نقش استاد امید علی نحوی در تربیت نسل طلایی موسیقی اصفهان
صفهان از دیرباز مهد هنر و فرهنگ ایران بوده است؛ شهری که صدای تار و سه‌تار، آواز دلنشین و نوای نی در کوچه‌پس‌کوچه‌های آن طنین‌انداز بوده است. در چنین فضایی، موسیقی همواره جایگاهی ویژه داشته، اما آموزش موسیقی به صورت آکادمیک و سازمان‌یافته در اصفهان، تاریخی به نسبت کوتاه دارد
به گزارش سایت دیده بان ایران؛ اصفهان از دیرباز مهد هنر و فرهنگ ایران بوده است؛ شهری که صدای تار و سه‌تار، آواز دلنشین و نوای نی در کوچه‌پس‌کوچه‌های آن طنین‌انداز بوده است. در چنین فضایی، موسیقی همواره جایگاهی ویژه داشته، اما آموزش موسیقی به صورت آکادمیک و سازمان‌یافته در اصفهان، تاریخی به نسبت کوتاه دارد. نقطه‌ی آغاز این تاریخ به تلاش‌های بی‌وقفه‌ی استاد امید علی نحوی بازمی‌گردد؛ هنرمندی نابینا اما بینشی روشن که توانست در عنفوان جوانی با تأسیس آموزشگاه موسیقی رودکی، نسل طلایی موسیقیدانان اصفهان را پرورش دهد.
این مقاله می‌کوشد نقش بی‌بدیل استاد نحوی را در شکل‌گیری جریان نوین آموزش موسیقی در اصفهان بررسی کند؛ از کودکی پرماجرای او تا تأسیس اولین آموزشگاه موسیقی اصفهان و تربیت شاگردانی که امروز نامشان در تاریخ موسیقی ایران ماندگار شده است.
زندگی و شکل‌گیری استعداد
امید علی نحوی در سال ۱۳۲۸ در شهرستان رزن همدان دیده به جهان گشود. پنج‌ساله بود که بر اثر ابتلا به بیماری سرخک بینایی خود را از دست داد. این حادثه اگرچه می‌توانست پایانی بر مسیر زندگی یک کودک باشد، اما برای نحوی نقطه‌ی آغاز راهی تازه شد. خانواده‌ی او که به استعداد موسیقایی فرزندشان پی برده بودند، در شش‌سالگی او را به هنرستان موسیقی رودکی تهران – ویژه‌ی نابینایان – فرستادند.
در این هنرستان، امید علی نحوی شاگرد بزرگان موسیقی ایران شد: جواد معروفی در پیانو، هوشنگ ظریف در تار، بنان در آواز، و استادانی چون سلیمی فرزان، موسی معروفی و حسن منوچهری در رشته‌های مختلف. این ترکیب استادان، نحوی را با گستره‌ای از سبک‌ها و دانش موسیقایی آشنا کرد و توانایی او را در چندین ساز (پیانو، آکاردئون، عود، ماندولین، گیتار و…) به اوج رساند.
ورود به اصفهان و تأسیس رودکی
پس از سال‌هایی فعالیت در رادیو آبادان و همکاری با شرکت نفت، امید علی نحوی در سال ۱۳۴۴ به اصفهان آمد. شهری که به‌رغم پیشینه‌ی درخشان هنری، فاقد آموزشگاه رسمی موسیقی بود. او با درک این خلأ، تصمیم گرفت نخستین آموزشگاه موسیقی را در این شهر تأسیس کند.
آموزشگاه موسیقی رودکی ابتدا در مجتمع سلطانی (چهارباغ پایین) فعالیت خود را آغاز کرد. این رویداد، نقطه‌ی عطفی در تاریخ موسیقی اصفهان بود. برای نخستین بار، جوانان و علاقه‌مندان موسیقی می‌توانستند به صورت رسمی و تحت نظارت یک استاد برجسته، آموزش ببینند. همین امر باعث شد رودکی به سرعت به کانون پرورش استعدادهای موسیقایی بدل شود.
تربیت نسل طلایی موسیقی اصفهان
آموزشگاه رودکی تنها محلی برای یادگیری ساز نبود؛ بلکه مکانی برای پرورش یک فرهنگ موسیقایی نوین در اصفهان محسوب می‌شد. استاد نحوی با ترکیب روش‌های آموزش غربی (سلفژ، هارمونی، تئوری موسیقی) و ردیف‌های موسیقی ایرانی، شیوه‌ای منحصربه‌فرد خلق کرد.
در دهه‌های ۱۳۵۰ و ۱۳۶۰، ده‌ها هنرجو از رودکی وارد صحنه موسیقی شدند. بسیاری از آنان بعدها خود به استادان برجسته‌ای تبدیل شدند و به غنای موسیقی اصفهان افزودند. نحوی معتقد بود که موسیقی فقط مهارت نیست؛ بلکه ابزاری برای ساختن شخصیت، نظم ذهنی و حساسیت فرهنگی است. به همین دلیل، شاگردان او نه تنها نوازندگانی ماهر، بلکه انسان‌هایی فرهنگ‌دوست و متعهد بودند.
موسیقی انقلابی و نقش اجتماعی
با پیروزی انقلاب اسلامی در سال ۱۳۵۷، فضای فرهنگی کشور دگرگون شد. بسیاری از موسیقیدانان با چالش‌های جدیدی مواجه شدند. استاد نحوی اما توانست خود را با شرایط تازه وفق دهد و حتی به پیشگام موسیقی انقلابی تبدیل شود.
او سرودهای متعدد انقلابی و میهنی ساخت و با صداوسیما، بسیج و آموزش و پرورش همکاری کرد. همچنین مسئولیت گروه کر دانش‌آموزی را بر عهده گرفت و نقش مهمی در ترویج موسیقی میان نوجوانان ایفا کرد. بیش از ۴۰ نمایش تئاتر در اصفهان با موسیقی ساخته‌شده توسط او روی صحنه رفت. این آثار، موسیقی را به بخشی جدایی‌ناپذیر از زندگی اجتماعی مردم اصفهان تبدیل کردند.
میراثی ماندگار
در دهه ۱۳۷۰، آموزشگاه رودکی با دریافت مجوزهای جدید از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، به خیابان چهارباغ عباسی منتقل شد و توسعه یافت. این انتقال نه‌تنها نشانه‌ای از تداوم فعالیت، بلکه نمادی از ریشه‌دار شدن رودکی در بافت فرهنگی شهر اصفهان بود.
امید علی نحوی تا آخرین سال‌های زندگی خود به آموزش موسیقی پرداخت. سرانجام در خردادماه ۱۳۸۷ بر اثر سکته قلبی درگذشت و در قطعه ۳۳ باغ رضوان اصفهان آرام گرفت. اما میراث او زنده است: آموزشگاهی که همچنان فعال است، شاگردانی که راه او را ادامه می‌دهند و شهری که به لطف او، صاحب اولین نهاد رسمی آموزش موسیقی شد.
امروز اگر از «نسل طلایی موسیقی اصفهان» سخن می‌گوییم، بی‌شک نام استاد امید علی نحوی در صدر قرار دارد. او نه‌تنها یک نوازنده‌ی توانا و آهنگساز خلاق بود، بلکه بنیان‌گذار نهادی شد که آموزش موسیقی را از حالت پراکنده و غیررسمی به سطحی علمی و سازمان‌یافته ارتقا داد.
آموزشگاه رودکی، به‌عنوان اولین آموزشگاه موسیقی اصفهان، بیش از نیم قرن است که در قلب این شهر می‌تپد. این آموزشگاه بهترین بستر را برای پرورش استعدادها فراهم کرده و امروز نیز می‌تواند مأمن نسل‌های جدید موسیقیدانان باشد.
نام امید علی نحوی به عنوان «پدر آموزش موسیقی نوین اصفهان» باید بیش از پیش شناخته شود. بزرگداشت او نه تنها ادای دین به یک هنرمند، بلکه سرمایه‌گذاری بر میراث فرهنگی این سرزمین است.
