تاملی بر انتشار لیست واردکنندگان کالاها / سود سرشار عدس
انتشار لیست واردکنندگان کالاها با ارز دولتی از سوی بانک مرکزی واکنش‌های فراوانی را در جامعه به‌همراه داشته است. از فاش‌شدن واردات چای‌ساز و قهوه‌ساز توسط شرکت خودروسازی تا واردات لوبیا‌چیتی توسط شرکت واردکننده پارچه. در این میان یکی از اقلامی که تقاضای زیادی برای واردات آن وجود داشته و تعداد زیادی از شرکت‌ها برای آن درخواست ثبت سفارش داده‌اند، عدس است.
به گزارش دیده بان ایران؛ بازار حبوبات ایران یکی از بازارهای جذاب است که بسیاری برای فروش بیشتر محصولات خود در آن به رقابت می‌پردازند. با وجود تولید حبوبات در کشور، میزان بالایی از حبوبات نیز از کشورهای دیگر وارد ایران می‌شوند. بنابر گفته‌های آقای کاوه خاکسار، مدیرکل سابق غلات و محصولات اساسی وزارت جهاد کشاورزی در گفت‌وگو با فارس سرانه مصرف عدس در کشور 5/2کیلوگرم است که بر این اساس کشور به سالانه 190هزار تن عدس نیاز دارد. بنابر آمار وزارت جهاد کشاورزی، در سال 1394، نزدیک به 92هزار تن عدس در کشور تولید شده است.
این میزان در سال 1396 با هفت درصد افزایش، 99هزار تن پیش‌بینی شده است. با توجه به اینکه میزان تولید عدس در کشور جواب‌گوی میزان مصرف نیست از این رو برای تامین این نیاز کشور مجبور به واردات این محصول از خارج است. از عوامل واردات می‌توان به میزان تقاضای بالا، تفاوت فصل برداشت در کشورهای دیگر، متنوع بودن کیفیت محصول از محصولات ایران و… اشاره کرد. یکی دیگر از عواملی که باعث رقابت برای واردات عدس به کشور می‌شود، سود سرشاری است که واردات عدس به همراه دارد. براساس گزارش فصل تجارت، آمار مقدماتی گمرک از تجارت خارجی 12ماهه سال 96، حاکی از آن است که در این مدت حدود 126هزار‌و750 تن عدس به‌صورت خشک و غلاف‌کنده از کشورهای مختلف جهان وارد ایران شده است. براساس این آمار واردات این حجم عدس به کشور، باعث خروج 149میلیونو188هزار‌و12دلار ارز از کشور شده است. حال با انتشار گزارش بانک مرکزی مشخص شده که فقط در سه ماهه نخست سال جاری تعداد 45شرکت برای واردات عدس از خارج از کشور ثبت سفارش انجام داده‌اند که به این شرکت‌ها مبلغ 41میلیونو662هزار یورو تقریباً معادل 48میلیون دلار ارز مبادله‌ای تخصیص یافته است. یکی از عواملی که باعث می‌شود شرکت‌های زیادی برای واردات حبوبات و از جمله عدس اقدام کنند؛ سود فراوانی است که این محصول در خرده‌فروشی دارد.
قیمت جهانی عدس بر اساس کیفیت محصول تعیین می‌شود و بنابر اعلام سایتی مانند علی بابا قیمت‌ها از 250دلار در هر تن شروع شده و تا 1200دلار برای محصولات ارگانیک ادمه دارد ولی به‌طور متوسط نرخ جهانی این محصول در حدود 500 تا 600 دلار در هر تن در سال2018 است. اگر قیمت هر تن عدس را 600دلار و قیمت ارز مبادله‌ای را 4200تومان درنظر بگیریم، قیمت هر کیلو عدس 2520تومان به‌صورت عمده محاسبه می‌شود که باید به این عدد هزینه‌های حمل‌ونقل و بسته‌بندی و سایر موارد را اضافه کرد. با گشتی در فروشگاه‌های زنجیره‌ای خواهید دید که حبوبات در بسته‌های 900 گرمی برای فروش گذاشته شده و قیمت هر بسته عدس بین 10 تا 12 هزار تومان تعیین شده است که به‌طور تقریبی برای هر کیلو در حدود 12 تا 14 هزار تومان خواهد شد. یعنی هر کیلو عدس وارداتی چهار برابر قیمت به مصرف‌کننده نهایی فروخته می‌شود. حال اگر بنا را بر گزارش گمرک بگذاریم که هزینه هر تن عدس وارداتی در سال گذشته را 1177دلار در هر تن اعلام کرده (که با توجه به قیمت‌های بازار جهانی رقم بسیار بالایی است) و قیمت هر دلار در سال گذشته را 3500تومان در نظر بگیریم متوجه می‌شویم که قیمت هر کیلو عدس وارداتی در سال96، 4100تومان بوده که پس از بسته‌بندی با سه برابر قیمت در فروشگاه‌های زنجیره‌ای به فروش رسیده است.
یکی از نکاتی که انتشار لیست ارزبگیران بانک مرکزی به همراه داشت این بود که مشخص شد مقدار بسیار زیادی ارز برای کالاهایی اختصاص یافته که در کشور تولید می‌شوند؛ از حبوبات و چای گرفته تا لاستیک خودرو. شاید این امر موجب شود تا نهادهای نظارتی توجه بیشتری به مقوله نظارت بر نحوه تخصیص ارز داشته باشند و همچنین این تذکر را برای مصرف‌کنندگان در پی داشته باشد که به جای استفاده از محصولات خارجی و ایجاد اشتغال برای کارگران خارجی، با استفاده از محصولات ایرانی فرصت اشتغال را برای کارگران و تولیدکنندگان ایرانی به‌وجود بیاوریم./الف
