اقراریان، عضو شورای شهر تهران: اسنپ‌بک باید به عنوان درس عبرت کتاب‌های درسی و دانشگاهی تدریس شود/ در دوره قاجار هم شاهد رقابت روسیه و انگلیس در قردادها با ایران بودیم/ اسنپ بک باید مانند قرادادهای دوران قاجار در کتاب های تاریخ قرار داده شود+ فیلم
مهدی اقراریان، عضو شورای شهر تهران درباره اجرای اسنپ‌بک و بازگشت تحریم‌های سازمان ملل علیه کشورمان، به دیده‌بان ایران گفت: موضوع اسنپ‌بک می‌تواند به‌عنوان یک درس عبرت در تاریخ روابط بین‌الملل جمهوری اسلامی، سال‌ها در دانشگاه‌ها و دانشکده‌های علوم سیاسی تدریس شود. در تاریخ معاصر ایران به‌ویژه در دوران قاجار، شاهد این مسأله بوده‌ایم که قدرت‌های خارجی آن زمان یعنی روسیه و انگلستان از تفرقه داخلی برای تحمیل قراردادها استفاده می‌کردند و امروز این قراردادها در دانشگاه‌ها و مدارس تدریس می‌شود. به نظر می‌رسد مسأله اسنپ‌بک نیز در آینده به کتاب‌های درسی و دانشگاهی می‌پیوندد و به‌عنوان تجربه‌ای تاریخی تدریس خواهد شد.
دیده‌بان ایران؛ با شکست قطعنامه مشترک پیشنهادی چین و روسیه در شورای امنیت سازمان ملل برای تعویق شش‌ماهه اجرای سازوکار اسنپ‌بک، از روز یکشنبه ۶ مهرماه، شش قطعنامه تحریمی پیشین علیه ایران که از سال ۱۳۹۴ در چارچوب برجام تعلیق شده بود، بار دیگر به اجرا درآمد. این تحول به معنای بازگشت محدودیت‌های گسترده بر برنامه هسته‌ای و موشکی ایران است و در عین حال، دامنه تحریم‌ها به حوزه‌های اقتصادی، بانکی، کشتیرانی و حتی فروش نفت نیز کشیده خواهد شد. کارشناسان می‌گویند این تصمیم، عملاً ایران را به شرایط پیش از برجام بازگردانده و فضای بین‌المللی علیه تهران را متشنج‌تر کرده است.
مطابق بیانیه دبیرخانه سازمان ملل، ۴۳ فرد و ۷۸ نهاد ایرانی که پیش‌تر در فهرست تحریم‌ها قرار داشتند، بار دیگر مشمول محدودیت‌های شورای امنیت قرار خواهند گرفت. علاوه بر این، پرونده ایران دوباره ذیل فصل هفتم منشور ملل متحد قرار گرفته است. این وضعیت ابعاد امنیتی تازه‌ای به موضوع می‌افزاید و احتمال بروز درگیری‌های نظامی جدید را پررنگ‌تر می‌کند؛ آن هم در شرایطی که حدود سه ماه قبل، آمریکا و اسرائیل به سایت‌های اتمی ایران حمله کردند و تهدیدهای مقامات اسرائیل درباره حمله دوباره کشورمان ادامه دارد. حتی مقامات آمریکایی نیز تهدید کرده‌اند که در صورت شروع مجدد غنی‌سازی در ایران، به تأسیسات هسته‌ای کشورمان حمله خواهند کرد.
در همین حال، اتحادیه اروپا نیز هم‌صدا با سازمان ملل، بازگشت فوری تحریم‌های اقتصادی و مالی خود را اعلام کرده است. این تحریم‌ها طیفی از محدودیت‌ها در حوزه‌های انرژی، بانکی و حمل‌ونقل و تجارت طلا، الماس و فلزات گران‌بها را شامل می‌شود. مسدود شدن دارایی‌های بانک مرکزی و چند بانک تجاری ایران، ممنوعیت خرید و فروش نفت و فرآورده‌های پتروشیمی و محدودیت‌های حمل‌ونقل هوایی و دریایی از جمله بندهای اصلی بسته تحریمی اتحادیه اروپا است. در این میان، برخی متحدان اروپا از جمله انگلیس، کانادا و ژاپن نیز پا را فراتر گذاشته‌اند و تحریم‌های مضاعفی را علیه ایران اعمال کرده‌اند.
در عرصه داخلی اما واکنش‌ها ابعاد تازه‌ای یافته است. مجلس شورای اسلامی مجموعه‌ای از طرح‌ها را برای واکنش به این شرایط را در دست بررسی دارد؛ از تعلیق همکاری‌های ایران با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی گرفته تا منتفی شدن اجرای توافق اخیر ایران و آژانس در مصر برای ازسرگیری بازرسی‌ها. خروج ایران از معاهده منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای (NPT) نیز از جمله پیشنهادات نمایندگان مجلس است. ابراهیم رضایی، سخنگوی کمیسیون امنیت ملی مجلس به دیده‌بان ایران گفته است که تا کنون بیش از ۱۵ طرح در این زمینه به کمیسیون ارائه شده و یک طرح جامع نیز در حال تدوین است. این تحولات نشان می‌دهد که در صورت تداوم فشارهای بین‌المللی، سیاست‌های ایران می‌تواند به سمت گزینه‌های رادیکال‌تر حرکت کند.
در رابطه با نهایی شدن مکانیسم ماشه، تبعات بازگشت تحریم‌ها علیه ایران و واکنش جمهوری اسلامی به اجرای اسنپ‌بک دیده بان ایرات با مهدی اقراریان، استاد دانشگاه و عضو شورای شهر تهران گفت‌وگو کرده است
مشروح گفت و گوی مهدی اقراریان با دیده بان ایران در ذیل بخوانید.
اشکالات اساسی به روندهای حقوقی فعال‌سازی مکانیسم ماشه وارد است
مهدی اقراریان، عضو شورای شهر تهران با اشاره به تلاش سه کشور اروپایی برای فعال‌سازی سازوکار بازگشت تحریم‌ها (اسنپ‌بک) به دیده‌بان ایران گفت: «این موضوع می‌تواند به‌عنوان یک درس عبرت در تاریخ روابط بین‌الملل جمهوری اسلامی، سال‌ها در دانشگاه‌ها و دانشکده‌های علوم سیاسی تدریس شود. اتفاقاً اخیراً کلاس درسی با موضوع سیاست خارجی ایران داشتم که یکی از سؤالات دانشجویان درباره همین موضوع اسنپ‌بک بود. فرآیند فعال شدن مکانیسم ماشه نشان داد مسیری که در سیاست خارجی کشورمان طی‌شده، با نقدهای جدی مواجه است. عدم شناخت صحیح از نظام روابط بین‌الملل که مبتنی بر رئالیسم است، به وقوع چنین اتفاقاتی دامن زده است. واقع‌گرایی در سیاست خارجی به ما می‌آموزد که راه اثرگذاری بر سازمان‌ها و نهادهای بین‌المللی نه صرفاً دیپلماسی، بلکه تولید قدرت درونی کشورها است؛ یعنی تولید قدرت داخلی است که می‌تواند باعث موفقیت در عرصه بین‌الملل شود.»
او با تأکید بر اهمیت مؤلفه‌های تولید قدرت ملی، گفت: «کشورهای مختلف مؤلفه‌های گوناگونی را برای تولید قدرت درونی دارند، اما یکی از مهم‌ترین مولفه‌ها، موضوع انسجام ملی و مشارکت مردم است. وقتی از مردم صحبت می‌کنیم، یعنی همه ۹۰ میلیون ایرانی با نگاه‌ها، گرایش‌ها و قومیت‌های مختلف. تاریخ به ما آموخته است زمانی که درون کشور دچار تعدد و تکثر شده‌ایم، وقتی مسائل موجود به نزاع داخلی تبدیل شده، زمینه سوءاستفاده دشمن نیز فراهم شده است. در تاریخ معاصر ایران به‌ویژه در دوران قاجار، شاهد این مسأله بوده‌ایم که قدرت‌های خارجی آن زمان یعنی روسیه و انگلستان از تفرقه داخلی برای تحمیل قراردادها استفاده می‌کردند و امروز این قراردادها در دانشگاه‌ها و مدارس تدریس می‌شود. به نظر می‌رسد مسأله اسنپ‌بک نیز در آینده به کتاب‌های درسی و دانشگاهی می‌پیوندد و به‌عنوان تجربه‌ای تاریخی تدریس خواهد شد.»
این استاد دانشگاه با اشاره به ناکارآمدی نهادهای بین‌المللی افزود: «امروز مشاهده می‌کنیم رژیم صهیونیستی برخلاف همه قواعد بین‌المللی جنایات گسترده‌ای را در غزه مرتکب می‌شود، اما شورای امنیت هیچ‌گونه اثرگذاری بر اقدامات این رژیم ندارد. نامه آقای عراقچی، وزیر امور خارجه به شورای امنیت بیانگر موضع درست جمهوری اسلامی درباره غیرقانونی بودن فرآیند فعال‌سازی مکانیسم ماشه بود و ما معتقدیم اشکالات اساسی به روندهای حقوقی منجر به اجرای اسنپ‌بک، وارد است. دو عضو دائم شورای امنیت یعنی روسیه و چین نیز این موضوع را تأیید کرده‌اند. همچنین کارشناسان حقوق بین‌الملل معتقدند آمریکا و اروپا به دلیل عمل نکردن به تعهدات برجامی خود، مجاز نبودند که درخواست اجرای اسنپ‌بک را بدهند. قراردادهای بین‌المللی دارای تکالیف و تعهدات متقابل هستند و طرفی که به تعهداتش عمل نکرده است، نمی‌تواند از بخشی از آن قرارداد به نفع خود استفاده کند و بخش دیگر را که مربوط به تعهداتش است، رها کند.»
عضو شورای شهر تصریح کرد: «یادمان نرود که رئیس وقت بانک مرکزی اعلام کرده بود که اثرگذاری برجام تقریباً هیچ بوده است. در فضای داخل کشور فارغ از این که در گذشته چه اتفاقی افتاده است، به‌جای متهم کردن یکدیگر یا زیر سؤال بردن تیم‌های مذاکره‌کننده قبلی، باید از این تجربه تاریخی درس بگیریم و با انسجام داخلی به تقویت مؤلفه‌های قدرت ملی توجه کنیم که از جمله این مؤلفه‌ها می‌توان به همبستگی ملی و قدرت نظامی اشاره کرد. علاوه بر این، ما همچنان باید از مسیر دیپلماسی و گفت‌وگو با دنیا نیز بهره ببریم.»
اقراریان درباره واکنش‌های احتمالی ایران به اجرای اسنپ‌بک به دیده بان ایران گفت: «در حال حاضر همکاری ما با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی مبتنی بر قواعدی مشخصی پیش خواهد رفت و اگر آن‌ها این قواعد را رعایت نکنند، طبیعتاً اجرای توافق میان ایران و آژانس در مصر با چالش جدی روبه‌رو خواهد شد. پیش‌بینی می‌کنم در روزهای آینده، دستگاه‌های ذی‌ربط و شورای عالی امنیت ملی درباره الگوی کامل مواجهه با برخورد غیرسازنده کشورهای اروپایی تصمیم‌گیری خواهند کرد.»
منبع: دیده‌بان ایران
