومان نشان می‌دهد. این رقم تقریباً برابر با کل هزینه‌های دولت در بودجه ۱۴۰۱ است.
یارانه‌های پنهان در سایه مشکلات بودجه‌ای
بودجه عمرانی و زیربنایی جایگاه مهمی در ساختار بودجه‌های سالانه و همچنین در پیشبرد برنامه‌های توسعه دارد. واقعیت این است که یارانه‌های پنهان سهم این بخش از بودجه را تقلیل می‌دهد. بعلاوه، برای بخش تولید نیز آسیب‌زا است. رقم هنگفتی که از خلال مصرف انرژی و غیره به عنوان یارانه پرداخت می‌شود باید به تولید اختصاص یابد. اما پدیده یارانه‌های پنهان تولید را به نفع مصرف تضعیف می‌کند. برای مثال، هرساله بخش قابل توجهی از بودجه کشور به پرداخت یارانه انرژی و کالاها و خدمات اساسی اختصاص می‌یابد که بیشتر بیانگر مصرف است تا تولید.
کارشناسان اقتصادی معتقدند که این امر یکی از بزرگترین موانع افزایش وزنه بخش عمرانی بودجه و استفاده از درآمدهای کشور برای افزایش رشد و توسعه اقتصادی است. این در حالی است که بودجه عمرانی می‌تواند صرف اجرای طرح‌های عمرانی و زیربنایی شده و آثار ماندگاری در اقتصاد کشور داشته باشد.
طبق این گزارش میانگین شاخص قیمت غلات فائو در ماه مارس ۱۷۰.۱ واحد بوده که ۲۴.۹ واحد (معادل ۱۷.۱ درصد) نسبت به فوریه افزایش داشته است.
در میان کالاهایی که افزایش قیمت داشته‌اند گندم خودنمایی بیشتری دارد. به خاطر جنگ اوکراین و روسیه و اختلال در صادرات این محصول، قیمت جهانی گندم در ماه مارس ۱۹.۷ درصد افزایش داشته است.
همچنین، قیمت ذرت و جو نیز به ترتیب با افزایش ۱۹.۱ و ۲۷.۱ درصدی به بالاترین سطح خود از سال ۱۹۹۰ رسیدند.
درست به همین خاطر موضوع قاچاق آرد به کشورهای همسایه از اهمیت زیادی برخوردار است. به گفته ساداتی نژاد، وزیر جهاد کشاورزی کسری شدید گندم در یکی از کشورهای همسایه در حدود ۳ میلیون تن خبر داد که این کشور قصد دارد با قاچاق از ایران، این گندم را تأمین کند.
وی با بیان اینکه یک کیسه آرد ۵۰ کیلویی در ایران ۳۸ هزار تومان است، گفت: در آن سوی مرزها تا ۶۰۰ هزار تومان قیمت دارد، جلوگیری فیزیکی از قاچاق آن میسر نیست.
تنها راه باقی‌مانده آزاد کردن قیمت آرد و رساندن آن به قیمت منطقه است که به صورت خودکار انجام خواهد شد.
