مریخ آبی چطور سیاره سرخ شد؟

وجود این ویژگی‌ها نشان می‌دهد که نه تنها آب در مریخ جریان داشته، بلکه جو آن به اندازه‌ای غلیظ‌تر و پرفشارتر بوده که آب مایع را برای مدتی پایدار نگه دارد. شبیه به آنچه روی زمین می‌بینیم. 

جو مریخ چگونه ناپدید شد؟

پاسخ به اینکه چرا مریخ به‌تدریج از یک جهان آبی به بیابان سرخ تبدیل شد، در تحولات جو و از دست رفتن تدریجی آن نهفته است. داده‌های کاوشگر فضایی MAVEN (Mars Atmosphere and Volatile Evolution) نشان می‌دهند که جو مریخ میلیاردها سال پیش بسیار ضخیم‌تر و قادر به حفظ آب مایع روی سطح بود.

اما با از دست رفتن میدان مغناطیسی مریخ به‌دلیل سرد شدن هسته داخلی، جو بالایی سیاره در معرض بادهای خورشیدی قرار گرفت. جریان‌های پرانرژی ذرات باردار که از خورشید می‌آیند با جو برخورد کردند و موجب پراکنده شدن اتم‌های گاز از جو به فضا شدند. 

این روند نشت اتم‌ها و مولکول‌ها که به آن کندوپاش یا اسپاترینگ (sputtering) گفته می‌شود، به‌مرور باعث شد جو مریخ نازک‌تر و رقیق‌تر شود تا جایی که فشار جو به مقدار بسیار کم رسید و دیگر نمی‌توانست آب مایع را برای مدت طولانی حفاظت کند. 

از آسمان آبی تا گرد و غبار سرخ

در گذشته‌های دور، وجود اتمسفر نسبتاً ضخیم و بخار آب در هوا به معنی پراکندگی نور خورشید همانند زمین بوده است. به‌طوری‌که آسمان مریخ ممکن بود از دید یک ناظر بیرونی حتی آبی یا مایل به آبی به نظر برسد. اما امروز جو مریخ بسیار نازک و غبارآلود است و ذرات گرد و غبار باعث بازتاب و پراکنش نور با طول موج‌های قرمز و نارنجی می‌شوند، که همان رنگ سرخ قابل‌مشاهده از سطح سیاره است. 

این تغییر از جو ضخیم و آبی‌رنگ به جو نازک و قرمز فقط نتیجه از دست دادن جو نیست بلکه نشان‌دهنده تحول کلی آب و اقلیم مریخ در طول میلیاردها سال است. 

تحقیقات نشان می‌دهند که در دوره‌ای از تاریخ مریخ، شرایط اقلیمی پتانسیل پشتیبانی از آب مایع را داشت که یکی از پیش‌نیازهای حیاتی برای زندگی است. اما با نازک‌تر شدن جو و از دست رفتن آب، شرایط برای سکونت پایدار موجودات زنده به‌طور قابل‌توجهی کاهش یافت. 

علاوه بر این، مدل‌های جدید اقلیمی به ما کمک می‌کنند درک بهتری از چگونگی رفتار اتمسفر مریخ و فرآیندهای تغییر اقلیم داشته باشیم. دانشی که می‌تواند در جستجوی «سیاره‌های قابل سکونت» در خارج از منظومه شمسی نیز اهمیت داشته باشد.

ناسا و دیگر آژانس‌های فضایی در حال برنامه‌ریزی برای بازگرداندن نمونه‌های مریخی به زمین هستند تا جزئیات بیشتری از ترکیب شیمیایی و تاریخچه آب و جو این سیاره را آشکار کنند. این داده‌ها می‌توانند پاسخ‌های دقیق‌تری درباره مدت‌زمان اقلیم مرطوب و امکان وجود حیات در گذشته مریخ بدهند. 

منبع: earth